Ким эрэ соро - ким эрэ дьоло

...Гаанньа балыыһаҕа сыппыта ыраатта. Үрүҥ халааттаах аанньаллар өрүһүйэннэр этэҥҥэ тыыннаах хаалла, бэттэх кэллэ, ол да буоллар өссө да эмтэнэн, көрдөрүнэн бүтүө ыраах дииллэр. Төбөтүн бэрэбээскитин бүгүн дьэ уһулуохтаахтар. Иийэ Гаанньаны уопсай палатаҕа таһаарбыттарыгар хаста да кэлэн көрсөн барбыта. Ийэтэ Маара үлэтиттэн отгул ылан куорат балыыһатыгар уолун ыарыылыы кэлээхтээбитэ. Быраастар уол туругун киниэхэ эрэ этэллэр, онон уолун инники дьылҕата, эдэр сааһа букатыннаахтык сарбыллыбытын бэлиэр билэн кистээн ытаан муҥнанар...

Ооо, туох хара санаалаахтарга, кэрээнэ суохтарга түбэһэ түһэн маннык кэбилэннэҕэй даа, туох да буруйа суох оҕотун сыысчаана... Киэһэлик Гаанньа сытар палаататыгар Иийэ сандааран киирэн кэллэ. Гаанньа истиэнэ диэки хайыһан оронугар сытар. Аатынан ыҥырбытыгар эргиллибэтэ. Төбөтүн бэрэбээскитин уһулбуттар эбит. Кыыс хайыан да булбакка олорбохтоото, сэрэнэн уол саннын таарыйда. Гаанньа эмискэ баҕайы оронугар олоро биэрээт уларыйан хаалбыт куолаһынан хаһыытаан тоҕо барда: ''Бар эн мантан! Бар диибин! Тоҕо кэллиҥ! Көрүөххүн баҕардаргын, чэ,  көр үтүө дьүһүммүн!''

Кыыс соһуччута бэрдиттэн ойон турда, ынырык көстүүттэн туймааран ылла, устуултан тутуста. Уол төбөтүн, сүүһүн туора курдуу дириҥ быһа охсуу суола оспут, аҥаар хараҕа саба пластырьдаах, сирэйигэр эмиэ дириҥ баастар оспут суоллара харааран көстөллөр... Кыыс сирэйин саба туттан саҥата суох палаататтан тахса ойдо. Гаанньа сыттыкка умса түстэ. Маара киирэн оҕотун аттыгар саҥата суох өр олордо. Гаанньа эргиллибэккэ эрэ ийэтин илиитин ылан инчэҕэй уоһугар даҕайда: ''Маамаа, маамаа...''

Хас да ый ааста. Гаанньа Дьокуускайынан, Москванан тиийэ көрдөрүнэн, эмтэнэн дойдутун, дьиэтин саҥардыы булла. Ханна да мээнэ тахсыбат, дьиэтигэр олорор. Ынырык көстүүлээх буолбут сирэйиттэн да саатар, дьон бары кинини соһуйа, аһына көрөллөрүн да тулуйбат. Аҥаар хараҕа букатын көрбөт, сирэйин, сүүһүн баастара оспуттара да чэр буолан хаалбыттар. Оскуолатын эксээмэннэрин экстерннаан туттаран орто үөрэх  аттестатын ылбыта, үөрэҕэр мэлдьи үчүгэйэ. Армияҕа аны кэлэн ылбаттар буоллаҕа... Доруобуйата чөлүгэр түстэҕинэ үлэлиэ, бырааттарын, балтын иитиһиэ. Иийэ били балыыһаттан куотан тахсыаҕыттан соннук биллибэтэ, сөп ээ, ама ити бэйэлээх кэрэ кыыс аны кини диэки көрдөҕөй, атыны, киһи-киһи  курдук дьүһүннээҕи булунуоҕа...

