24.05.2024 | 16:00

Үлэ бэтэрээнэ буоларга туох нааданый?

Үлэ бэтэрээнэ буоларга туох нааданый?
Ааптар: Лия АЛЕКСЕЕВА
Бөлөххө киир

“Арассыыйа федерациятын уонна Саха өрөспүүбүлүкэтин Үлэ бэтэрээнэ” (“РФ уонна СӨ  Үлэ бэтэрээнэ”) уонна “Саха өрөспүүбүлүкэтин үлэ бэтэрээнэ” (“СӨ Үлэ бэтэрээнэ”) диэн ааттар туох уратылаахтарый? Бу аакка хайдах тиксэллэрий, дастабырыанньаны хантан ылалларый?

Ол туһунан Дьокуускай куораттааҕы Нэһилиэнньэ социальнай харалтатын управлениетын салайааччыта Марта Георгиевна Жиркова кэпсээтэ:

 

– “РФ уонна СӨ Үлэ бэтэрээнэ” уонна “СӨ Үлэ бэтэрээнэ” диэн ааттар бааллар. Уратылара туохханый?

“РФ уонна СӨ Үлэ бэтэрээнэ” ("Ветеран труда РФ в Республике Саха (Якутия)") – федеральнай таһымнаах аат-суол, киһи ханна олороруттан тутулуга суох иҥэриллэр. “СӨ Үлэ бэтэрээнэ ("Ветеран труда Республики Саха (Якутия)") – регионнааҕы таһымнаах аат-суол, бу ааты ылааччылар чэпчэтиилэринэн өрөспүүбүлүкэ иһигэр эрэ туһаналлар.

 

– “РФ уонна СӨ Үлэ бэтэрээнэ” ("Ветеран труда РФ в Республике Саха (Якутия)") ааты ким ыларый?

Бу ааты-суолу иҥэрии өҥөтө ССРС эбэтэр Арассыыйа мэтээллэринэн уонна уордьаннарынан наҕараадаламмыт дьоҥҥо, бочуотунай аатынан, РФ Бэрэсидьиэнин грамотатынан эбэтэр наҕараадатынан бэлиэтэммит дьоҥҥо, 15 сылтан итэҕэһэ суох уһуннук бэриниилээхтик үлэлээн биэдэмистибэлэр бэлиэлэринэн наҕараадаламмыттарга ананар. Бу аакка түһэриллээччилэр олорор сирдэринэн сайаапка бэриллэр, кинилэр бу муниципалитекка регистрациялаах эбэтэр олох атын сиргэ олорор буолуохтарын эмиэ сөп.

 

– “СӨ Үлэ бэтэрээнэ” (“Ветеран труда Республики Саха (Якутия)”) ааты ыларга туох ирдэбиллэр баалларый?

"Ветеран труда Республики Саха (Якутия)" аат Саха өрөспүүбүлүкэтигэр олорор Арассыыйа гражданнарыгар бэриллэр. Онуоха маннык ирдэбиллэргэ эппиэттиэхтээхтэр:

Наҕараадалаахтарга:

— “Полярная звезда” уордьаннаахтар;

— “Гражданская доблесть” бэлиэлээхтэр;

— “СӨ Бочуоттаах олохтооҕо” ааттаахтар;

— «Заслуженные работники всех отраслей РС(Я)» бочуоттаах ааттаахтар;

— Эр дьон 25, дьахталлар 20 сыл кырата суох Саха сиригэр үлэлээбит ыстаастаах буоллахтарына.

 

Саастарынан биэнсийэҕэ тахсалларыгар эр дьон 40, дьахталлар 35 сылтан кырата суох страховой ыстаастаах буоллахтарына:

— ол иһигэр эр дьон 25, дьахталлар 20 сыл ыстаастара Саха сиригэр ааҕыллыбыт буоллаҕына;

— 15 сылтан кырата суох биир салааҕа үлэлээбиттэргэ.

 

Түөрт эбэтэр онтон элбэх оҕону төрөппүт дьахталларга, оҕолорун 8 саастарыгар диэри ииппиттэрин кэннэ (иитэ ылааччылар эмиэ хапсаллар);

— Саха сиригэр үлэлээбит страховой ыстаастара 20 сылтан кырата суох буоллаҕына.

 

Саха өрөспүүбүлүкэтин арктическай улуустарыгар олорор түөрт эбэтэр онтон элбэх оҕону төрөппүт дьахталларга, оҕолорун 8 саастарыгар диэри ииппиттэрин кэннэ (иитэ ылааччылар эмиэ хапсаллар).

— Саха сиригэр арктическай улууска үлэлээбит страховой ыстаастара 10 сылтан кырата суох буоллаҕына.

