06.05.2024 | 13:01

Кинигэни кэрэхсээн

Кинигэни кэрэхсээн
Ааптар: Д.Ф. Яковлева, СӨ үтүөлээх учуутала, Дьоруой Ийэ, «Ийэҕэ үрдүкү махтал» бэлиэ хаһаайына.
Бөлөххө киир

Ааспыт Учуутал уонна уһуйааччы сылынан Кэбээйи улууһун бочуоттаах олохтооҕо, СӨ үтүөлээх учуутала, «Учууталлар учууталлара» бэлиэ хаһаайына, ытык кырдьаҕас Анна Николаевна Васильева бачча сааһыгар тиийэн олорон «Үлэ, идэ үөрүйэҕинэн» диэн сүдү сыаналаах кинигэни оҥорбута үгүс эдэр дьоҥҥо холобур буолар.
Анна Николаевна үйэтигэр үлэлээбит үлэтин араас көрүҥнэринэн түмэн, дьонугар-сэргэтигэр үчүгэй бэлэҕи оҥорбут диэн сыаналаатым. Ааҕа олорон тылын баайа, кэпсиирэ кэрэтин субу сирэй көрсөн кэпсэтэ олорор курдук санаталаатым, саха тылын сүмэтин иҥэринэн, киһини умсугутардык кэпсиирин, тэҥнээн, хоһуйан суруйарын кэрэхсээтим, былыргы олох көстүүлэрин олус чаҕылхайдык суруйбутун сэргээтим.
Анна Николаевна киһи быһыытынан биир уратыта – дьону убаастыыра, сыаналыыра, кинилэргэ элбэх үчүгэйи, кэрэни өйдөөн көрөн, түмүктээн иһэрэ – киһи аайы бэриллибэт талаан. Онон, төһө да саха тылын уонна литературатын учуутала буолтун иһин, хас биирдии киһиэхэ суох айылҕа талааннааҕа эбит диэн түмүккэ кэллим.
Бу кинигэни үгүс саха тылын учууталлара, сахалыы тыллаах дьон бары ааҕыахтарын, билсиэхтэрин баҕардым. Ол эрэн кинигэ бэчээттэнэн тахсыбыт ахсаана аҕыйаҕынан, библиотекаларга тиийбэтинэн, атыыга тахсыбатынан, үгүс киһи тиксэр кыаҕа суох. Онон оройуоннарга итинник кинигэлэри таһаарарга көмө көрүллэрэ буоллар, үгүс киһи ааҕар кыахтаныа эбит. Билигин сахалыы тылынан ааҕыллар кинигэлэр элбэхтик тахсаллар эрээри, урукку олоҕу эттэринэн-ханнарынан билбит дьон сэһэнэ тиһиллэн остуоруйаҕа хаалара иитэр суолталаах, үчүгэй түмүктэрдээх буолуох этэ.
Кинигэттэн үөрэнээччитин ахтыытын киллэрэргэ сананным: “Анна Николаевна Васильева... Мин саамай күндү учууталым, идэбин таларбар олук уурбут сүгүрүйэр киһим. Саха тылын учууталын быһыытынан элбэх киһини кытта алтыстым, үгүс сиринэн тэлэһийэн сырыттым да, учууталым Анна Николаевна курдук ийэ тылын ууһун-уранын, сүмэтин хомоҕойдук таба туттан саҥарар-иҥэрэр, санаатын сайа этэр, күлүмнэтэ оонньотор, ыпсарыылаахтык кэпсиир уран тыллаах киһини өссө көрсө иликпин.
Анна Николаевна хас биирдии уруогар уус-уран айымньы олох бары кистэлэҥин, көннөрү олоххо билбэти биллэрэр, көрбөтү көрдөрөр, онон өйү-санааны сайыннарар сүдү күүс диирэ. Уруокка айымнылары бэйэбитинэн ырыттарара. Алампа «Таптал» драматын оруолларынан үллэрэн биэрбитэ. Ол кэнниттэн төһө кыайарбытынан дэлби куолулаппыта. Кэтириис ыар дьылҕатын ааҕаммыт аһынан, бэйэбит санаабытын этинэммит, куолулаан бөҕө буолбуппут. Оҕолуу аһаҕac, үөрүнньэҥ дууһалаах, сырдыкка-кэрэҕэ уһуйар
учууталбын олус күндүтүк саныыбын. Төрөөбүт төрүт тылын ууһун-
уранын, сүмэтин хомоҕойдук таба туттан саҥарар-иҥэрэр, күлүмнэтэ оонньотор, ыпсарыылаахтык кэпсиир уран тыллаах учууталга үөрэммиппинэн киэн туттабын. Сахабыт тылын харыстыахха, өрө тутуохха, «кустук өҥнөөх, кымыс сыттаах саха мындыр саҥатын» ыччаппытыгар тиэрдиэххэ, тылга тапталы иҥэрэр туһугар күүспүтүн түмүөххэ”,– диэн Васильева (Яковлева) Сардаана Иннокентьевна,1991 с. выпускник, СӨ үөрэҕириитин туйгуна ахтар. 
Үөрэнээччитин этиитигэр сөбүлэһэн, ыҥырыы курдук ылынан, «Үлэ, идэ үөрүйэҕинэн» кинигэни ахсаанын элбэтэн, үбүлэнэригэр көмөлөһүөҕүҥ диэн баҕа санаабын этэбин.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар  ханна да сүппэттэр»
Дьон | 07.02.2025 | 10:00
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар ханна да сүппэттэр»
Куорат тыастаах-уустаах, дьалхааннааах олоҕуттан атын эйгэҕэ бара сырыттым. Онно үлэ күөстүү оргуйар, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри иистэнэр массыына тыаһа, кыптыый  кылыр гынара, хаххаланар сиэккэ өрүүтэ о.д.а. күннэтэ оҥоһуллар. Мин баарбар “өйүүн көтөөрү сылдьабын” диэбит эдэркээн уол кэлэн таҥас кэтэн, мээрэйдэнэн барда, куорат хаһыаттарын аҕалан уурдулар. Манна ким да алҕас кэлбэт, ким...
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Дьон | 06.02.2025 | 10:00
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Тохсунньу ый бүтүүтэ Башкирия Уфа куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы "ApiGlobal-2025" куонкурус "Полифлернай мүөт" категориятыгар Амма улууһун Мээндигитин ыҥырыа иитээччитэ Марат Залялов хомуйбут мүөтэ 2-с миэстэ буолан, Саха сирин ааттаппыта. «Киин куорат» бүгүҥҥү ыалдьыта – тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр мүөттээх ыҥырыаны иитиинэн хаһыс да сылын олохтоохтук дьарыктанар Марат Залялов.   –...