Эксээмэннэр чугаһаатылар

ВПР, ГИА, ОГЭ, БКЭ (ЕГЭ)... Аныгы оҕо олоҕун устата элбэх да тургутууну, эксээмэни ааһар. Хас үктэли дабайан истэҕин аайы билиитин чиҥэтэр, инники идэтин таларыгар сирдэтинэр диэн сыаллаах-соруктаах айыллыбыт эксээмэннэр, ардыгар туораттан истэ-билэ сылдьар киһини куттуох, салыннарыах да курдуктар.

Эксээмэҥҥэ, ханнык баҕарар билиини тургутан көрүүгэ төрөппүт оҕотугар моральнай көмөтүн, өйүнэн-санаатынан, тылынан-өһүнэн өйөбүлүн таһынан харчынан инвестициялыыра наада. Билиҥҥи оҕо репетитора суох сатаммат. Киин куоракка 40-ча эбэтэр онтон элбэх үөрэнээччилээх кылааска учуутал үөрэтэрин, 45 мүнүүтэ иһигэр кутуллар информацияны иҥэринии, үөрэҕи ылыы хаачыстыбата мөлтөөн биэрэрэ кистэл буолбатах. Аһара элбэх оҕо буолан бэйэ-бэйэлэригэр мэһэйдэһэллэрэ да баар, ситэ өйдөөбөтөх оҕолорго учуутал быһааран биэрэр бириэмэтэ эмиэ тиийбэт. Ол иһин төрөппүт репетитор өҥөтүн атыылаһарга күһэллэр.

Туохха нааданый?

Репетиторы хаһан көрдүүллэрий? Маҥнайгы кылааска оҕо, үөрэх процеһыгар сатаан киирбэккэ, оҕолоруттан хаалан бардаҕына – тардына түһээри. Төрдүс кылааска ВПР (Всероссийская проверочная работа) диэн кэлэр – дьиҥэ, хонтуруолунай үлэ кэриэтэ, түөрт сыл оскуолаҕа үөрэммит оҕо таах суруйуохтаах диэн – репетитор оҕо билиитин сааһылаан биэрэр. Оттон ГИА уонна ОГЭ 9-с кылааска кэлэллэр –  ОГЭ ГИА-ттан уратыта диэн урут аттестат ыларга икки булгуччулаах предмети ситиһиилээхтик туттарыахха наада эбит буоллаҕына, билигин 4 эксээмэни туттараллар (2 булгуччулаах предмет, 2 – талан ылбыттарын), аттестат ыларга бу предметтэри саатар үскэ туттарыахтаахтар. 2014 сыллаахха ГИА оннугар ОГЭ киириэҕиттэн хонтуруоллуур эксээмэн матырыйаала арыый уларыйбыта, ол иһин репетитор өҥөтө бу кэмҥэ олус көдьүүстээх буолар. 11-с кылааска БКЭ – үөрэххэ киирэргэ, олох суолун буларга саамай суолталаах эксээмэннэр, бу кэмҥэ үөрэнээччи ханнык предмеккэ мөлтөҕүн, тугу ыарырҕатарын билинэр улахан киһи, билиитин бэйэтэ сыаналыыр кыахтаах.

Репетиторы уйунар кыахтааххыт дуо?

Уопуттаах төрөппүттэр эксээмэннээх сылгытыгар күһүн сир харатыттан репетиторга эбии дьарыктаммыт ордук диэн бэлиэтииллэр. Оҕоҕутугар репетитор була илик буоллаххытына, билигин саамай табыгастаах кэм – биир эрэ чиэппэр хаалла.

Биһиги Дьокуускай репетитордарын сыаналарын үөрэтэн көрдүбүт уонна маннык түмүктэри оҥордубут:

Биирдии предметинэн дьарыктыыр репетитордар, ОГЭ-ҕэ (9 кылаастары) уонна БКЭ-ҕэ (11-с кылаастары) бэлэмниир дьон сыаналара биир академическай чааһа (уруок курдук 45 мүнүүтэ) ортотунан – 1000 солк.

Улахан оҕоҕо тута икки чааһы атыылаһар быдан туһалаах буолар, ол аата балтараа чаас устата дьарыктанар – ортотунан 2000 солк.

Нэдиэлэҕэ аччаабыта иккитэ-үстэ репетиторданар үчүгэй (сорох выпускниктар күн аайы атын-атын предмеккэ дьарыктаналлар) – 4000-6000 солк. (биэс күн дьарыкка 10000 солк.), ол аата ыйга 16000-24000 репетиторга наада буолар. Кырата суох суума тахсар. Ол иһин төрөппүттэр чэпчэки сыанаҕа эдэр репетитордары эбэтэр, сыаналарын түһэртэрэн, билсэр дьонноругар дьарыктыыр суоллары тобула сатыыллар.

Предметтэринэн ылан көрдөххө, саамай сыаналаах репетитордар английскай тылга бааллар – чаастара 1500 солк. тиийиэн сөп. Омук тылын төрөөбүт тыл быһыытынан илдьэ сылдьар репетитор (носитель языка) сыаната өссө ыарахан буолуон сөп.

Нуучча тылын репетитордарын сыаната – ортотунан 700-1000 солк. саҕаланар.

Математиканы чэпчээбитэ чааһын 850 солк., ыараабыта 1300 солк.  буолуохха сөп эбит.

Физика, химия, биология – 800-1500 солк.

Дьиэҕэ үлэни сатаан оҥорботох оҕоҕо видеозвоногунан быһааран биэрии, көмөлөһүү өҥөтө баар буолбут  - 450 солк. саҕаланар.

Оҕону аһара куттаамаҥ

Үөрэхтээһиҥҥэ араас реформалааһын бардаҕын аайы оҕо саҥаттан саҥа балаһыанньаҕа сөп түбэһэн иһэр имигэс буолуохтаах – өйүн-санаатын, толкуйдуур ньыматын уларытан биэрэринэн. Уйулҕа үөрэхтээхтэрэ суруйалларынан, төрөппүттэр эксээмэннэринэн аһара куттуурбут, ону туттарбыт эрэ киһи киһи-хара буолан тахсарынан, үөрэххэ киирбэтэҕинэ саат-суут буоларынан суоһурҕанарбыт оҕоҕо олус охсуулаах. Биһиги оҕону үөрэнэргэ күһэйбэккэ, ыххайбакка, мотивациялыахтаах эрэ эбиппит. Ол аата оҕо үөрэнэр баҕатын күөдьүтүөхтээхпит.

Оттон төрөппүт үксэ солото суох, сарсыарда аҕыстан киэһээ аҕыска диэри дьиэтигэр суох буоллун? Оҕолорун иитиэн, ипотекатын төлүөн наада... Ол иһин оҕону үөрэнэргэ мотивациялыырга репетитор сүҥкэн үлэни ыытар кыахтаах. Көннөрү биир ыарырҕатар предмети өрө тардынарга көмөлөһөрүн таһынан, үчүгэй репетитор бу предмети таптыырга, чэпчэкитик, холкутук сыһыаннаһарга, сорудахтары толорорго уһуйуохтаах диэн психологтар суруйаллар.