25.08.2021 | 10:44

Мархаҕа балаҕан ыйыгар түргэн интэриниэт киирэр

Мархаҕа балаҕан ыйыгар түргэн интэриниэт киирэр
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Марха дьоҕус оройуона балаҕан ыйын 1-гы күнүгэр волоконнай-оптическай ситимҥэ холбонор, онтон 2022 сылга түргэн интэриниэтинэн куорат таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннар Кангалаастан саҕалаан Табаҕаҕа тиийэ хааччыллыахтара. Ол туһунан куорат баһылыга Евгений Григорьев СӨ Баһылыгын Укааһын бырайыагар киирбит киин куорат 2022-2032 сыллардааҕы социальнай-экономическэй сайдыытын стратегиятын дьүүллэһии чэрчитинэн Марха дьоҕус оройуонун олохтоохторун кытта көрсүһүүтүгэр иһитиннэрдэ. 
Марха олохтоохторун бүгүҥҥү күҥҥэ уопсастыбаннай тырааныспар сырыытын саҥа бырайыага оҥоһуллар уонна сылаас тохтобуллар туруоруллар сонуннара үөртүлэр.  2025 сылга диэри 9 элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр олохтоохторо көһөрүллүөхтээхтэр, 3 саҥа эбийиэк тутуллуохтаах, спортивнай балаһааккалар оҥоһуллуохтаахтар. 
«Хас биирдии уокурукка, куорат таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннарга куорат сайдыытын былаанын бииргэ чопчулуурга олохтоохтор санааларын, кинилэри туох долгутарын истээри көрсүһүүлэри тэрийэбит. Эһиги көмөҕүтүнэн, этиилэргитин учуоттаан, Дьокуускай 400 сылын дьоһун уларыйыылардаах көрсүөхпүт. Дьокуускай холобур буолар хотугу куорат буолуохтаах, атын куораттар биһиэхэ тэҥнэһэ сатыахтаахтар», – диэтэ  Евгений Григорьев.
«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыак чэрчитинэн 2019 сылтан Марха дьоҕус оройуонугар 10 км кэриҥэ өрөмүөннэммит уонна 2 муостанан туорааһын оҥоһуллубут. Быйыл 6 км курдук уһуннаах Советскай, Олег Кошевой, Заводской, Интернациональнай уулуссалара өрөмүөннэнэр.  Кэлэр сыл былааныгар Мархинскай  уулусса өрөмүөнэ киирбит. 
Былырыыҥҥы сылы кытта тэҥнээтэххэ, уулуссаны сырдатыы тирээбиллэрин туруоруу 4 төгүл элбээбит. Уулуссаны сырдатыыга 2019 сылга 8 мөлүйүөн солкуобай, оттон быйыл 78 мөл солкуобай көрүллүбүт. Быйыл Интернациональнай, Набережнай, Севернай уулуссаларга саҥа сырдатар лаампалары туруоруу былааннанар. Үс сыл иһигэр 326 сырдатыы тирээбиллэрэ туруохтаахтар. 
Киин куорат 2022-2032 сылларга социальнай-экономическай сайдыытын чэрчитинэн Марха дьоҕус оройуонугар 3 улахан эбийиэк тутуллара былааннанар. Севернай дьоҕус оройуоҥҥа 990 миэстэлээх оскуола, ВЭБ.РФ судаарыстыбаннай корпорация кытта бырайыак чэрчитинэн кадеттар оскуолалара уонна 450 миэстэлээх оҕо уһуйаана  тутуллуохтара. 
Марха дьаһалтатын кытта тутуллуохтаах спорт балаһааккаларын 5 аадырыһа чуолкайдаммыт.  «Ити аадырыстары олохтоохтор бэйэлэрин көрүүлэринэн уларытыахха сөп. Сылын аайы саҥа воркауттары тутарга бүддьүөттэн 1 мөлүйүөн солкуобай көрүөхпүт. Сылаас тохтобуллары ханан туруортараргытын олохтоох дьаһалтаны кытта бэйэҕит быһаарыаххытын сөп», – диэтэ  Евгений Григорьев,олохтоохторго туһаайан.
