26.12.2020 | 14:04

Аата ааттана туруоҕа

Аата ааттана туруоҕа
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Филологическай наука кандидата, “Кут-сүр” кыһа түһэ, “Айыы үөрэҕин», “Айыы итэҕэлин” төрүттээччи Лазарь Андреевич Афанасьев ахсынньы 29 күнүгэр орто дойдуттан барбыта 3 сылын туолар.

1989 с. “Кут-сүр” кыһа тэриллибитэ, үгүс билиилээх, сахалыы көрүүлээх дьон бастыҥа киирбитэ. Тэрис, Уххан уо.д.а. “Эдэр коммунист”, “Сахаада” хаһыаттарга итэҕэл, өбүгэ сиэрин-туомун, алгыһын, итэҕэлин туһунан бииртэн биир суруйуулар, ырытыылар тахсан испиттэрэ. Итэҕэлгэ анаан сытыы, көхтөөх дискуссиялар, сүбэлэһиилэр ыытыллан барбыттара. Тэрис 1983-1989 сыллардаахха өрөспүүбүлүкэ национальнай архыыптарыгар былыргы кэпсээннэри, номохтору, саха фольклорун, олоҥхолорун, историческай номохтору дьаныһан туран чинчийбитэ, үөрэппитэ, саха итэҕэлин сөргүтэригэр туһаммыта. 2010 сыл кулун тутар ый 18 күнүгэр “Кут-сүр” кыһа, “Арчы дьиэтэ”, “Көмүлүөк”,  “Ийэ тыл”, “Одун” устудьуоннар түмсүүлэрэ бииргэ үлэлииргэ сүбэлэһии түһэрсиллибитэ. 2010 сылтан “Айыы суолунан” кинигэ серията бэчээттэнэн тахсар. Тэрис үлэтин 99 кинигэҕэ үйэтитэн, сахатын дьонугар дьоһун үлэни хаалларбыта. Олохтон барыар диэри сыл ахсын кулун тутар ыйга “Тайылҕан” тэриллэрэ, үгүс сүбэлэһии, сүбэ-соргу тыллара киэҥ эйгэҕэ тарҕанара. Тэрис биэнсийэҕэ тахсыар диэри араас мэһэйдэри, харгыстары туораабыта. Былаас өттүттэн сэҥээриини, өйөбүлү ылбатаҕа. Ол оннугар дьон-сэргэ кинини ытыктыыра, араас көрсүһүүлэргэ улуустарга тахсара.

Сайсарыга саха балаҕана куруук аһаҕас буолара, үгүс киһи кэлэн сүбэлэтэн, кэпсэтэн, арчыланан, ыраастанан, алгыс ылан барара. Үгүс дьон кыһалҕатын кыһалҕа оҥосторо, сүүһүнэн дьон арыгы дьаатыттан босхолонон үөрүүлэрин үллэстэллэрэ.

Тэрис Элиэнэ эбэҕэ, Сайсары эбэҕэ сыл аайы кэмиттэн кэмигэр сиэр-туом оҥороро. Бэрт эрдэ “Саха сиригэр элбэх дьон кэлиэ, олохсуйуо, ийэ айылҕабыт айгыраан иһэр. Онно турунуоҕуҥ, ыччаппытын иитиэҕиҥ, өбүгэбитин ытыктыаҕыҥ, баар кыһалҕабытын бииргэ быһаарыаҕыҥ” диэн этэрэ. Олоҕун тиһэх күннэригэр докторскай диссертациятын суруйан бэлэмнээбитэ.

Лазарь Андреевич Афанасьев-Тэрис олорон ааспыт олоҕо үгүс ыччакка холобур буолуо. Уларыта тутуу кэмнэригэр саха култууратын, сиэрин-туомун тилиннэриигэ, национальнай оскуола концепциятыгар “Эркээйи” ыччаты иитии бырагырааматыгар, судаарыстыбаннай декларацияны - Суверенитеты ылыныыга дьоһун кылаатын киллэрсибитэ. Лазарь Андреевич үтүө аата саха тыллаах баарын тухары ааттана туруоҕа.

Петр Тихонов, Мэҥэ Хаҥалас, Томтор

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Сонуннар | 18.03.2023 | 20:12
Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Төрүт өбүгэбит удьуорун төрдүн ытык ситимин тутаммыт, сардаҥалаах сырдык санаанан салайтаран, өбүгэлэрбит өйүө гынан хаалларбыт үтүөкэн үгэстэрин инники күөҥҥэ тутан, кыһарҕаннаах олохтоох кырыа кыһын кыйданыыта Хатаспытыгар 9-с төгүлүн “Байанай күрэҕин” ыыттыбыт.
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Сынньалаңңа | 17.03.2023 | 21:00
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Балаҕан ыйын ортото. Үөрэх маҥнайгы нэдиэлэтэ. Алтыс кылаас үөрэнээччитэ Айыына соччо баҕата суох аа-дьуо кылааһын диэки баран истэ. Сайыҥҥы сынньалаҥтан ситэ тэйэ илик оҕолор сүүрүү-көтүү, мэниктээһин кытаанаҕа.
Каролина Парфенова:  Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Дьон | 18.03.2023 | 14:00
Каролина Парфенова: Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Өрөспүүбүлүкэҕэ биир бастакынан сахалыы куукула оҥоруутунан дьарыктаммыт туспа суоллаах-иистээх ​Каролина Парфенова куукула нөҥүө бэйэм омугум дьүһүнүн, омук быһыытынан таҥаһын-сабын уратытын көрдөрөбүн диэн санаалаах.
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Дьон | 25.03.2023 | 14:00
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Хаһыаппыт бүгүҥҥү таһаарыытыгар айылҕа биир кэрэ бэлэҕин – сибэккини оҥорор Мария Попова бу дьикти дьарыга остуоруйалаах кинигэттэн саҕыллыбытын, ол кинигэтэ аны олоҕун аҥаарын булсуһуннарбытын уонна «Кэрэни көрбүт / Не хороните меня без Ивана» киинэҕэ кини туох сыһыаннааҕын туһунан кэпсиэхпин баҕарабын.   – Үтүө күнүнэн, кэрэни оҥорор Мария! Куйаар ситиминэн эн олус...