26.02.2021 | 08:32

Бу сиргэ дьоллоох буолар туһугар

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Мария Николаевна Харитонова-Елисеева иллэҥ кэмигэр ырыа-хоһоон суруйарынан эдэр сааһыттан дьарыктанар. Ааптар, мелодист, ырыаһыт-тойуксут быһыытынан улууска киэҥник биллэр сыана бэтэрээнэ. Биэс айымньыта “21 үйэ бастыҥ ырыалара” дэнэн, улуус “Көмүс фондатыгар” киирбитэ. Улуустааҕы “Отуу уота”, “Туллук хаара” мелодистар түмсүүлэрэ тэриллиэҕиттэн кыттар. Хас да ырыата өрөспүүбүлүкэтээҕи араадьыйа “Көмүс фондатыгар” суруллубута. Оҕолорго аналлаах элбэх ырыата улуус уһуйааннарынан тарҕанан, оҕолор сөбүлээн ыллыыллар. Ол курдук, “Сандал сааспыт эргийдэ”, “Кырачаан уолчааным”, “Оо киһи”, “Харыстааҥ күн сирин” ырыалара бэйэлэрин тылларыгар айыллыбыттара. Хас биирдии айар киһи бэйэтэ туспа буочардаах. Ол барыта кини тугу дьарыктанарыттан, олоххо сыһыаныттан тутулуктаах. Мария Николаевна оҕо уһуйаанын иитээччитэ буолан, оҕолору олус таптыыр. Хас оҕо хамсаныыта киниэхэ үчүгэйи, үөрүүнү аҕалар. 45 сыл педагогическай ыстаастаах бастакы категориялаах музыка учуутала, РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна, Арассыыйа үөрэҕириитин Бочуоттаах бэтэрээнэ, педагогическай үлэ бэтэрээнэ. Үөрүүлээх үбүлүөйүнэн эҕэрдэлээн туран, хоһооннорун бэчээттиибит.

Оо, киһи! Хас биирдии киһиттэн Көрдөһүөм этэ мин, Оо, киһи, киһиэхэ Киһилии сыһыаннас, Эйигин истэллэр Кырачаан сүрэхтэр. Хас хардыыҥ, хас саҥаҥ Барыта тиһиллэн, Иҥэллэр, сөҥөллөр Кырачаан сүрэххэ. Киһилии сыһыаннас Кэнчээри ыччатыҥ, Бар дьонуҥ туһугар. Оо, киһи, эн бааргын Модун күүс бу сиргэ!

“Самныбат саргыбыт, Оо, киһи киһиэхэ Кэхтибэт кэскилбит”. Эн илииҥ иһигэр – Аан дойдуҥ барыта, Кэнчээри ыччатыҥ – Эн илииҥ иһигэр.

Оо, киһи, киһиэхэ Киһилии сыһыаннас, Эн өйдөө бу сиргэ Букатын кэлбэккин, Олохпут барыта Биир түгэн кэриэтэ Күлүмнээн ааһарын Эн өйдөө, оо, киһи!

Эрэлим эйиэхэ Эрэлим эйиэхэ, доҕоруом, Олоҕум сырдык сулуһа, Күдэҥҥэ-тумаҥҥа сүппэккэ Эн миигин арыаллыаҥ дуо, мэлдьи? Ол чаҕыл сулустуу күлүмнээн, Сүрэхпэр эрэли үөскэтэн, Иэйиини, тапталы иҥэрэн, Дьолунан толорууй сүрэхпин. Өйдөһөр, эрэнсэр сүрэхтэр Дьоллорун булаллар хайаан да, Дьол сырдык сулуһун тутаммыт Дьоллонуох, эн биһи бу сиргэ.

Тоҕо? Тоҕо куруук бу сиргэ Аргыстаспат өрүүтүн, Сырдык ыра, кэрэ санаа Дьоллоох олох үөрүүтэ?

Ханна эрэ бу сиргэ Харах уута, хомолто, Өлүү-сүтүү күлүгэ Көстөн ааһар буоларый?

Тоҕо-тоҕо бу сиргэ Ымсыы, обот санаалаах, Хара санаа дууһалаах Дьоннор көстөн ааһаллар?

Дьоллоох олох үөрүүтүнэн, Сырдык ыра санаанан Хара санаа күлүгүн Үтүрүйэн иһиэҕиҥ.

Бу дойдуга, бу сиргэ Дьоллоох буолар туһугар, Үрүҥ-хара дэспэккэ, Эйэлээхтик олоруоҕуҥ.

Сырдык ыра санаалаах, Кэрэ ыраас дууһалаах Тахсар күммүт сарыалын Көрсөр буолуох, бар дьонум!

Үөрүү Мин эбэм барахсан Олус да иистэнньэҥ, Эбэбин үтүктэн Ыаҕайа мин тиктим.

Ыаҕайа тутуурдаах Ойуурга бараммын, Отонноон, дьэдьэннээн Балтыбар аҕаллым.

Иһиппин толорбут Үөрүүбүн үллэстэн, Ийэкээм үөрүөҕэ, Аҕакаам хайгыаҕа.

Харыстааҥ, күн сирин дьонноро Харыстааҥ, күн сирин дьонноро, Төрөөбүт Ийэ сир дойдугутун, Бу сиргэ туох баарын барытын Харыстааҥ, күн сиригэр төрөөт да!

Харыстааҥ, күн сирин дьонноро, Төрөөбүт алаһа дьиэҕитин, Күн сирин көрдөрбүт дьоҥҥутун Харыстааҥ, күн сиригэр төрөөт да!

Харыстааҥ, күн сирин дьонноро, Күннээх халлааҥҥыт сырдыгын, Айылҕа биэрбит кэрэтин Харыстааҥ, күн сиригэр төрөөт да!

Сайын Самаан сайын эргийэн Сайылыкпыт тубуста, Оҕо-аймах мунньустан Сыһыы устун сырыста.

Көлүччэлээх алаастар Күндүл ыраас ньуурдара, Оҕолору угуйа Күлүмүрдүү оонньоото.

Дьиэрэҥ тэбэр оҕолор Оторой-моторой оҕолор Оһуор-дьарҕаа өҥүнэн Оҕуруолуу тиһиллэн, Ойон-тэбэн киирдилэр, Оһуокайдаан тэйдилэр.

Эгил-тэгил оҕолор Эҥин-дьарҕаа өҥүнэн Дьэрэлиһэ дьиримнээн Дьиэрэҥ үктээн киирдилэр, Дьуохардарбар дайдылар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...