Инбэлииккэ тахсыы быраабылалара

РФ Бырабыыталыстыбатын 95 №-дээх уурааҕар олоҕуран, гражданин инбэлиит буолара Медико-социальнай экспертиза (МСЭ) түмүгүнэн эрэ быһаарыллар. МСЭ-ҕэ эмп тэрилтэтэ (балыыһа, поликлиника уо.д.а.) эрэ ыытар. 
Билиҥҥи коронавирус кэмин быраабылаларынан, инбэлиитинэһи 2022 сыл кулун тутар 1 күнүгэр диэри кэтэхтэн оҥотторуохха сөп.

Биһиги хаһыаппыт ыйытыыларыгар Дьокуускайдааҕы Медико-социальнай эскпертиза 8-с №-дээх бюротун исписэлиистэрэ хоруйдууллар:

Медико-социальнай экспертиза диэн тугуй?

– МСЭ диэн социальнай  харыстабылга наадыйар, доруобуйатыгар хааччахтаах, күннээҕи олоҕор мэhэйдээх киhини инбэлиитинэн быhаарыы ааттанар.

Киhини инбэлииккэ таhаарарга, доруобуйатыгар кэhиллиитин кээмэйин, эмтэнии дьайыытын, социальнай усулуобуйатын, баhылыыр идэтин, үлэтин уонна психологическай көрдөрүүлэрин учуоттуубут. Ону тэҥэ доруобуйа харыстабылын уонна социальнай  харыстабыл министиэристибэлэрэ бигэргэппит ирдэбиллэринэн уонна классификацияларынан туhанабыт.

– Инбэлиитинэс ананарыгар үс усулуобуйа баар буолуохтаах:

Эт-хаан үлэтин улахан суолталаах кэhиллиитэ (сокуон маны “стойкое нарушение функции организма” диэн ааттыыр). Ол курдук, уhуннук эмтэнэн, реабилитацияны  толору ааhан баран, киhи ханнык эмэ уорганын үлэтэ чопчу кэhиллиилээх буоллаҕына эрэ.

Олох олороругар доруобуйатын туругунан  хааччахтаах буоллаҕына (ограничение жизнедеятельности).

Сокуоҥҥа доруобуйа туругунан хааччахтаныы 7 көрүҥэ  баар:

– бэйэни көрүнүү хааччаҕа (к самообслуживанию);

– сырыы уонна хамсааһын хааччаҕа (к передвижению);

– кэпсэтии, алтыһыы хааччаҕа (к общению);

– хайысханы булууга сирдэтинии, ыйдарыы хааччаҕа (к ориентации);

– бэйэ быһыытын-майгытын хонтуруолга хааччах (к контролю за своим поведением);

– үөрэххэ хааччах (к обучению);

– үлэҕэ хааччах  (к трудовой деятельности).

Реабилитация уонна абилитация диэн социальнай харыстабыл миэрэлэригэр наадыйыы.

Бу үс  төрүөт баар буоллаҕына,  ыарыһаҕы  инбэлииккэ таһаарыы  боппуруоһа быhаарыллар.

Киһиэхэ инбэлииккэ тахсыбытын туоhулуур ыспыраапка уонна реабилитация/абилитация тус бэйэҕэ анаммыт  бырагыраамата («ИПРА») бэриллэр.

Инбэлиит группата хайдах быһаарылларый?

– Медико-социальнай  экспертиза чопчу сокуоннарга олоҕуран үлэлиир. Ол курдук, инбэлииккэ таһаарыы группатын туруорууга биир сүрүн докумуонунан 585н диэн нүөмэрдээх бирикээс буолар. Бу бирикээс 2020 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэлиир. Бу бирикээhинэн, МСЭ ыытарга туттуллар киритиэрийдэргэ уонна классификацияларга олоҕуран, хас биирдии ыарыы, эчэйии  истиэпэниттэн тутулуктанан сыанабыл турар. 

Ол курдук, инбэлииккэ  учуокка туруоруу 4 истиэпэҥҥэ арахсар: кыра (незначительный), орто (умеренный), улахан (выраженный), олус улахан (значительно выраженный). Орто истиэпэн – үһүс группа, улахан истиэпэн – иккис группа, олус улахан истиэпэн – бастакы группа.

Ирдэнэр докумуоннар

– МСЭ хамыыhыйатын  ааhарга сүрүн докумуон – туhаайар сурук (направление на проведение МСЭ). Бу докумуону хамыыһыйаҕа ыарыһаҕы кэтээн көрөр, эмтиир поликлиника ыытар.

Билигин киһи бэйэтэ сайабылыанньа суруйара наадата суох. Быраастар поликлиникаҕа направление суруйуохтарын иннинэ, хас биирдии киhиэхэ сөбүлэҥҥэ илии баттаталлар. Направлениены толорон баран, анал хамыыһыйа илии баттаабытын кэнниттэн, хамыыһыйаҕа электроннай направлениены ыыталлар. Туһааннаах киһи эбэтэр  сокуоннай бэрэстэбиитэлэ направлениены аҕалбат.

Туhаайар сурук киирдэ да, докумуоннар регистрацияны ааhаллар, гражданин көрүллэр күнэ, бириэмэтэ быhаарыллар уонна тута төлөпүөнүнэн  биллэриллэр.

