01.08.2020 | 12:15

Аатырбыт Александр Иваницкай

Аатырбыт Александр Иваницкай
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Саханы, биһиги дойдубутун кыратык көрдө, санаата даҕаны, элбэхтэн саамай бастыҥын бэргэнник быһаарара.

Олимпиада-64 геройа, түөрт төгүллээх аан дойду чемпиона, Александр Иваницкай 82-тин туолбута. Төһө да маҥан баттахтаннар, ордук-хоһу иһэ-үөһэ суох, сөп былчыҥнаах, кыанар оҕонньор этэ. Үрдүгэ эдэригэр – 190 см. Онтон оччо накыйбатах, көнө, ыйааһына да 110 киилэттэн хаһан да улаханнык уларыйбатаҕа. Москваттан чугас Руза дэриэбинэҕэ олороро.  Соторутааҕыта тэлэбиисэргэ көрдөрбүттэрэ. Кини сарсыардаттан спордунан эрчиллэрин,  сөтүөлүүрүн, тэллэйдиирин, дьаарбайарын олус сөбүлүүрэ. Кэлэ-бара кафеҕа чэй, кофе иһэ олорон олоҕу, дьону театр бастакы эрээтигэр олорор көрөөччү курдук ырыҥалыыра.

От ыйын 22 күнүгэр Александр Иваницкай дьиэтиттэн тахсан баран, киэһэ хойукка диэри сүппүтүн тапталлаах кэргэнэ: “Эрдэ кэлэр этэ, туох эрэ буолла”, – диэн сүрэҕэ ытырыктаппытын оҕолоругар, полицияҕа биллэрбитэ.  Бу сураҕы сир араас муннуктарыгар  долгуйа истибиттэрэ. Оттон хас да күн ыксаллаах быһыы-майгы байыастара, полиция, волонтердар тыанан сатыы, бөртөлүөтүнэн, водолазтар, быыһааччылар ууга көрдүү сылдьаллара социальнай ситимнэргэ тахсыбыта. Таас үрдүгэр угуллубут таҥаһа, төлөпүөнэ дэриэбинэттэн тэйиччи Вейн өрүс уҥуор кытылыгар  көстүбүтэ. Туйаҕын хатаран, спорткомментатор буолбут уола Владимир Александрович итинник тааһынан таҥаһын уҥуор-маҥаар харбыырыгар анньан туоратарын эппитэ. Сүрэҕэ туох эрэ буолуон сөп диэн сабаҕалаабыта.   Тыыннаах  көстөөрөй диэн  эрэҥкэдийиибит улам умуллан барбыта. Хомойуох  иһин, от ыйын 25 күнүгэр чемпион-суруналыыс өлүгэ өрүстэн оронуллубута биллэрилиннэ. 

Александр Иваницкай биһиги өрөспүүбүлүкэбит спордун, ол быыһыгар айылҕатын кэрэтин, сахалар тымныы кыһыны, куйаас сайыны билиммэккэ айымньылаахтык үлэлииллэрин, ураты дьоҕурдаахтарын туһунан киэҥ эйгэҕэ тэлэбиисэринэн, араас көрсүһүүлэргэ  кэрэхсэбиллээхтик кэпсээбитэ. Ордук 1969 сыллаахха үрдүк таһымнаах тустуу маастардарын бэлэмниир Дмитрий Петрович Коркин оскуолатыгар сылдьан, улуу тренер уолаттарын бытарҕан тымныыга хаарынан сууннарарын, дьиэ таһыгар бэйэтэ айан оҥорбут  тренажерын көрөн, дьиэҕэ санузел суоҕуттан таастаах ууну үрдүлэригэр куттан душтаналларын соһуйа сөхпүтүн, суоллааҕы бэлиэтээһинигэр айымньылаахтык ойуулаабыта.  Онтуката талааннаах суруйааччы, суруналыыс  кинигэлэригэр хас да омук тылларынан тахсыбыта.

Мин Александр Владимировиһы кытта элбэхтик көрсүбүтүм. Сүтүөн биир хонук иннинэ, төлөпүөнүнэн кэпсэппитим. Москватааҕы Олимпиада-80 инниттэн ССРС гостелерадиотын спортивнай биэриилэрин кылаабынай редакторынан анаммыта. Спорду устарга саҥа ньымалары толкуйдаабыта. Үксүн футболу эрэ ыраахтан көрдөрүүнэн муҥурданыыны утарбыта. Атын көрүҥнэри эмиэ,  чугастан күрэхтэһээччи, судьуйа сирэйин, туттуутун, кинилэр уонна көрөөччүлэр  долгуйууларын, үөрүүлэрин-хомолтолорун, киирсиилэр тыҥааһыннарын, уорааннарын, тэрээһиннэрин кытта  көрдөрөрү ирдээбитэ. Сүүсчэкэ үлэһиттэн элбэҕи устан, саҥа кадрдары булууга куонкурустары биллэрбитэ. Онно спорду бэйэлэринэн күрэхтэһэн билбит дьону ыҥырбыта. Икки киһи тэҥнэһэр түгэннэригэр, улахан ааттаах спортсмен талыахтааҕын аһаҕастык эппитэ. Комментатордарынан Олимпийскай чемпионнары кытта олордубута.  Аан дойдуга спорду тэлэбиисэринэн биэриигэ элбэх саҥаны киллэрэн өрөбөлүүссүйэ оҥорбутунан историяҕа киирбитэ. Ону бэйэтэ иккис олимпийскай үрдэлинэн ааҕара. Ити кыайыыта түөрт уон сыла туолаары турарынан эҕэрдэлээбиппэр олус үөрбүтэ. ''Бүгүн иккис киһинэн Олимпиада түөрт уон сылын санаттыҥ'', – диэбитэ. Махтаммыта. 80 сааһыгар таһаарыан баҕарбыт кинигэтэ саҥа тахсыбытыттан үөрбүтүн биллэрбитэ. Кинигэбин ыскылааттан ыллым да,  Москваҕа ханна эрэ көрсүөхпүт, бэлэхтиэм, кафеҕа олорон кэпсэтиэхпит диэхтээбитин санаатахпына,   ыараханнык үөһэ тыынабын.   Мэлдьи буоларыныы, кини баай уобарастарынан, киэҥ билиитинэн, уран тылынан, бөлөһүөктүү быһаарыыларынан элбэҕи сэһэргиэ хааллаҕа...

