Харчыны тардар сүбэлэр
Харчы бэйэтэ туспа энергиялаах; холобура, сорох дьоҥҥо олох тохтообот, уу курдук баранар, сорох дьоҥҥо олус чэпчэкитик үллэн, элбиир идэлээх.
Харчыны тардар норуот ньымаларыгар төһө итэҕэйэҕитий?
1. Харчыны кумааһынньыкка кум-хам тутан укпаттар, түбэһиэх сиргэ кыбытан, быраҕан сытыарбаттар, харчыны убаастыахтаахпыт.
2. Кумааһынньык бүк тутуллар буолбакка, харчы көнөтүк киирэр быһыылаах буолуохтаах.
3. Кумааһынньыккытын имири эстиэр диэри кураанахтаан иһимэҥ, харчы тардарга саатар 10 солк. хаалан иһиэхтээх.
4. Кирэдьииттээх буоллаххытына, ону санаа да санаа буолумаҥ, син биир төлүүргүтүн санаарҕаамаҥ – иэс өссө улаатан тахсыан сөп.
5. Кирэдьиити кирэдьиитинэн сабымаҥ, хабалаҕа ылларбыккытын өйдөөбөккө да хаалыаххыт.
6. Биир тыһыынча суумалаах харчыны "Уон төгүл элбээ! Сүүс төгүл үлүн!" диэн суруйан баран кумааһынньыкка укта сылдьыҥ.
7. 5000 солкуобайдаах күпүүрэ харчыны ордук күүскэ тардар дииллэр.
Коучтар, уйулҕаһыттар суруйалларынан, бастатан туран, биһиги харчыга сыһыаммытын уларытыахтаахпыт. Баай дьон атыннык толкуйдуур үһү. Билиҥҥи балаһыанньаҕа куһаҕан өттүн буолбакка, үчүгэйин эрэ булан көрөллөр, санааларын түһэрбэттэр, хаһан да ыгылыйбаттар. Кыахтаах дьон баар харчыны барытын барыы охсор туһунан буолбакка, хайдах гынан элбэтэри толкуйдаан бараллар. Оттон дьадаҥы киһи муҥатыйар, ытанар-суланар, дьону ордугургуон, ымсыырыан сөп. Оннук киһи кини харчыта тиийбэтигэр судаарыстыбаны, бэрэсидьиэни, тэрилтэтин о.д.а. буруйдуон сөп – ол аата эппиэтинэстэн куотунар.
Харчыны сатаан туттубат киһи
- Харчыны былааннаабакка туттар. Сорохтор олох даҕаны харчы түспүт, хамнас кэлбит күнүгэр тугу эрэ атыылаһыахтарын, барыы охсуохтарын баҕаран кэлэллэр.
- Харчыны сатаан туттубат киһи күннээҕи ороскуотун хаһан да аахпат. Ыйдааҕы, сыллааҕы бараабыт харчытын суоттаан да көрбөт.
- Харчылаах кэмигэр улахан наадата да суоҕу, уһуннук толкуйдаабакка, ылбыт эрэ киһи диэн атыылаһан кэбиһиэн сөп.
- Ороскуотун аччатар туһунан толкуйдуон да баҕарбат.
- Хаһан да мунньунуута суох, кыраны да бэйэтигэр хаалларан испэт.
- Кирэдьииттэри, кирэдьиит каарталарын хото туһанар.
- Быстаран хаалар түгэнигэр дьонтон иэс ылар идэлээх.
- Хамнаһын мыынар эрээри, хайдах гынан эбии дохуоттанарын толкуйдуу да сатаабат.
- Куһаҕан дьаллыктардаах буолар: табахтыыр, аһыы утаҕы амсайар.
- Эбии үөрэммэт, саҥаны сатыырга кыһаллыбат. Үөрүйэх буолбут үлэтин эрэ толорор кыахтаах.
- Баҕа санааларын эрдэттэн былааннаабат. Сибилигин атыылаһа, ыла охсуон баҕарар.
Бэйэҕитигэр сөп түбэһэри буллугут дуо? Оччоҕо көннөрүнэр, санааны уларытар кэм кэлбит. Харчы – эниэргийэ, ол иһин киһи санаатыттан улахан тутулуктаах.