10.11.2022 | 19:00

Үбү кэмчилиир оһох

Өссө биир улахан ситиһиибитинэн, Саха сиригэр эрэ буолбакка, тас дойдуга кытта туһаныллар кыахтаах ититэр оһохтору оҥорон таһаарыыны ааттыахха сөп.
Үбү кэмчилиир оһох
Ааптар: Айталина Софронова
Бөлөххө киир

Былыр-былыргыттан Саха сирин олохтоохторо дьиэлэрин-уоттарын бу үлүгэрдээх тыйыс усулуобуйаҕа сөпкө дьаһанан, оҥостон, унньуктаах уһун кыстыгы этэҥҥэ туоруур суолу тобуллахтара. Былыр көмүлүөк оһох баар буолан, саха норуота тыыннаах хаалбыт буоллаҕына, олох сайдан истэҕин аайы аныгы технологиялар сабыдыаллара улаатан иһэр. Гаас баарын да иһин, ыаллыы сытар киин да улуустары ылан көрдөххө, билигин даҕаны чоҕунан, маһынан оттунан олорор нэһилиэнньэлээх пууннар сир аайы бааллар. 

Кэнники технология сайдан, ититии систиэмэтэ, конструкциялара элбии тураллар. Саха сиригэр биир тарбахха баттанар, тыын боппуруоһу быһаарар «Саха Липснеле» хампаанньаны ааттыахха сөп. Бу тэрилтэ ититэр оһохтору оҥорон, нэһилиэнньэҕэ биһирэнэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ тэрилтэ анал байыаннай эпэрээссийэҕэ байыаннай балааккаларга уһуннук умайар, сылааһы тутар оһохтору уһааран таһаарда.

АСПБ-57 уонна АСПБ-87 оһохтор. 60 кв. м иэннээх балаакканы харгыһа суох сылаастык тутар. Чэпчэки ыйааһыннаах, хаачыстыбаннай оҥоһуулаах. 

Тэрилтэ саха сиригэр үлэлээбитэ уонтан тахса сыл буолла. Дьиҥ тыйыс тымныы тургутуутун ааспыт оһохтору атын регионнартан кытта атыылаһаллар эбит. Тоҕо диэтэххэ Уһук хоту сир климатын усулуобуйатыгар учуоттанан оҥоһуллубут буолан, сылаас дойдуларга туох даҕаны ааттаах оһох. Быһаччы эттэххэ, экстремальнай температураларга – 60 кыраадыс тымныыга тиийэ үлэлиир кыахтаахтар уонна урукку кирпииччэ оһохтору бэркэ солбуйаллар, үбү, бириэмэни да кэмчилииллэр.

Хампаанньа 2016 сыллаахха ТОР «Кангалассы“ индустриальнай пааркатыгар «Liepsnele Arctic» оһохтору оҥорор бэйэтин сыаҕын тэриммитэ. Билигин ыыра кэҥээн иһэр диэтэхпинэ, сыыспаппын. Тэрилтэ тутаах инженерэ бэлиэтииринэн,  матырыйааллара барыта Саха сириттэн таҥыллаллар. Инньэ гынан, чахчы бэйэбит бородууксуйабыт диирбит оруннаах буолан тахсар.

— Биһиги тэрилтэбит РФ Оборонаҕа министиэристибэтигэр байыаннай хомуур саҕаламмытыгар бэйэтэ этии киллэрбитэ. Чахчы, бородууксуйабыт Саха сирин тымныытын тулуйар кыахтааҕын учуоттаан, бачча ыарахан кэмҥэ сэмэй кылааппытын киллэрэр сыалтан уонча оһоҕу буор-босхо бэлэмнээн олоробут. Хаһан ыытарбытын чопчу этэ иликтэр, кэтэһэ сылдьабыт. Тест-драйв оһохтору Саха кадетскай оскуолатын кытта тэҥҥэ ыыттыбыт, – диир «Саха Липснеле» ХЭТ кылаабынай инженерэ Виталий Прокопьев.