 

Судаарыстыбаннай наҕараадалаах дьахталларга:

— “Герой ийэ”;

— “Ийэ албан аата”;

10 сылтан кырата суох страховой ыстаастаахтарга.

 

- “СӨ Үлэ бэтэрээнэ” дастабырыанньаны хайдах ылалларый?

Дастабырыанньаны ыларга МФЦ (“Мои документы”) нөҥүө эбэтэр судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларын көмөтүнэн сайаапка ыыталлар. Пааспар, наҕараадаларын дастабырыанньата (наҕараадаларынан барар киһиэхэ), үлэ киниискэтэ, диплом, үлэ ыстааһын бигэргэтэр атын докумуоннар ирдэнэллэр.

“Үлэ бэтэрээнэ” дастабырыанньатын уонна социальнай чэпчэтиилэр эр дьон 55, дьахталлар 50 саастарын туолбуттарын эрэ кэннэ бэриллэр.

 

– Үлэ бэтэрээннэригэр туох чэпчэтиилэр баалларый?

 РФ уонна СӨ Үлэ бэтэрээннэригэр маннык кэккэ чэпчэтиилэр бааллар:

— 1226 солк. кээмэйдээх ыйдааҕы төлөбүр;

— Олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбатын (ЖКХ) өҥөлөрүгэр компенсация – 1604 солк.

— Саха сирин таһымыгар бэтэрээннэргэ ый ахсын төлөнөр харчы (ЕДВ), уопсастыбаннай тырааныспарга чэпчэтиилээх айанныыр быраап, Олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбатын (ЖКХ) өҥөлөрүгэр компенсация, үлэлээбэт Үлэ бэтэрээннэригэр санаторийга сынньанар путевка төлөбүрүн 80 бырыһыана төлөнөр.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Ылланарга айыллыбыт олох
Дьон | 11.10.2024 | 12:00
Ылланарга айыллыбыт олох
Хаһааҥҥытааҕар даҕаны ардахтаах күһүн буолла. Уһун ардахтарга өйбөр куруутун “Тохтообокко ардах түһэр, Түннүкпэр таммаҕы ыһар...” ырыа тыллара ытыллар.   Биһиги көлүөнэ оҕолор үрдүкү кылаастартан саҕалаан “Ардахха санаа” ырыаны истэ улааппыппыт. Оччолорго, биллэн турар, ким тыла, ким матыыба буоларын улаханнык билэ да сатаабат этибит. Ырыа баар да баар. Киһи олоҕун кэрдиис кэмнэринэн...
Тапталга уйдаран
Спорт | 03.10.2024 | 16:00
Тапталга уйдаран
Көҥүл тустууга Герман, Александр, дуобакка Станислав Контоевтар курдук үс аан дойду чөмпүйүөнэ оҕолордоох Степан, Варвара Контоевтар олохторо мүччүргэннээх, көрүдьүөс түгэннэринэн толору. Аҕалара, эһэлэрэ Степан Степанович Горнай улууһун Маҕараһын оскуолатыгар күнүһүн физруктуурун быыһыгар, киэһэ өттүгэр оҕолору тустуунан уонна дуобатынан дьарыктаан, спорка уһуйан, аан дойду алта чөмпүйүөнүн таһаартаабыта улахан ситиһиинэн буолар. Ийэлэрэ,...
Киин куоракка саҥа сквер тутуллуон сөп
Дьон | 05.10.2024 | 14:00
Киин куоракка саҥа сквер тутуллуон сөп
2022 сыл кулун тутар 8 күнэ биһиэхэ ыар сүтүк күнэ этэ, ыраас халлааҥҥа этиҥ эппитинии аймаабыта: ыарахан ыарыы дьүөгэбит Ирина Елизарова сырдык тыынын ылан барбыта.   Чугас киhиҥ, дьүөгэҥ, доҕоруҥ суох буоллаҕына, биллэн турар, бастакынан үйэтитии туhунан санаалар киирэллэр эбит. Кини биллэр, бэйэтэ ааттаах-суоллаах, историялаах, сүгүрүйээччилэрдээх, истээччилэрдээх буоллаҕына, атыннык толкуйдуу да...
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины”  нойосуус билиим»
Дьон | 10.10.2024 | 10:00
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины” нойосуус билиим»
Саха киһитэ тыйаатыры, артыыстары олус ытыгылаан  ылынар ураты көрөөччү. Ол оруоллары ураннык толорор артыыстартан сүдү тутулуктааҕын саарбахтаабаппын. Оннук биир үтүө киһи, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа, Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училище “көмүс выпускнига” Борис Иванович Борисовы кытта өрөгөйдөөх 75 сааһынан сэһэргэстибит.   – Артыыс буолар баҕа санаа оҕо эрдэххиттэн баара дуу? –...