18.08.2022 | 18:00

Минньигэстик аһааҥ

Минньигэстик аһааҥ
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Күөх помидортан ас арааһа

Ситэ буһа илик күөх помидор А уонна С битэмиининэн баай, В битэмииннээх, фосфордаах, калийдаах, цинк уонна селен элбэх. Ол иһин күөх помидор иммунитеты бөҕөргөтөр кыахтаах. Аска эбилик гыннахха, ас буһарар уорганнар үлэлэрин, сүрэх, тымыр систиэмэтин үлэтин тупсарар кыахтаах.

Хаан састаабын тупсарар буолан, ордук варикозтаах дьоҥҥо туһалаах.

Күөх помидорга триптофан диэн эттик баар, ол эттик сератонин оҥоһуллан тахсарыгар эппиэттиир, оттон сератонин үчүгэй настырыанньаны хааччыйар. Ол иһин күһүҥҥү курус санаа үөскүүр кэмигэр күөх помидору сиэбиппит быдан туһалаах буолар эбит.

 

Күөх помидор соланин диэн дьааттаах эттиктээх, ол эрэн бу икки киилэни биирдэ олорон турдахха эрэ доруобуйаҕа буортулаах буолуон сөп. Соланины дэбигэстик сууйан кэбиһиэххэ сөп – помидорбутун туустаах ууга сытыара түһэбит.

 

Грэцкэй эриэхэлээх сокууска

Киилэ аҥаара күөх помидору өлүүскэлэргэ кырбыыбыт, туустаан баран чаас аҥаара туруора түһэбит. Онтон уутун ыган баран кыра гына кырбастыыбыт.

100 г грецкэй эриэхэни бытарытабыт, помидорга эбэбит.

Кориандр бороһуогунан, хара биэрэһинэн тумалыыбыт. Аһыы гынарга, чили биэрэһи кутуохха сөп.

Чеснок, кыһыл эриэппэ луук кырбаан кутабыт, туустуубут. Яблочнай уксуһу кутан, биир чаас холодильникка туруора түһэбит.

Остуолга сибиэһэй килиэби кытта биэрэбит.

 

Духуопкаҕа буспут помидор

Бастаан соус бэлэмниибит. Иһиккэ 20 г ынах арыытын уулларабыт. Биир луугу кырбаан ыһаарылыыбыт. 10 % сүөгэйи кутан баран оргуйуор диэри туруорабыт. Туустуубут, тумалыыбыт.

1,5 кг күөх помидору өлүүскэлэргэ кырбыыбыт, туустаан баран чаас аҥаара туруора түһэбит. Онтон уутун ыган баран духуопка форматыгар сааһылаан уурабыт. Дьапталҕатын аайы панировка суухаратын кутан иһэбит. Бүтэһигэр бэлэмнээбит соуспутун кутабыт.

Духуопкаҕа 40 мүнүүтэ буһарабыт.

 

Соркуойдаммыт помидор

Биэс улахан күөх помидору туустаах ууга сытыара түһэбит (соланинын сууйабыт). Онтон төгүрүктүү кырбыыбыт, тууһуубут. 30 мүнүүтэ буолан баран уутун сүөкээн кэбиһэбит.

Үс иһити бэлэмниибит: бастакыбытыгар ыстакаан аҥаара бурдук кутабыт; иккис иһиппитигэр 2 сымыыты туустаан, биэрэстээн ытыйабыт; үһүспүтүгэр – панировкалыыр суухара.

Помидорбутун бастаан сымыыкка, онтон бурдукка булкуйабыт. Онтон эмиэ сымыыкка уонна суухараҕа булкуйан ылабыт, итии мас арыытыгар ыһаарылыыбыт.

Ханнык баҕарар соуһу кытта барсар.

 

Күөх помидортан икра

3 кг күөх помидору кырбаан баран мясорубкалыыбыт.

1 кг моркуобу, 1 кг болгарскай биэрэһи уонна биир чили биэрэһи эмиэ мясорубкаҕа эрийтэрэбит.

Барытын көстүрүүлэҕэ кутан баран ыстакаан 4/3 саахары, туус уонна биэрэс ким хайдах сөбүлүүрүнэн кутабыт.

40 мүнүүтэ устата буһарабыт. Ыстакаан аҥаара уксус эбэбит, өссө 5 мүнүүтэ тэптэрэбит.

Стерилизацияламмыт бааҥкаларга кутан хаһаанабыт.

Тэллэйтэн кэтилиэт

Тэллэй – 300 г;

Хортуоппуй – 170 г;

Түргэнник буһар овсянка – 100 г;

Луук – 135 г;

Чеснок – 1 өлүүскэ;

Туус – 1 ч.нь.;

Хара биэрэс – быһах төбөтүгэр.

 

Бу кэтилиэккэ ордук шампиньон, масленок тэллэй барсаллар. Ол эрэн ханнык баҕарар ойуур тэллэйин туттуохха сөп – олус минньигэс сыттаах кэтилиэт буһан тахсар.

Овсянканы дириҥ иһиккэ кутабыт. 120 мл оргуйбут ууну эбэбит. Булкуйан баран сойута уурабыт. Овсянкабыт үллэр, элбиир, ууну барытын оборон ылар.

