Икки кэнтиниэн күүстээхтэригэр

Айаал Азияны аймыыр

Ааспыт өрөбүллэргэ Алматы куоракка Азия чемпионата ыытылынна. Маннык түһүлгэҕэ сахаттан кыһыл көмүс мэтээли бастакынан Леонид Спиридонов 2006 сыллаахха 66 кг ылары ситиспитэ. Кини Азиятааҕы оонньууларга боруонсаҕа тиксэн турар. Орто ыйааһыҥҥа Семен Семенов иккитэ призердаабыта. 

Ол гынан саамай элбэх мэтээли сахалартан  баар-суох бухатыырбыт Айаал Лазарев хомуйбута. Кини саамай күүстээхтэргэ – ыарахан ыйааһыннаахтарга элбэх кыайыытынан үөрдүбүтэ. Балыйыыларга түбэһэн кыһыппыта-абардыбыта элбэх. Риотааҕы Олимпийскай оонньууларга кыттыбыта. Ол кэннэ атаҕын оһолун бэргэтэн, эпэрээссийэлэнэн өр спорт саалаҕа чугаһыыртан туттуна сылдьыбыта. Сыл бүтүүтэ эрчиллиигэ эргиллээт, Белградка аан дойду чемпионатын оннугар ыытыллыбыт Кубокка үһүс буолан биһигини барыбытын сэргэхсиппитэ.

35 сааһын туоллар даҕаны,   быйыл эмиэ  аан дойду ааттаахтарын кытта тэҥ таһымҥа сылдьарын өссө бигэргэттэ. Элбэх эчэйиилэри билиммэккэ балайда ситиһиилэнэр. Тоһутуута  хаттаан көбөн,  эрчиллиитин моһуоктаан, форматыгар киирбэккэ сырыттар даҕаны, хайыай? Нэдиэлэ анараа өттүгэр Алматыга олимпийскай лицензия иккис миэстэҕэ бэриллэригэр, баҕар, путевканы ылан кэбиһээри кыттыбыта. Боруонса призер буолбута. Онно:

– Финалга эмиэ тоҕо таҕыста?

– Азия чемпионатыгар тоҕо эмиэ тустар?

– Эчэйиитин бэргэтэн кэбиһиэ.

Кылаабынайа, олимпийскай лицензия ыларга ыам ыйын 5 күнүттэн Софияҕа саҕаланар аан дойдутааҕы түһүлгэҕэ бэлэмнэниэ этэ, – диэн кэпсэтии буолбута.

Азияҕа Кыргызстан хамаандатыгар ыарахан ыйааһыҥҥа мэтээл ылыах киһи суох. Онон   итинник түһүлгэҕэ урут Айаал тоҕуста кыттан улаханнык уопутурбута: 2015 с. бастаабыта уонна 2010, 2013, 2016 сс. өссө эбии боруонсаны Кыргызстаҥҥа аҕалбыта. Лидердэрэ кэлин күрэхтэһиитэ  аҕыйаҕынан форматыгар киирбэккэ сылдьарынан туһуннарарга быһаарбыттара. Тренердэр эттилэр, спортсмен истэргэ тиийэр. Хайыай, ыарыыны намыратар укуоллары ыла-ыла киирсэр.

Алматы көбүөрүгэр бастаан Айаал Соҕуруу Кореяттан Азия призерун Ким Дон Хваны тулуппата – 10:0!

Иккиһигэр, Ирантан олимпийскай чемпион Гасеми оннугар кэлбит, аан дойду 23-гэр диэри саастаахтарга икки төгүллээх  призера Амин Хоссейн Тахерины бастаан бааллары биэртэлээн баран, таптаан быраҕар албаһар – хоннох үллэстиитигэр тутуһан, халбарыйан икки саннын хаптаҕайынан баттаата. Судьуйалар ыраас кыайыыны биэрэргэ сөптөөх балаһыанньа буолбутун отут сөкүүндэ устата көрбөтөхтүү “тутта” сырыттылар. Иранец араастаан эргийэн куота сатаабытын эскалатор ытарчатыныы хат-хат, хам ыллар- ылан быһа ыраас кыайыыны биллэртэрдэ.

Финалга Казахстан уонна Кыргызстан элбэхтии төгүллээх чемпионнара кииристилэр. Онуоха маҥнайгы түһүмэх 1-0 хаһаайын туһатыгар түмүктэннэ.  Салгыы Лазарев  Олег Болтины кыайа тутан барда. Бассаапка “Айаалбыт Азия икки төгүллээх чемпиона буолан эрэр” диэн “эрдэттэн күөс өрүнээччилэр” номнуо үөрүүлэрин биллэрэн эрдэхтэринэ, легионербыт хапсыһыы бүтүө 15 сөк. хаалбытыгар кыайыытын ситэрээри, өссө атахха киирбитин нуучча бухатыыра “промокашканан” (моойтон атахтан хам ылыынан) охтордо. Ити курдук  3:4 ахсаанынан кыһыл көмүс мэтээл биһигиттэн мүччү туттаран,  антах диэки төкүнүс гынна.

Итинэн Айаал Лазарев сахалартан саһархай кэнтиниэҥҥэ тустууга рекордун тупсарда. Үрүҥ көмүс эмиэ улахан ситиһии. Буолан баран, ыарахан ыйааһыҥҥа эчэйиилээх, ситэ форматыгар киирбэккэ сылдьан.

