04.05.2021 | 11:37

Арктическай оройуоннарга эксперт улахан халааны сабаҕалыыр

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

«Индигиир уонна Халыма өрүстэргэ быйыл нуорманы таһынан хаар түспүтэ. Онон сибээстээн Арктика оройуоннарыгар улахан халаан буолар кутталлаах», – диир ирбэт тоҥу үөрэтэр Институт Сибиирдээҕи салаатын уонна ХИФУ сүрүннүүр научнай сотруднига, географическай наукалар хандьыдааттара Никита Тананаев. Кини Индигиир, Халыма уонна Алаһыай өрүстэр тардыыларыгар 2017-2018 сылларга курдук улахан халаан буолар кутталлаах диэн этэр. 

Амма өрүс тардыытыгар 2018 сыллаахха муус харан, Амма сэлиэнньэтэ, Чурапчы, Таатта улуустара ууга барбыттара. Быйыл даҕаны этиллибит сирдэргэ куттал суоһуур чинчилээх.
«Халаан буолуо диэн сабаҕалыахха сөп, хаар саппааһа нуорманы таһынан. Онно эбии муус устар ый бүтэһигэр, ыам ыйын саҥатыгар Саха сирин киин өттүгэр эмискэ сылыйда», — диир Никита Тананаев.
Ыам ыйын 1 күнүгэр Өлүөнэ өрүс мууһа Иркутскай уобалас Усть-Кут куоратыгар хамсаата. Иркутскайдааҕы УГМС иһитиннэрэринэн, Өлүөнэ өрүс үөһээ тардыытыгар уу саппааһа нуорма быһыытынан. Билиҥҥи туругунан халаан буолар сибикитэ суох. 
Арассыыйа үрдүнэн Саха сирэ сааскы халаан уутуттан саамай эмсэҕэлиир регионунан биллэр. 2018 сыл сааскы уонна сайыҥҥы кэмнэригэр халаан уутуттан 63 нэһилиэнньэлээх пуун эмсэҕэлээбитэ, 1,5 тыһыынча олорор дьиэ ууга барбыта. Хоромньу 1,4 миллиард солкуобайтан тахса буолбута. 2019 сылга олорор дьиэлэр ууга барбыт түбэлтэлэрэ суох. Былырыын кэккэ оройуоннарга олорор дьиэлэр, суоллар уонна аэропорт көтөр балаһалара ууга барбыттара.
РФ Ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэтэ эрдэ биллэрбитинэн, Саха сирин 98 нэһилиэнньэлээх пуунугар 14 өрүскэ халаан буолар кутталлаах. Онуоха 16,5 тыһыынча киһи,  2,7 тыһыынча тиэхиньикэ, 191 уунан устар тэрил уонна 10 авиационнай тиэхиньикэ бэлэмнэр.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...