Кини этэринэн, икки көрүҥ оһоҕу бэлэмнээбиттэр. АСПБ (Армейская стальная печь “буржуйка»)-87 уонна АСПБ-57.

АСПБ-87 – икки чаас сылааһы тутар, оһох үрдүгэ – 87 см.  АСПБ-57 – 1 чаас 20 мүнүүтэ, үрдүгэ – 57 см. Онтон атын оһохтор аналогтара 15-30 мүн. умайаллар эбит. Кээмэйэ дьоҕус буолан, киһи ылла даҕаны оһоҕун оттунан иттиэн, аһын сылытан аһыан сөп.

Виталий бэлиэтээбитинэн, собуокка күҥҥэ 15-тии оһоҕу оҥорон таһаарар былааннаахтар. Билигин даҕаны сакаас киирэр, улахан партиялары оҥорор кыахтаахпыт диэн санаатын үллэстэр.

Ити курдук, саха мындыр уолаттара тэрийбит хампаанньалара анал байыаннай эпэрээссийэҕэ өйөбүл буоларга, саллааттарбытыгар көмөлөһөргө бэлэмнэр. Бу үтүө холобурдар түмсүүлээхпитин, Ийэ дойдубутугар бэриниилээхпитин туоһулууллар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Медик: «Бааһырбыт байыаспын дөйүтэн баран соһорум»
Дьон | 20.12.2024 | 12:00
Медик: «Бааһырбыт байыаспын дөйүтэн баран соһорум»
Олус ыарахан кэпсэтии буолла. Ааҕааччыга тиэрдэр гына суруйуохха наада. Дьоруойум сөбүлэҥин ылыахпын наада. Тоҕо диэтэххэ кини анал байыаннай дьайыыга сылдьыбыт кэрэ аҥаар,  ийэ, медик. Кэпсии олорон ытаатаҕына, сырҕан бааһын таарыйаммын диэн кэмсинэн ылабын, онтон эмиэ чочумча буолан баран салгыыбыт.   Кини позывнойун кистиир, ханна баарын, билигин ханна олорорун эмиэ эппэппит. Сөбүлэһэн...
Валентин Баһылайап: «Эмээхсин өтө көрбүт быһыылаах»
Дьон | 08.12.2024 | 14:00
Валентин Баһылайап: «Эмээхсин өтө көрбүт быһыылаах»
Биһиги ортобутугар араас дьылҕалаах, үлэлээх-хамнастаах, дьарыктаах дьон элбэх. Хас биирдии киһи син биир туох эрэ уратылаах, талааннаах, киһи кэрэхсиир кэпсээннээх. Биир оннук киһини кытта сэһэргэспиппин ааҕааччыларбар тиэрдиэхпин баҕарабын.   — Валентин Титович, кэпсэтиибитин билсиһииттэн саҕалыахха. — Бэйэм Сунтаартан төрүттээхпин, Хатырыкка олохсуйбутум 44 сыл буолла. Хадан нэһилиэгэр 1951 сыллаахха төрөөбүтүм. Бииргэ төрөөбүт...
Үчүгэйи көрөргө хаһан үөрэнэбит?
Сонуннар | 14.12.2024 | 13:15
Үчүгэйи көрөргө хаһан үөрэнэбит?
Сиэн көрө куоракка кыстыыбын. Күн аайы оптуобуһунан оҕобун оскуолаҕа илдьэбин-аҕалабын. Быйыл, дьэ, этэргэ дылы, үйэ тухары хамсаабатах маршруттарга уларыйыылар таҕыстылар. Бассаапка үөхсэн туох туһа кэлиэй, төттөрүтүн, дьону күөртээн эрэ биэрии курдук. Ол иһин бу турунан туран Дьокуускай куорат сахалыы тыллаах хаһыатыгар санаабын тиэрдэргэ соруннум.  Бииринэн, нэһилиэнньэбит ахсаана күн-түүн улаата турар....