11.05.2021 | 12:59

Аарыма кырдьаҕастар да туора турбатахтара…

Аарыма кырдьаҕастар да туора турбатахтара…
Ааптар: Айыына ДОНСКАЯ
Бөлөххө киир

Академик Николай Александрович Морозов – Аҕа дойду Улуу сэриитин саамай саастаах кыттыылааҕа. Биллэн турар, кинини ким да сэриигэ ыыппатаҕа. 88 саастаах учуонай уоттаах сэриигэ бэйэтэ баҕа өттүнэн тылланан барбыта. 
1942 сыл сааһыгар сэрии Волховскайдааҕы учаастагар батальон хамандыырыгар саҥа снайперы билиһиннэрбиттэр. Снайперы көрөн баран, майор күлүү гыналлар дуу диэн баҕарбыт. Кини иннигэр муус маҥан баттахтаах, сулардыы бытыктаах, «трехлинейка» бинтиэпкэ тутуурдаах кырдьаҕас оҕонньор турар эбит. 
-    Хас саастааххыный? – диэн ыйыппыт соһуйбут, сөхпүт хамандыыр. 
-    Бэс ыйыгар 88-н туолабын... – диэбит кырдьаҕас. 
- Куттанымаҥ, миигин ким да ыҥырбатаҕа, мин баҕа өттүбүнэн кэллим. Ханна саһан олорон ытыалыыр сирбин көрдөрүҥ. Миэхэ ураты сыһыан наадата суох, атыттары кытта тэҥҥэ сэриилэһэр кыахтаахпын.


ССРС Наукаларын Академиятын бочуоттаах чилиэнэ, П.Ф. Лесгафт аатынан институт 1918 сылтан дириэктэрэ Николай Александрович Морозов сэрии маҥнайгы күнүттэн тылланан бара сатаабыт. Кини 1939 сыллаахха Осоавиахим куурустарын бүтэрбит уонна снайперскай ытыынан дьаныардаахтык дьарыктаммыт. Төһө да ачыкылааҕын иһин, кини бэргэн ытааччы эбит. Ол туһунан ыйан туран кини элбэхтик байыаннай комиссариакка сэриигэ тылланан суруйара. 
Хорсун санаалаах кырдьаҕас снайпер бойобуой килбиэнин иһин 1944 сыллаахха «Ленинград оборуонатын иһин” мэтээлинэн уонна Ленин уордьанынан наҕараадаламмыта. 1945 сыл өрөгөйдөөх ыам ыйын 9 күнүгэр Николай Морозов Сталиҥҥа суругар улаханнык үөрэн, долгуйан туран «Ийэ дойдубутугар уонна киһи аймах бүттүүнүгэр эрэйи-муҥу аҕалбыт фашистары  кыайар күҥҥэ тиийбиппиттэн дьоллоохпун”, - диэбит. 
1945 сыллаахха бэс ыйын 10 күнүгэр Николай Александрович өссө төгүл Ленин уордьанынан наҕараадаламмыт. Сүдү киһи 92 сааһыгар тиийэн, дьоһун олоҕу олорон баран, 1946 сыллаахха от ыйын 30 күнүгэр бу сиртэн барбыт. 
Сааһыттан тутулуга суох күүстээх санаалаах, хорсун-хоодуот дьонноох буолан кыайыыны ситиспиппитин умнубакка, эдэр көлүөнэҕэ холобур оҥорон, кинилэр сырдык ааттарыгар сүгүрүйүөх тустаахпыт. 

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Сонуннар | 15.03.2024 | 14:00
Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Кулун тутар 15 күнүгэр Аан дойдутааҕы Утуйуу күнэ бэлиэтэнэр. ВОЗ статистикатынан, нэһилиэнньэ 10-30% кыайан утуйбакка (бессонница) эрэйдэнэр, сорох дойдуларга ити көрдөрүү 50−60%-ҥа тиийэр.
Сыана үрдээһинэ
Сонуннар | 22.03.2024 | 18:00
Сыана үрдээһинэ
(2024 сыл олунньу ыйдааҕы көрдөрүүтүнэн)
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Сонуннар | 16.03.2024 | 18:00
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Муус устар 1 күнүттэн социальнай биэнсийэ 7,5 бырыһыан үрдүүр. Бу туhунан 262 N-дээх уурааҕы кулун тутар 5 күнүгэр Арассыыыйа Бырабыыталыстыбата бигэргэттэ. Индексация кээмэйэ ааспыт сылга биэнсийэлээхтэргэ олох таһымын алын кээмэйин улаатыытынан ааҕыллар. Бу төлөбүргэ анаан социальнай пуонда бүддьүөтүгэр 37,5 млрд солк. көрүлүннэ. Статитстика көрдөрөрүнэн, Арассыыйаҕа 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи социальнай...
Сергей:  «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Дьон | 21.03.2024 | 18:00
Сергей: «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Оҕо сылдьан разведчиктаах киинэлэри умсугуйан көрөрбүт, кинилэр курдук буолуохпутун баҕаран, сэриилээх оонньуурбут, саһа, сыбдыйа, сыылла сылдьан өстөөхтөрбүтүн самнарарбыт.  Разведчик диэн тылы иһиттэхпинэ, тута харахпар Штирлиц уобараһа көстөр. Кини өстөөхтөр уйаларыгар тиийэн, былааннарын, дьайыыларын биһиги дьоммутугар тиэрдэн, кыайыыны ситиһэргэ улахан кылаатын киллэрсэр.   Ол аата дьиҥнээх разведчик хайдах буолуохтааҕый? Кини боростуой саллаат...