Тэллэйбитин үчүгэйдик сууйан туустаах ууга оргутабыт. Ойуур тэллэйин 15-20 мүнүүтэ оргуттахха сөп буолар, оттон шампиньону эбэтэр вешенканы 10 мүнүүтэ оргутабыт.  Буспут тэллэйи уутун сиидэлиибит, ыгабыт. Онтон бытархай гына кырбастыыбыт.

Хортуоппуйу түөркэлиибит, луугу уонна чесногу кыра гына кырбыыбыт. Петрушка кырбаан эбиэххэ сөп. Барытын холбоон, туустаан баран туруора түһэбит, оччоҕо ууланар, ол уутун ыган кэбиһэбит.

Тэллэйгэ хортуоппуйбутун эбэбит, тумалыыбыт. Илиибитинэн мэһийэбит, миискэ иһигэр үөһээттэн тамнааттаан фаршпытыттан салгынын таһаарабыт.

Илиибитин илитэн баран кэтилиэттэри оҥоробут. Панировка суухаратыгар булкуйан ыһаарылыыбыт. Кумааҕыга ууран, сыатын-арыытын оборторобут.

Тэллэйдээх уонна балыктаах салаат

Тэллэй – 200 г;

Туустаах балык – 250 г;

Хортуоппуй – 4 уст.;

Маринованнай оҕурсу – 3 уст.;

Күөх тума;

Оливка арыыта.

 

Бу салаакка ханнык баҕарар туустаах балык барсар. Састааба боростуой, оҥоһуллара түргэн, тотоойу.

Буспут хорутоппуйу, туустаах оҕурсуну кубиктыы кырбыыбыт.

Туустаах балыгы бөдөҥ соҕустук астыыбыт. Тэллэйи ууга буһарабыт, эмиэ кырбастыыбыт. Күөх туманы – укуруобу, петрушканы – туох баарынан, төһөнү сөбүлүүргүтүнэн.

Арыынан саппараапкалыыбыт.

Баклажаннаах, тэллэйдээх алаадьы

Хортуоппуй – 400 г;

Луук – 1 уст.;

Баклажан – 1 уст.;

Тэллэй – 140 г;

Сымыыт – 2 уст.;

Бурдук – 3 ост. нь.;

Араас тума.

 

Баклажан уонна тэллэй – бэйэ-бэйэлэригэр олус ханыылаһар, барсар астар. Алаадьы оҥорон, томатнай соуһу, кетчубу кытта сиэххэ сөп.

Хортуоппуйу уонна луугу түөркэлиибит, уутун ыгабыт.

Баклажаны, тэллэйи кыра гына кырбастыыбыт, уута кууруор диэри тэҥҥэ ыһаарылыыбыт. Хортуоппуйга холбуу кутабыт.

Бурдук, сымыыт, тума эбэн, тиэстэ мэһийэбит.

Икки өттүттэн саһарчы арыыга ыһаарылыыбыт.

Тэллэй фри

Тэллэй – 600 г. (тэҥ кээмэйдээх буолаллара ордук);

Сымыыт – 2 уст.;

Минеральнай уу – 40 мл;

Бурдук – 5 ост. нь.;

Разрыхлитель – быһах төбөтүгэр;

Панировка суухарата – 6 ост. нь.

 

Сымыыты, минералканы, сиидэлэммит бурдугу, разрыхлители барытын бииргэ ытыйан, кляр бэлэмниибит. Сөбүлүүргүтүнэн араас туманы эбиэххитин сөп.

Тэллэйи сууйан, куурдан баран, клярга уган ылабыт. Мас шпажкаларынан туттабыт.

Суухараҕа булкуйабыт уонна элбэх арыыга эбэтэр аналлаах фритюрницаҕа ыһаарылыыбыт.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар  ханна да сүппэттэр»
Дьон | 07.02.2025 | 10:00
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар ханна да сүппэттэр»
Куорат тыастаах-уустаах, дьалхааннааах олоҕуттан атын эйгэҕэ бара сырыттым. Онно үлэ күөстүү оргуйар, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри иистэнэр массыына тыаһа, кыптыый  кылыр гынара, хаххаланар сиэккэ өрүүтэ о.д.а. күннэтэ оҥоһуллар. Мин баарбар “өйүүн көтөөрү сылдьабын” диэбит эдэркээн уол кэлэн таҥас кэтэн, мээрэйдэнэн барда, куорат хаһыаттарын аҕалан уурдулар. Манна ким да алҕас кэлбэт, ким...
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Дьон | 06.02.2025 | 10:00
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Тохсунньу ый бүтүүтэ Башкирия Уфа куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы "ApiGlobal-2025" куонкурус "Полифлернай мүөт" категориятыгар Амма улууһун Мээндигитин ыҥырыа иитээччитэ Марат Залялов хомуйбут мүөтэ 2-с миэстэ буолан, Саха сирин ааттаппыта. «Киин куорат» бүгүҥҥү ыалдьыта – тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр мүөттээх ыҥырыаны иитиинэн хаһыс да сылын олохтоохтук дьарыктанар Марат Залялов.   –...