05.02.2020 | 13:28

ИЙЭ ТЫЛЛААХ ОҔО ОЛОХХО ЭЛБЭҔИ СИТИҺЭР

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Наталья Сергеевна – элбэх оҕолоох Ядрихинскайдар дьиэ кэргэн ийэтэ:

  • Биһиги 3 оҕолоохпут. Бэйэм Чурапчыбын, аҕабыт Нам – иккиэн тыа сириттэн төрүттээхпит. Оҕолорбут бары куоракка төрөөтүлэр, улааттылар уонна сахалыы саҥараллар. Оҕо төрөөбүт тылын илдьэ сылдьара төрөппүттэн быһаччы тутулуктаах. Ханнык да интэриниэти, тэлэбииһэри буруйдуур наадата суох. Барыта бэйэбититтэн эрэ тахсар. Биһиги оҕолорбутун сорунан туран сахалыы уһуйааҥҥа, сахалыы оскуолаҕа киллэрэр этибит. Бары билэргит буолуо, сахалыы буолла да, барыта эккирэтиһиилээх, туруорсуулаах.

Улахан оҕобут 23 саастаах. Быйыл үрдүк үөрэҕин бүтэрэр. Москваҕа университекка үөрэнэ сылдьан, Арассыыйа уонна Кытай судаарыстыбатын холбоһуктаах үөрэтэр бырагыраамаларыгар киирэн “Норуоттар икки ардыларынааҕы бизнес” диэҥҥэ үөрэнэ Кытайга баран турар. Оскуолаҕа киирэрин саҕана сахалыы кылааска биэрбиппит, онтон бэйэтэ лицейгэ туттарсан киирбитэ. Ол тухары тылын умнубатаҕа, нууччатыйбатаҕа. Бэйэтэ билигин “төрөөбүт тылбын билэрим наһаа үчүгэй эбит” диэн биһиэхэ махтанар. Алын кылаас кэннэ атын оскуолаҕа туттарсан киирэригэр кылааһыгар 25 оҕо баарыттан 2-3 оҕо эрэ сахалыы саҥарар эбит этэ. Кини “Ийээ, мин нууччалыы олох билбэт эбиппин!” дии сылдьыбыта. Оттон билигин кэлэн: “Мин оҕолорбун кытта тэҥҥэ нууччалыы саҥарарбар 3 эрэ күн наада буолбута”, – диэн кэпсиир. Оскуоланы бүтэрэригэр оҕобут нуучча тылын эксээмэнин 98 баалга суруйбута. Оскуола оҕолоругар нуучча эрэ тылынан ыытыллар дебаттарга кыттан, дойду күрэстэригэр кытта бастыыра. Итинэн “Оҕобут кэнники нууччалыы сатаан саҥарыа суоҕа” диэн санааттан саха оҕотун нуучча кылааһыгар биэрэн бутуйан кэбиһэр төрөппүттэргэ долгуйумаҥ диэхпин баҕарабын. Ийэ тылын иҥэриммит оҕо ханнык да омук тылын кэбэҕэстик ылынар эбит. Кыыспыт эмиэ сахалыы саҥарар, нууччалыы бэркэ санаатын этэр, кытайдыы, английскайдыы холкутук кэпсэтэр.

Уолбут 14-дэ, кыра кыыспыт 12 саастаах. Иккиэн Саха-политехническай лицейга үөрэнэллэр. Бу оскуолаҕа кэнники уонча сыллар устата наһаа  үчүгэй сахалыы эйгэ олохтонно. Бастакы оҕобут эмиэ иннэ үөрэммит буолан, тэҥнээн көрөр кыахтаахпыт. Оскуола оҕону иитиигэ уонна тылбытын тыыннаах хаалларыыга оруола улахан. Ол эрэн төрөппүт оруола хас да төгүл улахан эбит.

Оҕо үрүҥтэн хараны, куһаҕантан үчүгэйи араарар буолуоҕуттан төрөөбүт тылын эйгэтигэр улааттаҕына, чахчы ситиһиилээх буолар. Биһиги да оҕолорбут телевизор, ютуб көрөллөр, суотабайы тутталлар. Саамай сүрүнэ – дьиэбитигэр, бэйэ икки ардыгар ийэ тылбытынан кэпсэтэбит. Уонна биир холобуру туһанабын: коза оҕотугар бөрө тириитин саба быраҕан кэбиспиттэр. Дьон көрөн: “Оо, бөрө оҕото эбит”, -  дииллэр. Онтон үчүгэйдик көрбүттэрэ, коза буолан хаалар. Син ол кэриэтэ, саха буолан баран нууччалыы саҥара сырыттаххытына, эһигини атыттар туох диэхтэрэй...

Аны туран, оҕо обургу сааһыгар тиийдэ да, төрөппүттэрин кытта өйдөспөт түгэнэ элбиир диэн баар. Чахчы оннук эрээри, сахалыы иитиилээх оҕо бу сааһыгар улаханнык оҕустарбат эбит. Кини тирэхтээх, дьонун кытта ситимэ бөҕө буолан, тугу барытын тулуһар кыахтанар.

