26.12.2020 | 14:04

Аата ааттана туруоҕа

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Филологическай наука кандидата, “Кут-сүр” кыһа түһэ, “Айыы үөрэҕин», “Айыы итэҕэлин” төрүттээччи Лазарь Андреевич Афанасьев ахсынньы 29 күнүгэр орто дойдуттан барбыта 3 сылын туолар.

1989 с. “Кут-сүр” кыһа тэриллибитэ, үгүс билиилээх, сахалыы көрүүлээх дьон бастыҥа киирбитэ. Тэрис, Уххан уо.д.а. “Эдэр коммунист”, “Сахаада” хаһыаттарга итэҕэл, өбүгэ сиэрин-туомун, алгыһын, итэҕэлин туһунан бииртэн биир суруйуулар, ырытыылар тахсан испиттэрэ. Итэҕэлгэ анаан сытыы, көхтөөх дискуссиялар, сүбэлэһиилэр ыытыллан барбыттара. Тэрис 1983-1989 сыллардаахха өрөспүүбүлүкэ национальнай архыыптарыгар былыргы кэпсээннэри, номохтору, саха фольклорун, олоҥхолорун, историческай номохтору дьаныһан туран чинчийбитэ, үөрэппитэ, саха итэҕэлин сөргүтэригэр туһаммыта. 2010 сыл кулун тутар ый 18 күнүгэр “Кут-сүр” кыһа, “Арчы дьиэтэ”, “Көмүлүөк”,  “Ийэ тыл”, “Одун” устудьуоннар түмсүүлэрэ бииргэ үлэлииргэ сүбэлэһии түһэрсиллибитэ. 2010 сылтан “Айыы суолунан” кинигэ серията бэчээттэнэн тахсар. Тэрис үлэтин 99 кинигэҕэ үйэтитэн, сахатын дьонугар дьоһун үлэни хаалларбыта. Олохтон барыар диэри сыл ахсын кулун тутар ыйга “Тайылҕан” тэриллэрэ, үгүс сүбэлэһии, сүбэ-соргу тыллара киэҥ эйгэҕэ тарҕанара. Тэрис биэнсийэҕэ тахсыар диэри араас мэһэйдэри, харгыстары туораабыта. Былаас өттүттэн сэҥээриини, өйөбүлү ылбатаҕа. Ол оннугар дьон-сэргэ кинини ытыктыыра, араас көрсүһүүлэргэ улуустарга тахсара.

Сайсарыга саха балаҕана куруук аһаҕас буолара, үгүс киһи кэлэн сүбэлэтэн, кэпсэтэн, арчыланан, ыраастанан, алгыс ылан барара. Үгүс дьон кыһалҕатын кыһалҕа оҥосторо, сүүһүнэн дьон арыгы дьаатыттан босхолонон үөрүүлэрин үллэстэллэрэ.

Тэрис Элиэнэ эбэҕэ, Сайсары эбэҕэ сыл аайы кэмиттэн кэмигэр сиэр-туом оҥороро. Бэрт эрдэ “Саха сиригэр элбэх дьон кэлиэ, олохсуйуо, ийэ айылҕабыт айгыраан иһэр. Онно турунуоҕуҥ, ыччаппытын иитиэҕиҥ, өбүгэбитин ытыктыаҕыҥ, баар кыһалҕабытын бииргэ быһаарыаҕыҥ” диэн этэрэ. Олоҕун тиһэх күннэригэр докторскай диссертациятын суруйан бэлэмнээбитэ.

Лазарь Андреевич Афанасьев-Тэрис олорон ааспыт олоҕо үгүс ыччакка холобур буолуо. Уларыта тутуу кэмнэригэр саха култууратын, сиэрин-туомун тилиннэриигэ, национальнай оскуола концепциятыгар “Эркээйи” ыччаты иитии бырагырааматыгар, судаарыстыбаннай декларацияны - Суверенитеты ылыныыга дьоһун кылаатын киллэрсибитэ. Лазарь Андреевич үтүө аата саха тыллаах баарын тухары ааттана туруоҕа.

Петр Тихонов, Мэҥэ Хаҥалас, Томтор

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...