Европа аана кытаанах

Ити Айаалбыт Алматаны аймаабытын сарсыныгар Польша киин куоратыгар биэс легионербыт Европа чемпионатыгар кытта тиийбиттэрэ. Кырдьаҕас кэнтиниэн түһүлгэтигэр  сахаттан бастакынан Роман Дмитриев 1969 с. тиийээт, 48 кг балайда хатыһыынан, тэҥнэһиилээх кыһыл көмүһү ылбыта. Иккис  чемпионунан оччотооҕу 68 кг лидерэ, ыйааһын үөһэ тустан, 74 кг Павел Пинигин буолбута. Ол кэннэ Василий Гоголев иккитэ чемпионнаабыт (1985, 1988 сс.), биирдэ призердаабыт  (1982 с.) рекорда турар. Кэнники син элбэх мэтээлгэ тигистибит да, кыһыл көмүс кэлэрэ кытаанах. 

Бу да сырыыга балаһыанньа уустуктук саҕаламмыта. Варшаваҕа бастакы күн үс уолбут көбүөргэ тахсыбыта.

57 кг – 11 кыттааччы. Аан дойду кубогын хаһаайына Арыйаан Тютриҥҥа сэрэбиэй кытаанах буолла. Барыллааһын хапсыһыыга эдэрдэргэ Европа кыайыылааҕа, быйылгы Арассыыйа улахан дьоҥҥо иккис призера, тывынец Начын Монгуш түбэстэ. Биһиги уолбут гражданствотын докумуона бытааран, ааспыт тустуутугар өр тохтуу сылдьыбыта таайан, форматыгар тиийбэккэ сылдьара өтө биллибитэ. Бу сырыыга дьарыга төһө сиппитэ буолла. Белоруссияҕа Владиславтыын конкуреннаһан оччо бииргэ киирсибэттэрэ сэрэйиллэр. Оччоҕо сөптөөх утарсыы оҥорор киһи суох. Онон эбиллибитэ саарбах. Онтон бу эдэр уол Арассыыйа чемпионатыттан кынаттанан федерация чулууларын кытта чочулла аҕай сырыттаҕа. Ол гынан иккиэн да тиһэххэ диэри киирсэр идэлээхтэр. Дьэ, көрүөххэ.

Биһиги 27 саастаах, уопуттаах бөҕөспүт сүүрбэлээх эдэр уолу бастаан түөрт баалга түһэрдэ. Онтон икки баал эбиннэ. Ол сырыттаҕына утарсааччытыгар икки баалы бэлэхтээтилэр. Өссө биир быраҕыытыгар түөрт баалы аахтылар. Итиннэ Белоруссия тренердэрэ сөбүлэспэккэ бырачыас кубигын бырахтылар. Видеоҕа көрүү кэмигэр ырытааччылар үксүлэрэ судьуйалар эбэн сыаналаатылар, иккилии баалы иккиэннэригэр да биэриэххэ сөп диэн суруйдулар. Бырачыас ылыныллыбата — онон Арассыыйа баатырыгар быраабыла быһыытынан өссө биир баал эбии халлаантан түстэ.

Баар-суох эрэлбит итинник хомолтолоохтук хоттордо. Монгуш Арассыыйа чемпионатыгар үс саханы утары тахсан кыайбыта, онон биһигинниин тустарга санаата өссө бөҕөргөөтө.

Кини финалга тахсыбытынан Арыйаан уоскутуу хапсыһыыга, ону кыайдаҕына боруонса былдьаһыыга тахсыа. 

65 кг – 16 кыттааччы. Манна 61 кг Европаҕа боруонсалаах, 23 саастаахтарга аан дойдуга эмиэ үһүс миэстэлээх легионербыт  Николай Охлопков (Румыния) утарсааччыларыттан быдан кыра уонна күүс өттүнэн баһыйтарара көстөр. Хайыай, “дойдутун” салалтата кытын диир буоллаҕа. Хата, Николай аан дойду призера, кабардинец Исмаил Мусукаев (Венгрия) көбүөргэ тахсыбатаҕынан быһа кыайыыны сурунна. Ол гынан син биир сир өппөтө. Аан дойду 23-гэр диэри саастаахтарга  иккис призерыгар молдаванин Максим Сакулцануны кытта син бырахса сатаата да, хоттордо  (10:11).

Бу ыйааһыҥҥа Белоруссияттан  Андрей Бекреневпут уопуттаах поляк Кшиштоф Бенковскайга (3:6) баһыйтарда. Хата, хаһаайын дойдутугар табыллан тустан, Бекренев эмиэ уоскутуу хапсыһыыларга иккис күн киирсэр буолла.

***

Варшаваҕа Европа чемпионатын иккис күнүгэр сахалартан арыый тахсыылаахтык Эдуард Григорьев (61 кг) туһунна. Кини Польшаттан төрүттээх буолан ити дойду гражданствотын түргэнник ылбыта. Онон олохтоох хаһаайын курдук киирсэр. Үс утарсааччытын тулуппата. Ол гынан Арассыыйаттан Аан дойду кубогын хаһаайына Абасгаджи Магомедовка киирсэ сатаата да, 4:2 баһыйтарда. Сэрэдэ түүн боруонсаны былдьаһарыгар ыалдьан көрөбүт. 

Хомойуох иһин, оптуорунньукка Белоруссияттан легионердарбыт Арыйаан Тютрин уонна Андрей Бекренев   уоскуйуу хапсыһыыларыгар боруонса мэтээллэри былдьастылар эрээри, хотторон хомоттулар. Ордук Тютриҥҥа эрэнээччи элбэҕэ, 2:0 хотон иһэн баал ылыахтаах түгэнин куоттарда уонна 2:2 тэҥнэтэн мэтээлтэн мэлийдэ.

Бүгүн Григорьевка иккис дойдутун истиэнэтэ көмөлөһөөрөй?