24.04.2020 | 08:47

Дуобат оҕо логикатын сайыннарар

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Мария Константиновна Ефимова сиэнин Анжелина Дьячковскаяны кыра эрдэҕиттэн дуобакка сырытыннарар. Анжелина өрөспүүбүлүкэ, Арассыыйа, аан дойду таһымнаах күрэхтэр кыайыылаахтара, Дьокуускай куораттааҕы лицей 6 “а” кылааһын үөрэнээччитэ. 10 сааһыгар спорт маастарыгар кандидат нуорматын толорбута.

Сиэнин үөрэҕэр ситиһиилэрин, киһи быһыытынан дьоһун буола улаатан эрэрин эбээтэ дуобаты кытта ситимниир:

– Сиэним кыыһы олох кыратыттан, оҕо саадыттан саҕалаан, дуобакка сырытыннарбытым. Бастаан оҕо саадыгар үөрэппиттэр этэ, уһуйаанын иһигэр күрэххэ бастаан соһуппута. Уонна бэйэтэ наһаа баҕалааҕын иһин, куоракка баар куруһуоктарга киллэрэ сатаабытым. Уһуйаан оҕотун кыра диэн ылбаттар эбит. Бэйэбит оонньуур буолбуппут. Онтон дьэ, оскуолаҕа киирэн баран, тренердэргэ дьарыктанар буолбута.

Дьиэ кэргэммитигэр дуобатчыттар бааллар. Аймах оҕолорбут оонньуур этилэр, Чурапчы спортоскуолатын бүтэрбиттэрэ. Биир балтым Ирина Дьячковская (Платонова) – дуобакка спорт маастара. Онон Анжелинаны кытта дьиэ иһигэр дьарык курдук оонньооччулар.

Төрөппүттэр солото суох үлэлиир кэмнэригэр сиэннэри иитиигэ биһиги, эбээлэр-эһээлэр, оруолбут улаатан тахсар. Мин оҕобун бэйэм ДЮСШ-ҕа таһар буолбутум. Оруобуна биэнсийэҕэ барар кэмим тиийэн кэлбитэ, онон сиэммин сайыннарыыга ылсыбытым. Дьарыгар илдьэрим-аҕаларым таһынан, күрэхтэһэ барарыгар айаҥҥа тэҥҥэ сылдьарым.

Оҕо сайдыыта барыта дьиэ кэргэниттэн тутулуктаах. Биһиги күрэхтэһиилэргэ барар-кэлэр бырайыаспытын бэйэбит уйунабыт. Онон оҕону сайыннарыыга үп-харчы угуллуохтаах диэн этэбин. Барбатахха-кэлбэтэххэ оҕо ситиһиилэммэт, устунан сайдыбакка хаалыан сөп.

Дуобат оскуола бырагырааматын баһылыырга олус көмөлөһөр эбит дии санаатым. Сиэним математикатыгар үчүгэй – күрэхтэргэ, олимпиадаларга ситиһиилээхтик кыттар. Начаалынай кылаастарга туйгун үөрэнээччи этэ, билигин хорошист. Бастакы учуутала логиката сайдыбыт оҕо диэн тута бэлиэтии көрбүтэ. Дуобат – оҕо логикатын, толкуйдуур дьоҕурун сайыннарар. Оҕо дуоспуруннаах, оттомноох, биир сиргэ өр олорон толкуйдуур, туруоруммут сыалын ситиһэр дьулуурдаах буолар эбит.

Спортивнай оскуолаҕа дуобакка дьарыктанарын астынар. Салҕыбат, төттөрүтүн, ылларан иһэр. Дуобатчыттар бэйэлэрэ туспа эйгэлээхтэр. Кинилэри тренердэрэ күнү быһа остуолга олордон дьарыктыыллар диэн буолбатах, оҕо-оҕо курдук сүүрэн-көтөн оонньоон ылаллар.

Бастаан утаа хотторуу аһыыта ыарахан этэ. Улахан күрэхтэһиилэргэ аччаабыта 30-40 оҕо кыттар, оттон мэтээлиҥ 3 эрэ устуука буолар. Ол иһин хотторооччута олус элбэх буолар. Биллэн турар, бастаан ытааһын-соҥооһун да баар этэ. Тренер уонна төрөппүт маннык кэмҥэ оҕону сөпкө өйүөхтэрин наада. Спортка үктэлтэн үктэлгэ тахсан истэххэ эрэ ситиһии кэлэр. Бастаан син биир хотторуулар баар буолаллар. Оҕо хотторууттан самныбат, төттөрүтүн, күүс ылар буолуон наада.

Дуобат биир баартыйата улахан күрэхтэһиилэргэ 3 чаас устата барар. Ону оҕо эрэ тулуйбат. Оҕо хараактыр өттүнэн кытаанах, күүстээх буолар эбит. Маннык умсугуйар, ис дууһатыттан ылларар дьарыктаах оҕону оҕо саас үөрүүтүттэн матарар курдук саныыр сыыһа. Оҕо оҕо курдук оонньоон-көрүлээн сылдьаллар, сынньанары эмиэ сатыыллар.

Бастакы тренербит Мария Никитична Бырдынныроваҕа, билигин ДЮСШ-5 тренербит Василий Николаевич Кычкиҥҥа махтанабыт. Тренери кытта төрөппүттэр биир санаалаах, сыаллаах-соруктаах буоллахтарына ситиһии кэлэр.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар  ханна да сүппэттэр»
Дьон | 07.02.2025 | 10:00
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар ханна да сүппэттэр»
Куорат тыастаах-уустаах, дьалхааннааах олоҕуттан атын эйгэҕэ бара сырыттым. Онно үлэ күөстүү оргуйар, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри иистэнэр массыына тыаһа, кыптыый  кылыр гынара, хаххаланар сиэккэ өрүүтэ о.д.а. күннэтэ оҥоһуллар. Мин баарбар “өйүүн көтөөрү сылдьабын” диэбит эдэркээн уол кэлэн таҥас кэтэн, мээрэйдэнэн барда, куорат хаһыаттарын аҕалан уурдулар. Манна ким да алҕас кэлбэт, ким...
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Дьон | 06.02.2025 | 10:00
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Тохсунньу ый бүтүүтэ Башкирия Уфа куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы "ApiGlobal-2025" куонкурус "Полифлернай мүөт" категориятыгар Амма улууһун Мээндигитин ыҥырыа иитээччитэ Марат Залялов хомуйбут мүөтэ 2-с миэстэ буолан, Саха сирин ааттаппыта. «Киин куорат» бүгүҥҥү ыалдьыта – тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр мүөттээх ыҥырыаны иитиинэн хаһыс да сылын олохтоохтук дьарыктанар Марат Залялов.   –...