25.08.2021 | 10:44

Мархаҕа балаҕан ыйыгар түргэн интэриниэт киирэр

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Марха дьоҕус оройуона балаҕан ыйын 1-гы күнүгэр волоконнай-оптическай ситимҥэ холбонор, онтон 2022 сылга түргэн интэриниэтинэн куорат таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннар Кангалаастан саҕалаан Табаҕаҕа тиийэ хааччыллыахтара. Ол туһунан куорат баһылыга Евгений Григорьев СӨ Баһылыгын Укааһын бырайыагар киирбит киин куорат 2022-2032 сыллардааҕы социальнай-экономическэй сайдыытын стратегиятын дьүүллэһии чэрчитинэн Марха дьоҕус оройуонун олохтоохторун кытта көрсүһүүтүгэр иһитиннэрдэ. 
Марха олохтоохторун бүгүҥҥү күҥҥэ уопсастыбаннай тырааныспар сырыытын саҥа бырайыага оҥоһуллар уонна сылаас тохтобуллар туруоруллар сонуннара үөртүлэр.  2025 сылга диэри 9 элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр олохтоохторо көһөрүллүөхтээхтэр, 3 саҥа эбийиэк тутуллуохтаах, спортивнай балаһааккалар оҥоһуллуохтаахтар. 
«Хас биирдии уокурукка, куорат таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннарга куорат сайдыытын былаанын бииргэ чопчулуурга олохтоохтор санааларын, кинилэри туох долгутарын истээри көрсүһүүлэри тэрийэбит. Эһиги көмөҕүтүнэн, этиилэргитин учуоттаан, Дьокуускай 400 сылын дьоһун уларыйыылардаах көрсүөхпүт. Дьокуускай холобур буолар хотугу куорат буолуохтаах, атын куораттар биһиэхэ тэҥнэһэ сатыахтаахтар», – диэтэ  Евгений Григорьев.
«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыак чэрчитинэн 2019 сылтан Марха дьоҕус оройуонугар 10 км кэриҥэ өрөмүөннэммит уонна 2 муостанан туорааһын оҥоһуллубут. Быйыл 6 км курдук уһуннаах Советскай, Олег Кошевой, Заводской, Интернациональнай уулуссалара өрөмүөннэнэр.  Кэлэр сыл былааныгар Мархинскай  уулусса өрөмүөнэ киирбит. 
Былырыыҥҥы сылы кытта тэҥнээтэххэ, уулуссаны сырдатыы тирээбиллэрин туруоруу 4 төгүл элбээбит. Уулуссаны сырдатыыга 2019 сылга 8 мөлүйүөн солкуобай, оттон быйыл 78 мөл солкуобай көрүллүбүт. Быйыл Интернациональнай, Набережнай, Севернай уулуссаларга саҥа сырдатар лаампалары туруоруу былааннанар. Үс сыл иһигэр 326 сырдатыы тирээбиллэрэ туруохтаахтар. 
Киин куорат 2022-2032 сылларга социальнай-экономическай сайдыытын чэрчитинэн Марха дьоҕус оройуонугар 3 улахан эбийиэк тутуллара былааннанар. Севернай дьоҕус оройуоҥҥа 990 миэстэлээх оскуола, ВЭБ.РФ судаарыстыбаннай корпорация кытта бырайыак чэрчитинэн кадеттар оскуолалара уонна 450 миэстэлээх оҕо уһуйаана  тутуллуохтара. 
Марха дьаһалтатын кытта тутуллуохтаах спорт балаһааккаларын 5 аадырыһа чуолкайдаммыт.  «Ити аадырыстары олохтоохтор бэйэлэрин көрүүлэринэн уларытыахха сөп. Сылын аайы саҥа воркауттары тутарга бүддьүөттэн 1 мөлүйүөн солкуобай көрүөхпүт. Сылаас тохтобуллары ханан туруортараргытын олохтоох дьаһалтаны кытта бэйэҕит быһаарыаххытын сөп», – диэтэ  Евгений Григорьев,олохтоохторго туһаайан.
Көрсүһүүгэ этиллибитинэн, 18 куорат уопсастыбаннай тырааныспарын сырыытыгар 4 % эрэ саҥа. Бүгүҥҥү күҥҥэ муниципальнай оптуобустар бары кыбартаалларга  тиийбэттэр. 
«Бүгүн саҥа оптуобус сырыытын схематын оҥорор уонна эбии 100 оптуобуһу ылар соругу туруорабыт. Бастакы уочарат, куорат иһигэр муниципальнай сырыылары саҥардыы буолуоҕа. Холобур, «Саталга» тырааныспар тиийэр кыһалҕата турар, Севернайга эмиэ итиннки кыһалҕа», – диэн бэлиэтээтэ баһылык.
Билиҥҥи кэмҥэ Дьокуускайга сылаас уопсастыбаннай туалеттары тутуу уонна туруоруу бырайыага үлэҕэ киирэн эрэр. 
«Куорат киин өттүттэн саҕалыыр былааннаахпыт, сылаас туалеттары туруорарга 39 сири буллубут. Бастакы эбийиэктэри бу күһүн үлэҕэ киллэриэхпит», – диир  Евгений Григорьев.
Марха олохтоохторо куорат баһылыгыттан сир учаастактарын биэрии, баһылык граннарын, территорияны тупсарыыга субсидиялар, Олег Кошевой скверин өрөмүөнүн, оскуолалар уонна оҕо уһуйааннарын территорияларын тупсаран оҥоруу, саҥа култуура киинин тутуу туһунан ыйыталастылар. Бары ыйытыктарыгар толору хоруйу ылан олохтоохтор куорат баһылыга Евгений Григорьевынан сирэйдээн Уокуруктааҕы дьаһалта ыытар үлэтин иһин махтаннылар. 
Нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүгэ баһылык солбуйааччылара, структурнай салаалар уонна муниципальнай тэрилтэлэр салайааччылара кытыннылар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...