20.09.2021 | 16:30

Кэлэр ыйга биэнсийэлээхтэргэ эбии төлөбүр көрүллэр

Кэлэр ыйга биэнсийэлээхтэргэ эбии төлөбүр көрүллэр
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Сылын аайы, үгэс быһыытынан, алтынньы 1 күнүгэр Аҕам саастаах дьон күнэ бэлиэтэнэр. Быйыл ити күнү көрсө регионнааҕы былаастар биэнсийэлээхтэргэ эбии төлөбүрү көрөллөр. Төлөбүр кээмэйэ Арассыыйа үрдүнэн биир тэҥ буолбат, хас биирдии регион аайы тус-туһунан буолуохтаах. Эбии төлөбүр кээмэйэ биэнсийэлээх сааһыттан, инбэлииттээҕиттэн, ханнык региоҥҥа олороруттан уонна олохтоох тэрилтэлэргэ үлэлиириттэн тутулуктаах.
Итини сэргэ, 2021 сыл алтынньы 1 күнүттэн, Арассыыйаҕа 3,7%-нынан байыаннай биэнсийэ үрдүүрэ күүтүллэр. Эбии төлөбүрдэри саастарынан эбэтэр хантараагынан сулууспалаабыттар ылаллар, урут Росгвардия, ИДЬМ, ЫБММ, ФСБ, ФСИН уо.д.а. биэдэмистибэлэргэ үлэлээбит гражданнар.
Уһук Хотугу уонна онно тэҥнэһэр регионнарга үлэлээбит дьон биэнсийэлэрэ эмиэ үрдүөхтээх. Манна сүрүн болҕомто үлэ ыстааһыгар ууруллар. Ол курдук дьахталларга – 20, эр дьоҥҥо – 25 сыл ыстаас ирдэнэр.
Биэнсийэ Пуондата иһитиннэрбитинэн, сотору кэминэн өлбүт кэргэттэрин биэнсийэлэрин огдообо хаалбыт дьон, бэйэлэрин биэнсийэлэрин оннугар (бэйэлэрин биэнсийэлэрин кээмэйэ кыра буоллаҕына) ылар кыахтаналлар. 
Ол эрэн бу сокуоҥҥа хааччахтааһын баар. Ол курдук, хотугу эбэтэр тыа сирин ыстааһынан биэнсийэҕэ барбыт дьон өлбүт кэргэттэрин оннуларыгар биэнсийэ эбии төлөбүрдэрин ылбаттар. 
2022 сыл тохсунньу 1 күнүттэн, тыа сириттэн куоракка көспүт биэнсийэлээхтэргэ, тыа сиригэр олороллорун иһин эбии харчы төлөбүрүн чөлүгэр түһэриэхтэрин сөп буолар. 
Биир кэлим төлөнөр суумматтан 25 %-на отуттан тахса сыл тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлээбит уонна билигин да онно олорор дьоҥҥо бэриллэр.
Биэнсийэ икки сүрүн чаастан турар – страховой уонна мунньуу чаастан. Сүрүн өттүнэн страховой биэнсийэ буолар. Биллэрин курдук, үлэ биэрээччи үлэһит хамнаһыттан Биэнсийэ Пуондатыгар бырыһыан ыытар. Ол барбыт бырыһыан кэлин биэнсийэ быһыытынан төннөр. Биэнсийэ мунньуу чааһа – үлэһит анал усчуотугар мунньуллар, үлэ биэрээччи Биэнсийэ Пуондатыгар ыытар харчытыттан. 
Санатан эттэххэ, 2014 сылтан биэнсийэ мунньуу чааһа «тоҥоруллан», билигин үлэ биэрээччи туох баар ыытар бырыһыаннара биэнсийэ страховой чааһыгар түһэ тураллар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Иван Туласынов:  Муусука дьикти алыбар куустаран
Дьон | 23.11.2023 | 14:00
Иван Туласынов: Муусука дьикти алыбар куустаран
Тапталлаах «Киин куорат» хаһыаппыт бүгүҥҥү нүөмэригэр быйылгы «Алампа» аатынан норуот бириэмийэтин «Бастыҥ  ырыа айааччы» лауреата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын туйгуна, үтүөлээх үлэһитэ, самодеятельнай композитор, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ырыа айааччыларын түмсүүтүн чилиэнэ, Бүлүү куорат бочуоттаах олохтооҕо Иван Туласыновы кытта кэпсэтиибин ааҕыҥ.   – Иван Иванович, үтүө күнүнэн! Быйыл бэһис сылын норуот номох оҥостубут, таптыыр...
Эргиччи талаан баар киһитэ — Карл Нутчин!
Дьон | 23.11.2023 | 21:00
Эргиччи талаан баар киһитэ — Карл Нутчин!
Бу интервьюга Карл Алексеевич тута сөбүлэспитэ, туох эрэ саамай күндүнү кытта көрсүһэр курдук – оҕо сааһа, үөрэммит сыллара, тапталлаах кэргэнэ, талан ылбыт идэтэ, олоҕо-дьаһаҕа барыта бу биһиги кылгас кэпсэтиибитигэр ахтыллан ааһар. Кини сахалыы сэмэйэ, холкута, муударайа хайдах эрэ сэбиэскэй кэм  дьиҥнээх эр киһитин, саха саарынын, биһиги аҕаларбытын санатта.   Карл Алексеевич...
«Харчы» сериал туохха үөрэтэрий?
Сонуннар | 23.11.2023 | 10:00
«Харчы» сериал туохха үөрэтэрий?
Бу күннэргэ “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитинэрэр хампаанньа ханаалыгар “Харчы” сериал көстө турар. Чахчы олоххо баары ойуулуур-дьүһүннүүр киинэни көрөөччү олус сэҥээрдэ. Тустаах уорганнар “Массыанньыктартан сэрэниҥ!” диэн хас муннук аайы да үөгүлээтэхтэринэ, албыннаппыт дьон ахсаана аҕыйыа суох курдук... Ол туһунан ИДьМ нэдиэлэтээҕи субуоккалара сэһэргииллэр, дьон оҕуруктаах өйдөөх массыанньыктар угаайыларыгар киирэн биэрэн, нэдиэлэҕэ холбоон...
Сыаналаах түүлээҕи да солбуйар, туһалаах даҕаны
Дьон | 19.11.2023 | 16:00
Сыаналаах түүлээҕи да солбуйар, туһалаах даҕаны
Түүнү хатайдаан (валяние из шерсти) малы-салы оҥорон таһаарыы киһи аймах историятыгар 8000 сыл анараа өттүгэр үөдүйбүтэ диэн баар. Бэл, түүттэн хатайдаммыт бастакы көбүөр Ной ковчегар баара диэн номоххо кэпсэнэр. Билигин да олохпутугар киэҥник туттар боолдьохпут (войлок) эмиэ бу ньыма холобура. Оттон былыргы сахалар кылы, сиэли хаталлара эмиэ бу ньыманы кытта...