«Доруобуйа харыстабыла» Национальнай бырайыак көдьүүһүн олох бэйэтэ көрдөрөр

Пандемия кэмигэр доруобуйа харыстабылыгар сыһыаммыт биллэ уларыйда. 2019-2024 сылларга үлэлиир “Доруобуйа харыстабыла” Арассыыйатааҕы национальнай бырайыак чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэбитигэр 7 региональнай таһымнаах бырайыак олоххо киирэр. Ол билиҥҥи түмүктэрин ырытан көрүөҕүҥ.

3 сыл устата 21 улууска уонна куорат кытыы нэһилиэктэригэр уопсайа 22 фельдшер-акушер пууна уонна 5 быраас амбулаторията арылыннылар. Манна Эдьигээҥҥэ, Өлүөхүмэҕэ, Орто Халымаҕа, Томпоҕо, Усуйаанаҕа ыраах сытар нэһилиэктэр хабыллыбыттара кэрэхсэбиллээх.

Ааспыт сылга Орто Халыма Өлөөкө Күөлүгэр, Абыйга Кэбэргэнэҕэ уонна да атын нэһилиэктэргэ уопсайа 6 фельдшер-акушер пууна үлэлээтэ. Үөһээ Дьааҥы Баатаҕайыгар 180 киһини биирдэ көрөр кыамталаах улахан поликлиника тутулунна.

Өссө туох тутулларый?

Саха сирин олохтоохторо бары кэтэһэр Кардиология уонна Онкология кииннэрин тутуу тэтимнээхтик бара турар. Бу кииннэр техническэй сэбилэниилэрэ эмиэ федеральнай үбүлээһинтэн быһаччы тутулуктаах. Маны тэҥэ, Өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй инфекционнай балыыһа тутуутун докумуона ситэн эрэр.

Эмтэнии бастакы звенотун сайыннарыы быһыытынан 2021 сылга 5 эбийиэк тутуута саҕаланна. Ол иһигэр Муома Хонуутугар 2022 сылтан тутуллар балыыһа матырыйаала номнуо тиэллибит.

Кыра нэһилиэктэргэ балыыһа айаннаан тиийэр буолуоҕа

2021 сылга 235,1 мөл. солк. сыаналаах 14 спецавтотранспорт – көһө сылдьар медицинскэй комплекс атыылаһыллыбыт. Маннык комплекстар ыраах айаннаан тиийэр кыахтаахтар, 100-тэн кыра киһилээх сирдэргэ диспансеризацияны ыытарга туттуллуохтаахтар. Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр иһитиннэрбиттэринэн, кэлэр сылтан улуустарынан үлэлэрин саҕалыахтара, билигин докуомуоннарын ситэрии, медкомплекстары таҥыы үлэтэ бара турар. 

Промышленнай оройуоннарга

Ааспыт сылга Алдан уонна Ленскэй куораттарыгар тымыр ыарыыларын отделениелара арылыннылар.

Нерюнгригэ 2020 сыллаахха ангиографическай комплекс уонна МРТ атыылаһыллыбыта.

Ленскэй киин балыыһатын тымыр отделениетыгар илии-атах сүһүөхтэрин үлэлэтэр оборудование, УЗИ аппараат, сытар ыарыһахтарга анаммыт ороннор баар буоллулар.

Сыаналаах оборудование

Мэҥэ Хаҥалас Майатыгар, Ленскэйгэ уопсайа 103 мөл. солк. суумаҕа оборудование атыылаһыллыбыт. Майаларга компьютернай томограф, универсальнай УЗИ аппараата тиийбит.

Өрөспүүбүлүкэ туһатыгар аныгы УЗИ аппарааттара, офтальмология оборудованиета, электрокардиографтар атыылаһыллыбыттар. Медицинэ национальнай киинигэр саҥа рентген, 2-ис нүөмэрдээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаҕа ангиографическай комплекс ылыллыбыт.

3 сыл устата Онкология диспансера 55 саҥа тиэхиньикэнэн уопсайа 458,47 мөл. солк. суумаҕа хааччыллыбыт. 2020 сыллаахха гелийэ суох үлэлиир МРТ, роботизированнай морфологическай лаборатория, видеоэндоскопия комплекса атыылаһыллыбыта. 2021 сылга 106 мөл. солкуобайдаах сэбилэнии буолла, ол иһигэр аныгы томограф үлэлээтэ. Национальнай бырайыак чэрчитинэн, электрохирургическай аппараат туттуллар буолла – хирурдар хаана суох эппэрээссийэни элбэхтик оҥорор кыахтаннылар. Урут баар аппарааттарга тэҥнээтэххэ, бу саҥа аппараат хирург мээнэ тиийбэт сиригэр үөскээбит искэҥи ылан быраҕарга табыгастаах.