Атын төрөппүттэри кытта өссө биир үллэстиэхпин баҕарар уопутум – оҕо кыра сааһыттан саха классиктарын айымньыларын ааҕыахтаах эбит. Улахан кыыспыт “Уус уран тыл” куруһуокка сылдьыбыта. 1 кылаастан Ойуунускайы, Кындылы уонна да атыттары ааҕар этэ. Онтон ыла оҕолорбор улахан дьон айымньыларын аахтарар буолбутум. Маннык уустук айымньыларга оҕо өйдөөбөт тылын да аахтаҕына, сэрэйэн көрүүтүнэн (интуитивно) айымньы ис хоһоонун өйдүүр эбит. Син биир төрөөбүт тылын сүмэтэ киниэхэ киирэр, иҥэр, онтон кэлин наада буоллаҕына тахсан кэлэр.

Оҕолорбутун бастаан нууччалыы ааттаабыппыт. Сахалыы иккис ааттарын бастаан дьиэ иһигэр, онтон кэлин сокуонунан сурукка киирэр буолбутугар докумуоннарыгар эптэрэн биэрбиппит. Холобур, кыыс – Ангелина-Айталы Куо, уол – Дмитрий-Одун диэннэр. Нууччалыы да ааттарын мээнэ талбатахпыт, эһэбит аата эбэтэр түүлбэр “Ангелина диэ” диэбиттэрин иһин иҥэртим. Онтон улааттахтарына, ыырдара кэҥээтэҕинэ, оҕолорбор омуктарын туоһулуур, харысхал буолар дьиҥнээх сахалыы аат наада эбит диэн өйдөөн, маннык дьаһаммыппыт. Биллэн турар, оҕолорбут сөбүлэҥнэрин ылан туран.

Сонуннар

24.05.2025 | 12:00
Сайылык күнэ

Ордук ааҕаллар

Гаврил Никифоров: «Сырдык олоххутун арыгыга атастаһымаҥ»
Дьон | 23.05.2025 | 19:00
Гаврил Никифоров: «Сырдык олоххутун арыгыга атастаһымаҥ»
Уон сылы быһа эн-мин дэһэн үөрэммит, өссө биир паартаҕа олорбут үөлээннээҕим, кылааһынньыгым Ганика туһунан кэпсиэхпин баҕардым. Кини билигин Гаврил Николаевич Никифоров, астаапкаҕа олорор полиция майора, уһун,  бэриниилээх үлэтин иһин 1, 2, 3-с истиэпэннэрдээх судаарыстыбаннай наҕараадалардаах, Кавказ бойобуой дьайыыларын бэтэрээнэ, Чечня сэриитин кыттыылааҕа, биһиги кылаас биир киэн туттар, тарбахха баттанар уолбут....
Эр киһи наада дуо?
Сынньалаңңа | 18.05.2025 | 21:35
Эр киһи наада дуо?
Бу киһи эмиэ мэлийдэ. Күүтэн-күүтэн көхсүм сылайда, кэтэһэн-кэтэһэн кэтэҕим элэйдэ. Баҕайы, эмиэ ханна эрэ халаара сылдьара буолуо, эбэтэр гаражка тиийэн хаартылыы олороро дуу? Уопсайынан, эр киһи туохха наадалааҕый? Күннээҕи олоххо дуу, түүҥҥү таҕылы ханнарыыга дуу? Саатар дьиэтигэр кэлэн дьыбааҥҥа тиэрэ түһэн тэлэбиисэр да көрөрө баҕалаах. Сорох дьахталлар эрбит суох буоллаҕына...
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Дьон | 17.05.2025 | 18:00
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит күөрэгэй чыычаахтыы дьырылатар куолаһа көрөөччү кутун-сүрүн тутар. Кини сөбүлээн толорор ырыатыгар ыллыырыныы, «сүрэҕинэн талар сиргэ тугу таптыырын». Билсиҥ, «Туймаада» судаарыстыбаннай ырыа ансаамбылын солиһа Айталина Спиридонова.   • Тылбын ыйыстан кэбистим, испиттэн туох да тахсыбат... • «Чэ, дьээбэҕэ...» диэн тиийбиппит... • Киһи ылла да үөрэммэт, сылы-сыллаан үгүс дьарык түмүгэр...
Сааскы халааҥҥа бэлэмнэниини өссө төгүл бэрэбиэркэлээтилэр
Сонуннар | 13.05.2025 | 20:58
Сааскы халааҥҥа бэлэмнэниини өссө төгүл бэрэбиэркэлээтилэр
Куорат дьаһалтата ыам ыйын 13 күнүгэр сааскы халааҥҥа бэлэмнэнии туругун бэрэбиэркэлээтэ. Көһө сылдьар мунньахха баһылыгы хаһаайыстыба боппуруостарыгар солбуйааччы Владислав Слепцов, куорат прокурора Виктор Умеренко, ГО уонна ЫБМ салайааччыта Николай Егоров, туһааннаах тэрилтэлэр, структуралар, итиэннэ өрөспүүбүлүкэ таһымнаах салайааччылар кыттыыны ыллылар.  Бэрэбиэркэлээччилэр бастатан туран Докуускайдааҕы ТЭЦ оройуонугар баар инженернэй тутуулары уонна ыксаллаах...