Көрсүһүүгэ этиллибитинэн, 18 куорат уопсастыбаннай тырааныспарын сырыытыгар 4 % эрэ саҥа. Бүгүҥҥү күҥҥэ муниципальнай оптуобустар бары кыбартаалларга  тиийбэттэр. 
«Бүгүн саҥа оптуобус сырыытын схематын оҥорор уонна эбии 100 оптуобуһу ылар соругу туруорабыт. Бастакы уочарат, куорат иһигэр муниципальнай сырыылары саҥардыы буолуоҕа. Холобур, «Саталга» тырааныспар тиийэр кыһалҕата турар, Севернайга эмиэ итиннки кыһалҕа», – диэн бэлиэтээтэ баһылык.
Билиҥҥи кэмҥэ Дьокуускайга сылаас уопсастыбаннай туалеттары тутуу уонна туруоруу бырайыага үлэҕэ киирэн эрэр. 
«Куорат киин өттүттэн саҕалыыр былааннаахпыт, сылаас туалеттары туруорарга 39 сири буллубут. Бастакы эбийиэктэри бу күһүн үлэҕэ киллэриэхпит», – диир  Евгений Григорьев.
Марха олохтоохторо куорат баһылыгыттан сир учаастактарын биэрии, баһылык граннарын, территорияны тупсарыыга субсидиялар, Олег Кошевой скверин өрөмүөнүн, оскуолалар уонна оҕо уһуйааннарын территорияларын тупсаран оҥоруу, саҥа култуура киинин тутуу туһунан ыйыталастылар. Бары ыйытыктарыгар толору хоруйу ылан олохтоохтор куорат баһылыга Евгений Григорьевынан сирэйдээн Уокуруктааҕы дьаһалта ыытар үлэтин иһин махтаннылар. 
Нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүгэ баһылык солбуйааччылара, структурнай салаалар уонна муниципальнай тэрилтэлэр салайааччылара кытыннылар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Иван Туласынов:  Муусука дьикти алыбар куустаран
Дьон | 23.11.2023 | 14:00
Иван Туласынов: Муусука дьикти алыбар куустаран
Тапталлаах «Киин куорат» хаһыаппыт бүгүҥҥү нүөмэригэр быйылгы «Алампа» аатынан норуот бириэмийэтин «Бастыҥ  ырыа айааччы» лауреата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, үтүөлээх үлэһитэ, самодеятельнай композитор, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ырыа айааччыларын түмсүүтүн чилиэнэ, Бүлүү куорат бочуоттаах олохтооҕо Иван Туласыновы кытта кэпсэтиибин ааҕыҥ.   – Иван Иванович, үтүө күнүнэн! Быйыл бэһис сылын норуот номох оҥостубут, таптыыр...
Эргиччи талаан баар киһитэ — Карл Нутчин!
Дьон | 23.11.2023 | 21:00
Эргиччи талаан баар киһитэ — Карл Нутчин!
Бу интервьюга Карл Алексеевич тута сөбүлэспитэ, туох эрэ саамай күндүнү кытта көрсүһэр курдук – оҕо сааһа, үөрэммит сыллара, тапталлаах кэргэнэ, талан ылбыт идэтэ, олоҕо-дьаһаҕа барыта бу биһиги кылгас кэпсэтиибитигэр ахтыллан ааһар. Кини сахалыы сэмэйэ, холкута, муударайа хайдах эрэ сэбиэскэй кэм  дьиҥнээх эр киһитин, саха саарынын, биһиги аҕаларбытын санатта.   Карл Алексеевич...
«Харчы» сериал туохха үөрэтэрий?
Сонуннар | 23.11.2023 | 10:00
«Харчы» сериал туохха үөрэтэрий?
Бу күннэргэ “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитинэрэр хампаанньа ханаалыгар “Харчы” сериал көстө турар. Чахчы олоххо баары ойуулуур-дьүһүннүүр киинэни көрөөччү олус сэҥээрдэ. Тустаах уорганнар “Массыанньыктартан сэрэниҥ!” диэн хас муннук аайы да үөгүлээтэхтэринэ, албыннаппыт дьон ахсаана аҕыйыа суох курдук... Ол туһунан ИДьМ нэдиэлэтээҕи субуоккалара сэһэргииллэр, дьон оҕуруктаах өйдөөх массыанньыктар угаайыларыгар киирэн биэрэн, нэдиэлэҕэ холбоон...