Искэҥи эрдэ быһаарыы – элбэх дьону өрүһүйэр

Өрөспүүбүлүкэбитигэр “Онкологическай ыарыыны утары охсуһуу” региональнай таһымнаах бырайыак үлэлиир, уопсайа 15 амбулаторнай онкологическай көмө киинэ тэрилиннэ.

2021 сылга Амма уонна Үөһээ Бүлүү нэһилиэктэригэр  онкологическай кииннэр үлэлэрин саҕалаатылар. 2020 сылга маннык кииннэр Бүлүүгэ, Өлүөхүмэҕэ, Покровскайга уонна Ленскэйгэ үлэлээбиттэрэ.

Бу кииннэргэ араак ыарыыны эрдэ быһаарыы, эмтээһин уонна диспансернай кэтээн көрүү ыыталлар. Кииннэр оборудованиенан (УЗИ-тан саҕалаан МРТ-га тиийэ) уонна исписэлиистэринэн толору хааччыллан олороллор, химиотерапияны оҥорор күнүскү стационардаахтар. Бырайыак чэрчитинэн, химиотерапия дьоҥҥо босхо оҥоһуллар, маныаха өрөспүүбүлүкэ көрөр үбүгэр эбии 3,4 млрд солк. федеральнай бүддьүөттэн кэлэр.

 Бырайыак 3 сыл үлэлээбитин устата 15 тыһ. киһи эмтэннэ, ол иһигэр 2021 сылга 11 тыһ. киһи. 

Онкопатологияны эрдэ диагностааһын онкодиспансер быраастарын улуустарынан айаннарын тэрийиинэн кытта ситиһиллэр. Онкогинеколог, онкохирург, маммолог, эндоскопист биир күн иһигэр сүүһүнэн киһини көрөр кыахтаахтар. 2021 сылга онкологтар 10 улууска, ол иһигэр 4 арктическай улууска – Орто Халымаҕа, Эдьигээҥҥэ, Дьааҥыга, Өлөөҥҥө сырыттылар. 1534 киһини көрбүттэриттэн, 115 киһи онкодиспансерга чинчийиигэ ыытыллыбыт, ол түмүгэр 14 куһаҕан искэн кэмигэр булуллубут.

Онкологияны сэрэтэр бырыайыак

“Онкопоисксаха.рф» бырайыак 2020 сыл күһүнүгэр саҕаламмыта. Манна биһиги региоммутугар ордук элбэхтик көстөр 6 онкологическай ыарыыны эрдэ быһаарыыга күүс ууруллар: тыҥа, быар, түөс, оһоҕос, матка шейката, былчархай искэннэрэ.

2021 сыл сэтинньитээҕи туругунан, анкеталааһыны 10644 киһи ааспыт. 12 злокачественнай ыарыы булуллубут. 140 киһи араактыахтарын сөптөөхтөр диэн бөлөххө киллэриллибит. 500-тэн тахса киһи атын ыарыылара көстөн поликлиникаларга атаарыллыбыттар. Бу үлэ түмүктэрин Арассыыйа онкологтара үрдүктүк сыаналаатылар.

2021 сылтан Медицинскэй страховкалааһын иитинэн онкоскрининг бигэргэннэ, 15 онкологическай кииҥҥэ скрининг ыытыллар кыахтанна. Саха сирин хас биирдии олохтооҕо онкоскрининг чинчийиитин босхо ааһар, наада буоллаҕына онкодиспансерга салгыы көрдөрүнэр кыахтаах.

Бөртөлүөт балаһааккалара элбээтилэр

3 сыл устата санавиация 956 көтүүнү, өрөспүүбүлүкэттэн көрүллэр үпкэ эбии 1119 мөл. суумаҕа оҥорбут, 1689 ыарыһах тиэллибит.

2021 сылга Нерюнгри киин балыыһатыгар бөртөлүөт балаһаакката үлэлээтэ. Статистика көрдөрөрүнэн, Нерюнгриттэн Дьокуускайга сылга ортотунан 150 санавиация көтүүтэ оҥоһуллар.

Билигин толору хааччыллыылаах санавиация бөртөлүөттэрэ Мииринэйгэ, Орто Халымаҕа, Ньурбаҕа, Баатаҕайга, Тиксиигэ, Майаҕа баазаланаллар.

***

2022 сылга доруобуйа харыстабылын үбүлээһин 3,6 бырыһыан эбиллэн, 23,7 млрд солк. тэҥнэһиэхтээх. Ил Дархан Айсен Николаев этиитинэн, бу үбүлээһин материальнай-техническэй баазаны бөҕөргөтүүгэ, улуустарга медицинэ көмөтүн тиийимтиэ оҥорууга туһуланыаҕа.