23.03.2024 | 18:00

Арктика уран тарбахтаахтара

Кулун тутар 19 күнүгэр Саха сиригэр Арктика күнэ бэлиэтэнэр. Бу бэлиэ күн 2014 сыллаахха Арктика улуустарын сайыннарар уонна өйүүр сыаллаах СӨ Ил Дарханын дьаһалынан олохтоммута. Арассыыйа сайдыытын билигин Арктиканы кытта ыкса ситимнииллэр. Арктика сирин үс гыммыт биирэ Саха сиригэр баар.
Арктика уран тарбахтаахтара
Ааптар: Розалия Томская
Бөлөххө киир

СӨ Тас сибээскэ уонна СӨ Норуоттарын дьыалаларыгар министиэристибэтин, Арктиканы сайыннарыы уонна хотугу норуоттар дьыалаларыгар министиэристибэтин, Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар ассоциацияларын, А.Е.Кулаковскай аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин көҕүлээһиннэринэн быйыл хотугу норуоттар декоративнай, прикладной искусстволарын көрдөрөр регионнар икки ардыларынааҕы “Мир Арктики” быыстапка-дьаарбаҥка алтыс төгүлүн ыытыллар.

 

Быыстапкаҕа Саха сирин 16 хотугу улууһуттан 44 маастар үлэтэ турда.

 

“Симэх” Норуот прикладной искусствотын уонна художественнай идэтин национальнай киинин дириэктэрэ Яна Игнатьева:

– “Мир Арктики” быыстапка норуот маастардарын эрэ быыстапкатын быһыытынан буолбакка, урукку сылларга курдук, Арктика улуустарын оҥорон таһаарааччыларын барыларын түмэр сир буолуохтааҕа. Арассыыйаҕа Арктикаҕа интэриэс күүһүрдэ, атын регионнар “Мир Арктики” быыстапканы ыалдьыттата ыҥыраллар, онон норуоттар икки ардыларынааҕы таһымҥа тахсарбыт уолдьаста.

Акулина Николаева – Муома, Улахан Чыыстай:

– Бу биһиги былыр-былыргыттан оҕолорбутугар кэтэрдэр таҥаспыт – очаха – аныгылыы комбинезон диэххэ сөп. Билигин да оҕолорбутугар ыраах айаҥҥа манныгы кэтэрдэбит. Күһүҥҥү чубуку тириититтэн тигиллэр – баччаҕа чубуку тириитэ наһаа чараас да, халыҥ да буолбат. Сиэҕэ бүтэй буолар, кырыытынан хайаҕастанар уонна хайаан да оҕуруо тигиллэр – оҕо чыычаах буолан көтөн хаалбатын диэн, сиргэ тардар гына биир оҕуруо  тигиллэр. Атаҕа наскы курдук бүтэй, таһынан хайаан да этэрбэстэнэр. Оҕо тахсан киирэр сирэ аһыллар-сабыллар гына оҥоһуллар. Түөһэ былыргытынан баайыллар буолар, мин аныгылыы тупсаран эбии планкалаан уонна тимэхтээн биэрдим. Бу комбинезону былыр табанан айанныырга кэтэрдэрбит, билигин –буранынан сүүрдэргэ. Оҕо бэргэһэтэ тугут тириититтэн тигиллэр, кырса кытыыланар.

Эбээн Бытантайтан кэлбит Антонина Слепцова эбээн таҥаһын аныгылыы моһуоннаан тикпитин кэлбит эрэ барыта тутан-хабан көрдө:

– Мин эбээн национальнай таҥаһын бүтүннүү стилизациялаан, күрүчүөгүнэн баайан таһаардым. Бу үлэбин “Кыраһа” диэн ааттаатым, манна тыйыс тымныылаах дойдубут бэлиэлэрэ хаар, муус оһуордара бааллар, көтөр үктээбит суолун хара сабынан киллэрдим.

Национальнай таҥаһы дьоро түгэннэргэ тиктэн кэтэрбит таһынан, аныгы дьону тугунан эрэ сөхтөрбүт киһи диэн толкуйдаах эмиэ үлэлиибит – инньэ гынан стилизацияны биһиги төрүт үгэстэргэ эдэр дьон болҕомтотун тардаары туһанабыт.

Өлөөнтөн кэлбит Мария Агаева сонун үлэтин билиһиннэрэр:

– Сүрүн үлэбиттэн тохтообутум икки сыл буолла, ол иһин таах сылдьыахтааҕар таба түүтүн кырпалаан бу маннык таҥастары оҥорон саҕалаатым. Тэллэх, сыттык, ис таҥас тигэбин, иһэ барыта кырпа түүтэ – эккэ-сииҥҥэ, уҥуохха-сүһүөххэ, ис уоргаҥҥа барытыгар эмтээх дьайыылаах. Ону ааһан аныгы пуховиктааҕар сылаас таҥас буолар эбит. Холобура, улахан киһи сытар тэллэҕэр биир куул кырпа түүтэ барар. Таба түүтүн сууйбаппын эҥин, айылҕатынан бэйэтинэн барар, оччоҕо эмин-томун сүтэрбэт эбит. Тас таҥаһа түү өппөт тик матырыйаал.