Гаанньа араас санньыар санааларыттан муунтуйан ылар түгэннэрдээх, оччоҕо саҥата суох сыттыгар умса түһэн күннээн сытар, дьиэтээҕилэрэ чуумпуран хаалаллар, сибигинэһэн кэпсэтэллэр, атахтарын төбөтүнэн хаамаллар. Кыра балта эрэ детсадыттан кэллэҕинэ харса суох чаҕаарыйбытынан сытар убайыгар саба түһэр, кууһар, сыллыыр, имэрийэр. Гаанньа туоххаһыйбыт санаата сылаанньыйар, хараҕа сиигирэр, хатырбыт уостарыгар сырдык мичээр оонньуур. Оргуйар олох чугдаарар чуораана буолан балта барахсан кинини уоскутар, кынаттыыр курдук.

Биир киэһэ Гаанньа уолаттара ыҥыралларын дьэ ылынан волейболлуур площадкаҕа таҕыста. Киэпкэтин төбөтүгэр тимиччи уурунна, оннук гыннаҕына бааһын суола, көрбөт буолбут хараҕа арыый хаххаланар курдук. Ыччат бөҕө мустан волейболлаан айманыы эбит. Площадка уҥуор кыргыттар мустубуттар. Гаанньа турарын булан көрө охсон эргиллэн көрүү-истии, сибигинэһии бөҕө буоллулар. Гаанньа төбөтө чыбырҕаччы кэйиэлээн ыалдьан эрэрин биллэ, дэҥнэниэҕиттэн ыла итинник сотору-сотору киирэн ылар буолла, ордук кыыһырдаҕына, санаата оонньоотоҕуна. ''Суох, кэбис, дьиэлиэххэ''диэн эргиллэн хааман иһэн көрбүтүн итэҕэйбэккэ тохтуу түстэ. Уһуун баҕайы сырдык  кугас суһуохтаах, нарын таһаалаах, мааны таҥастаах кыыс турар: ''Гаанньаа, привеет! Билбэтиҥ дуу?'' - Чахчы бу кини дуо? Бу Маанньа дуо? Мэлдьи балтын курдук саныыр, көмөлөһөр, бодьуустаһар кыра, кыаммат, хачаайы кыыһа маннык улаатан, тупсан тахсыбытын дьэ көрөн сөхтө-махтайда, дорооболоһуохтуу илиитин утары уунан иһэн төттөрү түһэрдэ, киэпкэтин тимиччи тардынна, саҥата суох ааһа көттө. Маанньа кэнниттэн одуулаан туран хаалла...

Хас да сыл ааста. Иийэ үрдүк үөрэҕи бүтэрэн куоракка олохсуйда, дьоно ипотеканан биир хостоох квартира атыылаһан биэрбиттэригэр олорор. Кэргэн тахса, оҕолоно илик. Син санааларын уурар, эрийсэр, иҥээҥниир дьон баар да хайалара да: ''Миэхэ кэргэн таҕыс, ыал буолуох'', - диэбэт.  Саастыылаахтара, сорох чугас дьүөгэлэрэ ыал буолан оҕолонон олороллор, туораттан көрдөххө толору дьоллоох курдуктар. Биир киэһэ Иийэ дьиэтиттэн чугас Кыайыы болуоссатыгар салгын сии, хаама таҕыста. Ыскамыайкаҕа сынньана олорон биир быыкаайык кугас баттахтаах кыысчаан хааман тоотойорун таптыы көрдө: ''Чээн, барахсаны даа'', - кыра киһичээн ийэлээх аҕатын кытта сылдьар эбит, аҕата сыллыы-сыллыы кыысчааныгын көтөҕөн ылла, аҥаар илиитин кэргэнигэр уунна, үрдүк уҥуохтаах, сырдык хааннаах эдэр дьахтар аҥаар атаҕынан сүдьүҥнээн хааман кэлэн сиэттистэ, эйэлээх дьиэ-кэргэн дьоллоох күлсүүтэ, аймалаһыыта Иийэ кулгааҕар ыарыылаахтык охсуллар курдук гынна: бу Гаанньа уонна Маанньа эбиттэр!