11.05.2021 | 12:59

Аарыма кырдьаҕастар да туора турбатахтара…

Аарыма кырдьаҕастар да туора турбатахтара…
Ааптар: Айыына ДОНСКАЯ
Бөлөххө киир

Академик Николай Александрович Морозов – Аҕа дойду Улуу сэриитин саамай саастаах кыттыылааҕа. Биллэн турар, кинини ким да сэриигэ ыыппатаҕа. 88 саастаах учуонай уоттаах сэриигэ бэйэтэ баҕа өттүнэн тылланан барбыта. 
1942 сыл сааһыгар сэрии Волховскайдааҕы учаастагар батальон хамандыырыгар саҥа снайперы билиһиннэрбиттэр. Снайперы көрөн баран, майор күлүү гыналлар дуу диэн баҕарбыт. Кини иннигэр муус маҥан баттахтаах, сулардыы бытыктаах, «трехлинейка» бинтиэпкэ тутуурдаах кырдьаҕас оҕонньор турар эбит. 
-    Хас саастааххыный? – диэн ыйыппыт соһуйбут, сөхпүт хамандыыр. 
-    Бэс ыйыгар 88-н туолабын... – диэбит кырдьаҕас. 
- Куттанымаҥ, миигин ким да ыҥырбатаҕа, мин баҕа өттүбүнэн кэллим. Ханна саһан олорон ытыалыыр сирбин көрдөрүҥ. Миэхэ ураты сыһыан наадата суох, атыттары кытта тэҥҥэ сэриилэһэр кыахтаахпын.


ССРС Наукаларын Академиятын бочуоттаах чилиэнэ, П.Ф. Лесгафт аатынан институт 1918 сылтан дириэктэрэ Николай Александрович Морозов сэрии маҥнайгы күнүттэн тылланан бара сатаабыт. Кини 1939 сыллаахха Осоавиахим куурустарын бүтэрбит уонна снайперскай ытыынан дьаныардаахтык дьарыктаммыт. Төһө да ачыкылааҕын иһин, кини бэргэн ытааччы эбит. Ол туһунан ыйан туран кини элбэхтик байыаннай комиссариакка сэриигэ тылланан суруйара. 
Хорсун санаалаах кырдьаҕас снайпер бойобуой килбиэнин иһин 1944 сыллаахха «Ленинград оборуонатын иһин” мэтээлинэн уонна Ленин уордьанынан наҕараадаламмыта. 1945 сыл өрөгөйдөөх ыам ыйын 9 күнүгэр Николай Морозов Сталиҥҥа суругар улаханнык үөрэн, долгуйан туран «Ийэ дойдубутугар уонна киһи аймах бүттүүнүгэр эрэйи-муҥу аҕалбыт фашистары  кыайар күҥҥэ тиийбиппиттэн дьоллоохпун”, - диэбит. 
1945 сыллаахха бэс ыйын 10 күнүгэр Николай Александрович өссө төгүл Ленин уордьанынан наҕараадаламмыт. Сүдү киһи 92 сааһыгар тиийэн, дьоһун олоҕу олорон баран, 1946 сыллаахха от ыйын 30 күнүгэр бу сиртэн барбыт. 
Сааһыттан тутулуга суох күүстээх санаалаах, хорсун-хоодуот дьонноох буолан кыайыыны ситиспиппитин умнубакка, эдэр көлүөнэҕэ холобур оҥорон, кинилэр сырдык ааттарыгар сүгүрүйүөх тустаахпыт. 

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Сонуннар | 18.03.2023 | 20:12
Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Төрүт өбүгэбит удьуорун төрдүн ытык ситимин тутаммыт, сардаҥалаах сырдык санаанан салайтаран, өбүгэлэрбит өйүө гынан хаалларбыт үтүөкэн үгэстэрин инники күөҥҥэ тутан, кыһарҕаннаах олохтоох кырыа кыһын кыйданыыта Хатаспытыгар 9-с төгүлүн “Байанай күрэҕин” ыыттыбыт.
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Сынньалаңңа | 17.03.2023 | 21:00
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Балаҕан ыйын ортото. Үөрэх маҥнайгы нэдиэлэтэ. Алтыс кылаас үөрэнээччитэ Айыына соччо баҕата суох аа-дьуо кылааһын диэки баран истэ. Сайыҥҥы сынньалаҥтан ситэ тэйэ илик оҕолор сүүрүү-көтүү, мэниктээһин кытаанаҕа.
Каролина Парфенова:  Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Дьон | 18.03.2023 | 14:00
Каролина Парфенова: Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Өрөспүүбүлүкэҕэ биир бастакынан сахалыы куукула оҥоруутунан дьарыктаммыт туспа суоллаах-иистээх ​Каролина Парфенова куукула нөҥүө бэйэм омугум дьүһүнүн, омук быһыытынан таҥаһын-сабын уратытын көрдөрөбүн диэн санаалаах.
Ый сырдыгар ыллык
Сынньалаңңа | 18.03.2023 | 21:00
Ый сырдыгар ыллык
Толору ый тулалыыр айылҕаны барытын алыптаах дьикти сырдыгынан толорор, туох эрэ ыраас, нарын иэйиинэн угуттуур. Биэс-алта саастаах уоллаах кыыс күп-күөх окко сытан, сулустары одуулаһаллар.