Үөһээ Халыматтан Елена Воронцова быыстапкаҕа аҕалбыт үгүс үлэтиттэн балык тириититтэн уонна собо хатырыгыттан оҥоһуктарын дьон олус сэҥээрдэ:

– Мин араас балык хатырыгын уонна хайыытын туһанан симэх оҥоробун. Хайыыны сууйдахха, араастаан тоһуттахха, үчүгэй баҕайы пластина курдук буолар. Балык тоноҕос уҥуохтарынан киэргэллэри оҥорор үгэстээхпитин үгүстэр билэр буолуохтаахтар. Ону тэҥэ сыалыһар тириититтэн иистэнэбит.

Бу быыстапкаҕа Халыма соботун хатырыгыттан оҥорбут үлэлэрбин аҕаллым. Биһиги дойдубут собото олус бөдөҥ уонна ып-ыраас буолар. Собо хатырыгын илитэн баран тигэбин.

Раиса Таркова, Муома маастара:

– Биһиги ийэбит ыстаадаҕа сылдьан иистэнэр этэ, ону утумнаан төрүт ииһинэн дьарыктанабыт. Бу Муома эбээннэрин төрүт таҥаһа. Маннык дьэрэкээн таҥаһы Таба бырааһынньыгар анаан-минээн тиктэн кэтэбит. Ыстаадаҕа үлэлииргэ боростуойу, киэргэлэ суоҕу таҥнабыт. Сахалыы таҥас курдук иннэ, сүүтүк угара эҥин барыта куругар иилиллэ сылдьар буолар – туох эмэ быһыта бардаҕына абырахтыы охсорго диэн.

Биир соҥҥо ортотунан үс таба тириитэ таҥастанар. Күһүҥҥү эрэ тириинэн тигэбит. Тоҕо диэтэххэ сайын таба түүлүүр, ол иһин тириитэ чарааһыыр, күһүөрү халыҥыыр, онон таҥас тигэргэ саамай сөптөөх буолар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Дьон | 01.02.2025 | 11:00
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Кини – 25 саастаах эдэр киһиэхэ олох ыараханын, аһыытын-ньулуунун билбит, ол охсууттан самныбатах, күүстээх санаалаах, сахалыы мындыр толкуйдаах, саастаах да дьоҥҥо холобур буолар киһи киэн туттар дьоруойа.   – Саргылан, бастатан туран, бэйэҥ тускунан билиһиннэриэҥ дуо? – 1999 сыллаахха Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо төрөөбүтүм, улааппытым, оҕо, эдэр сааһым барыта онно...
«Благоҕа» айан
Сонуннар | 01.02.2025 | 12:00
«Благоҕа» айан
90-с сыллар, бары-барыта ыһыллыбыт, тоҕуллубут кэмэ. Оччолорго эдэрбин, сабыс-саҥа 100 мотордаах УАЗ фургон ылынан, таксилыыр кэмим. Дьокуускай-Бороҕон икки ардыгар сылдьан, “Якутск вечерний” хаһыакка “увезу в Благовещенск и обратно, можно в аренду” диэн биллэриигэ хараҕым хатанна. Оннук сырыы тыаларга, нэһилиэктэргэ суоҕа. Ол кэмҥэ киһи барыта, этэргэ дылы, коммерсант буола сатыыра, дьон-норуот...
Иван Гоголев кэмэ эргиллэн, саҥаны, сырдыгы арыйыа
Сонуннар | 31.01.2025 | 16:00
Иван Гоголев кэмэ эргиллэн, саҥаны, сырдыгы арыйыа
Былатыан Ойуунускай аатынан Саха тыйаатыра тохсунньу 17-19 күннэригэр Саха сирин норуодунай суруйааччыта Иван Гоголев-Кындыл төрөөбүтэ 95 сылын көрөөччүлэрин кытта киэҥ далааһыннаахтык, дириҥ ис хоһоонноохтук бэлиэтээтэ.   Үс күн устата тыйаатыр сценатыгар Иван Гоголев саамай чулуу пьесаларынан турбут испэктээктэр көрдөрүллүбүттэрэ. Үбүлүөй киэһэлэрин  Саха сиригэр киэҥник биллибит “Хара кыталык” арамаанынан турбут испэктээк аспыта....