05.06.2020 | 09:10

Аһаҕас эттээх ийэм кэпсээниттэн

Аһаҕас эттээх ийэм кэпсээниттэн
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Арылы, Таатта улууһа, Дьохсоҕон нэһилиэгэ: – Ийэм кэпсиир түгэниттэн биири өйдөөн хаалбыппын сэһэргиим. Бу оргуйар олохпут үөһүгэр икки эйгэ алтыһыыта мэлдьи буоларын, аһаҕас эттээх эрэ дьон билэр эрдэхтэрэ. Бэйэм санаабар, бүтэй дьүөкээн буолан сылдьыбыт быдан ордук курдук. Дьэ, арай ийэм арыый улаатан, дьиэ иһигэр-таһыгар туппай-иппэй, илии-атах киһитэ буолуута биирдэ, биэдэрэлэнэн таймаланан, күөлүгэр уу баһа киирбит. Оччолорго алаастарынан сайылыкка көһөн олороллор эбит. Сир-дойду үгэннээн көҕөрө чэлгийэн турар кэмэ буолан, күн уотуттан хараҕа саатан, симириктээн ыла - ыла, икки гына өрүллүбүт хап-хара субуллар суһуоҕа эриллэҥнии көтө дьиэрэҥкэйдии испит. Хас ойдоҕун ахсын биэдэрэтэ лыҥкыныы испит. Олорор дьиэлэриттэн наһаа ырааҕа суох, сиэркилэ ньуурунуу күлүмүрдээн көстөр, кытыыта отунан бүрүллэ үүммүт күөлүгэр чугаһаан иһэн көрдөҕүнэ, арай хап-хара аттаах былыргы баҕайы таҥастаах киһи айаннатан сэксэтэн иһэр эбит.

  Оҕо киһи барахсан, ону көрөн муодарҕаан, уу кытыытыгар киирэн көрөн турбут. Оҕордук аттаах киһи көрдө көрбүтүнэн, ууну кытыытынан кэстэрэн кэлэн, атын үрдүттэн түспэккэ эрэ атын уулаппыт. Ийэм онно көрдөҕүнэ, сирэйэ хара бараан, дьикти баҕайытык чолбоодуччу көрбүт харахтаах, төбөтүгэр сарыы бэргэһэлээх, такыр тарбахтарыгар тимир уктаах уһун ситии кымньыылаах эбит. Ону көрөн хараҕаланан турдаҕына, киһитэ дьикти баҕайытык дьигиһис гынаат, кыыс аттынан аргыый хаамтаран ааһан иһэн, уһун кылыс кымньыытынан салгыны охсон кууһуннарбыт да, эмискэ бытарыс гына ыһыллаат, сүтэн хаалбыт. Оҕо барахсан турбут сиригэр, эмискэ уһуктубуттуу, эргим-ургум көрөөт, буолбут көстүүттэн куттанан, часкыйа түһээт, биэдэрэлэрин төлө тутан лыҥкынаппыт, тыаһыттан үргүбүттүү, дьиэтин диэки сүүрэн сарымтахтаммыт. Сүүрэр уоҕар этэрбэһин быата сөллөн, сототугар охсуллар тыаһыттан эбии куттанан, сүрэҕэ тахсыахча битигирии ойбут. Салгыы ойуох киһини, дьолго, сүүрдэҕин ахсын субулла эриллэн испит этэрбэһин быатын үктээн, туруйалаан тиийэн, хаппыт буорга тобуктуу түһэн тохтообут. Битигирии тэппит сүрэҕин тыаһын, тобугун быһа түспүт ыарыыта баһыйан, аны ытаан сыҥсыйбыт. Ойон туран сүүрүөх киһи, ыарыыта бэрдиттэн аргыый илиитинэн тайанан туран, дьиэтин диэки содьороҥнуу турбут.

         Арай үүт эрийэ туран эбээбит көрдөҕүнэ, дьиэтин аана аргыый кыыкырдаан аһыллаатын кытта, оҕото дэлби ытаабыт, буор сыстан, эриэн-дьураа буолбут сирэйэ, баттаҕа быылтан күкээрэн хаалбыт, былаачыйата биир оннук киртийбит, тобуга хаан оҕуолуу сылдьар кыыһа бу сыккырдаан киирэн кэлбит. Ийэ киһи ону көрөн олус соһуйбут, куттаммыт. Сүүрэн тиийэн, оҕотун кууһан ылбыт. Уоскуйаннар туох буолла диэн ыйыталаспыттарын түмүгэр, ийэм тугу көрбүтүн кэпсээн биэрбит. Эбэм, оҕото аһаҕас эттээҕин билэр буолан, оҕотун кэпсээнин сонно чугастык ылыммыт. Кырдьаҕастартан ыйыталаһан истибиттэринэн, өскөтүн ол киһи кымньыыта ийэбин таарыйан ааспыта буоллар, хараҕа суох буолуохтааҕа эбэтэр таарымталанан өлүөхтээҕэ эбитэ үһү. Бу маннык айылҕа араас көстүүлэрэ кэмиттэн кэмигэр оҕо киһи хараҕар көстөн ааһаллар эбит. Ийэм барахсан, аҕыс оҕоттон соҕотох ордон хаалбыт оҕо буолан, айылҕаттан дьиктитэ өссө да элбэх эбитэ үһү.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Сонуннар | 18.03.2023 | 20:12
Үгэскэ киирбит “Байанай күрэҕэ-2023”
Төрүт өбүгэбит удьуорун төрдүн ытык ситимин тутаммыт, сардаҥалаах сырдык санаанан салайтаран, өбүгэлэрбит өйүө гынан хаалларбыт үтүөкэн үгэстэрин инники күөҥҥэ тутан, кыһарҕаннаах олохтоох кырыа кыһын кыйданыыта Хатаспытыгар 9-с төгүлүн “Байанай күрэҕин” ыыттыбыт.
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Сынньалаңңа | 17.03.2023 | 21:00
Бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах
Балаҕан ыйын ортото. Үөрэх маҥнайгы нэдиэлэтэ. Алтыс кылаас үөрэнээччитэ Айыына соччо баҕата суох аа-дьуо кылааһын диэки баран истэ. Сайыҥҥы сынньалаҥтан ситэ тэйэ илик оҕолор сүүрүү-көтүү, мэниктээһин кытаанаҕа.
Каролина Парфенова:  Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Дьон | 18.03.2023 | 14:00
Каролина Парфенова: Чопчу Мандары оҥорор сыал суох этэ
Өрөспүүбүлүкэҕэ биир бастакынан сахалыы куукула оҥоруутунан дьарыктаммыт туспа суоллаах-иистээх ​Каролина Парфенова куукула нөҥүө бэйэм омугум дьүһүнүн, омук быһыытынан таҥаһын-сабын уратытын көрдөрөбүн диэн санаалаах.
Ый сырдыгар ыллык
Сынньалаңңа | 18.03.2023 | 21:00
Ый сырдыгар ыллык
Толору ый тулалыыр айылҕаны барытын алыптаах дьикти сырдыгынан толорор, туох эрэ ыраас, нарын иэйиинэн угуттуур. Биэс-алта саастаах уоллаах кыыс күп-күөх окко сытан, сулустары одуулаһаллар.