ИПРА диэн тугуй?

– ИПРА (индивидуальная программа реабилитации/абилитации)– доруобуйаны чөлүгэр түhэрэр,  киhи тус бэйэтигэр анаан оҥоhуллубут бырагыраама. Аата да этэринии, инбэлиит олоҕор  хааччахтары туоратарга уонна чэпчэтэргэ аналлаах биир кэлим оноhуллубут реабилитационнай миэрэлэр докумуоннара.

Бу бырагыраамаҕа инбэлиит  доруобуйатын туругунан туһааннаах кыһалҕатын быһаарыыга анаан көрүллэр араас тэриллэр уонна өҥөлөр  киирэллэр. Холобур, үлэ булунарыгар көмөлөһүү, үөрэххэ реабилитация, социальнай, ол эбэтэр олох-дьаhах, туларыыр эйгэ реабилитациялара уо.д.а.

ТСР диэн тугуй?

– ТСР (технические средства реабилитации) – судургутук быһаардахха, реабилитация тэрилэ. Бу чуолаан инбэлииттэргэ анаан оҥоhуллубут, кинилэр күннээҕи олохторугар көрсөр уустуктары туоратыыга, чэпчэтиигэ анаммыт тэрил. Холобур, хаамарыгар мэhэйдээх дьоҥҥо торуоска, илиитэ эбэтэр атаҕа суох дьоҥҥо протез, кулгааҕынан мөлтөхтүк истэр дьоҥҥо анал истэр аппараат суруллуохтарын сөп.

– Маннык тэриллэри ханнык баҕарар инбэлиит суруйтарыан сөп дуо?

– Барыларыгар аҥаар уһугуттан суруллубат. Бу техническэй тэриллэри суруйууга 106н диэн бирикээскэ олоҕуран үлэлиибит.  Инбэлиит  ыарыытын уонна олоххо көрсөр мэhэйдэрин барытын  ырытан сыаналыыбыт, ханнык тэрил көҥүллэнэрин-көҥүлэммэтин уонна бирикээскэ баар көрдөрүүлэрин үөрэтэн баран, туһааннаах киһиэхэ чопчу сөптөөх техническэй тэрили ИПРА-ҕа суруйабыт.

Кэлиҥҥи сылларга МСЭ ыытыллар бэрээдэгэр үгүс уларыйыы таҕыста. Ол курдук, коронавируһу утары охсуһуу миэрэлэригэр тирэҕирэн, Арассыыйа Бырабыыталыстыбата 2020 с. алтынньы ый 16 күнүттэн «Инбэлииккэ тахсыыны быhаарыы быстах кэмнээх бэрээдэгэ» диэн 1697-с нүөмэрдээх уурааҕы таhаарбыта. Онно олоҕуран, инбэлииккэ таһаарыыны поликлиника  бэлэмнээбит докумуоннарынан (направлениенан)  хамыыhыйа бэйэтэ, ыарыһаҕа суох, быhаарар буолбута. 
Инбэлииттэргэ, инбэлиит оҕолорго хаттаан  хамыыhыйаны ааһар бириэмэлэрэ кэлбит буоллаҕына, балыыһаҕа көрдөрүммэккэ, докумуон (направление) бэлэмнээбэтэх түгэннэригэр, болдьохторун 6 ыйга уһаталлар. Хаттаан хамыыһыйаны ааһар болдьохторун уhатыы 2022 с. кулун тутар 1 күнүгэр диэри үлэлиир. 
Оттон доруобуйаларын туруга уларыйбыт, реабилитация/абилитация тус бэйэҕэ анаммыт бырагыраамаҕа уларыйыыны эбии, хос хамыыhыйа барар болдьохторун уларытыыга саҥа докумуон (направление) оноhуллар. 
Тохсунньу ый 1 күнүттэн реабилитация/абилитация тус бэйэҕэ анаммыт бырагыраамата (ИПРА) электроннай докумуонунан оҥоhуллар буолла. Электроннай ИПРАны инбэлииттэр федеральнай реестрдэригэр киирэн көрүөххэ сөп. Инбэлиит бэйэтэ, кини сокуоннай бэрэстэбиитэлэ www. sfri.ru сайтыгар тус кабинетыгар көрөр кыахтаах. Тус кабинекка киирэргэ, Госуслуги сайтка регистрациялаах буоллаҕына, www. sfri.ru сайтыгар Госуслуги логинын уонна “күлүүс тылын” суруйан киирэр. Суотабай төлөпүөнүнэн сатаан туhанар дьоҥҥо анаан «ФГИС ФРИ» диэн сыһыарыы баар. 
Маны тэҥэ, туһалаах нформацияны Саха сирин тутаах  бюротун сайтыгар көрүөххэ сөп: 14.gbmse.ru.
Тус ыйытыыларгытын 8(4112) 404-333 элбэх каналлаах нүөмэргэ бастаан 1, онтон 8 диэни баттаан эрийэн билсиэххитин сөп. 
Аадырыстара: 677005, Дьокуускай куорат, Курашов уул.,  65 №-дээх дьиэтэ.