Бу хаартыскалар оригиналлара сыттык саҕа улахаттар. Олору 1998 сыллаахха булан миэхэ бэлэхтээбитэ. Икки маҥнайгытыгар кини  Чурапчыга тустуу албастарын көрдөрө сылдьар, онтон үсүһүгэр Коркин аатырбыт киинэ-аппаратын тутан турар.

Хас да көрсүһүүбүтүгэр сахалар уонна дойдубут туһунан бөлөһүөктүү кэпсээннэриттэн “Киин куоракка” өссө суруйуом.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Тапталга уйдаран
Спорт | 03.10.2024 | 16:00
Тапталга уйдаран
Көҥүл тустууга Герман, Александр, дуобакка Станислав Контоевтар курдук үс аан дойду чөмпүйүөнэ оҕолордоох Степан, Варвара Контоевтар олохторо мүччүргэннээх, көрүдьүөс түгэннэринэн толору. Аҕалара, эһэлэрэ Степан Степанович Горнай улууһун Маҕараһын оскуолатыгар күнүһүн физруктуурун быыһыгар, киэһэ өттүгэр оҕолору тустуунан уонна дуобатынан дьарыктаан, спорка уһуйан, аан дойду алта чөмпүйүөнүн таһаартаабыта улахан ситиһиинэн буолар. Ийэлэрэ,...
Киин куоракка саҥа сквер тутуллуон сөп
Дьон | 05.10.2024 | 14:00
Киин куоракка саҥа сквер тутуллуон сөп
2022 сыл кулун тутар 8 күнэ биһиэхэ ыар сүтүк күнэ этэ, ыраас халлааҥҥа этиҥ эппитинии аймаабыта: ыарахан ыарыы дьүөгэбит Ирина Елизарова сырдык тыынын ылан барбыта.   Чугас киhиҥ, дьүөгэҥ, доҕоруҥ суох буоллаҕына, биллэн турар, бастакынан үйэтитии туhунан санаалар киирэллэр эбит. Кини биллэр, бэйэтэ ааттаах-суоллаах, историялаах, сүгүрүйээччилэрдээх, истээччилэрдээх буоллаҕына, атыннык толкуйдуу да...
Сирэй-харах анньыбакка, күлүү-элэк оҥостубакка...
Сонуннар | 04.10.2024 | 18:00
Сирэй-харах анньыбакка, күлүү-элэк оҥостубакка...
Ийэ тылын билбэт, төрүт үгэһиттэн тэйбит киһи өбүгэтин кытта ситимэ быстарын туһунан суруйдубут ини, суруйбатыбыт ини. Оттон оҕотугар төрөөбүт тылын иҥэрбэт төрөппүт бэйэтэ да билбэтинэн күҥҥэ көрдөрбүт көмүс чыычааҕын көтөр кынатын сарбыйар...  Бу иннинэ «Саха тыла 400» уопсастыбаннай хамсааһын көҕүлээһининэн, Дьокуускай куорат Олохтоох дьаһалтатын өйөбүлүнэн «Саха сирин киин куоратыгар тыл...
Сыл тоҕус ыйыгар «Үйэ оҕолоро» тус сыаллаах хапытаал 7,5 тыһыынча дьиэ кэргэҥҥэ бэриллибит
Сонуннар | 03.10.2024 | 21:38
Сыл тоҕус ыйыгар «Үйэ оҕолоро» тус сыаллаах хапытаал 7,5 тыһыынча дьиэ кэргэҥҥэ бэриллибит
Арассыыйаҕа буола турар Оҕо саас сылын ааспыт тоҕус ыйыгар Саха сиригэр 7 499 ыал «Үйэ оҕолоро» тус сыаллаах хапытаалы тутта, диэн үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтигэр иһитиннэрэллэр. Санатар буоллахха, Ил Дархан Айсен Николаев дьаһалынан өрөспүүбүлүкэ 100 сылынан олохтоммут «Үйэ оҕолоро» тус сыаллаах хапытаал биэс сылга уһатыллан, 2022 сыл тохсунньу 1...