Ыччакка хайдах сыл ааста?

Ааһан эрэ сыл кимиэхэ эрэ түһүүлээх-тахсыылаах, уларыйыылаах-тэлэрийиилээх буолан биэрдэ. Оттон ыччаттарбытыгар сыл хайдах ааста? Тугу ситистилэр? Туох сонуннаахтар? Ол туһунан хаһыаппыт эрэллээх доҕор ыччаттара санааларын үллэстэллэр.

Василина Лукина, Саха сиринээҕи ниэп уонна гаас тэрилтэлэрин идэлээх сойуустарын (Нефтегазстройпрофсоюз) бэрэссэдээтэлэ, ХИФУ аспирана:

— Оҕус сыла миэхэ олус интэриэһинэйдик ааста. Олоҕум туох баар хайысхатыгар барытыгар уларыйыы буолла. Сүрүн үлэбинэн Саха сиринээҕи ниэп уонна гаас тэрилтэлэрин идэлээх сойуустарын (Нефтегазстройпрофсоюз) бэрэссэдээтэлинэн талылынным. Уопсастыбаннай үлэбэр эмиэ уларыйыылар бааллар: быйыл Ыччат бырабыыталыстыбатын үһүс састааба үлэтин түмүктээтэ, онон 6 сыллаах үлэбин ситиһиилээхтик отчуоттаан, Бырабыыталыстыба наҕараадатын туттум. Научнай үлэбинэн саҥа ыстатыйам таҕыста, аспирантурам үһүс сылын түмүктээтим, эксээмэннэрбин барытын "5" сыанаҕа туттардым. Саамай үөрэрим диэн – бириэмэбин сөпкө аттарарга үөрэнэн, элбэх болҕомтобун дьиэ кэргэммэр анаатым. Кэлэн иһэр 2022 сылтан көрдөһөрүм диэн – чугас дьонум чэгиэн буоллуннар, онтон атынын бэйэм ситиһиэм. «Киин куоратым» ааҕааччыларыгар бу сиргэ баар бары кэрэни, үлэҕитигэр-үөрэххитигэр ситиһиилэри, таптыыр дьоҥҥут аттыгытыгар буоллуннар диэн баҕарабын!

Сардаана Сыромятникова, СӨ национальнай библиотекатын үлэһитэ, ХИФУ наукаҕа уонна инновацияҕа департаменын исписэлииһэ:

— Оҕус сыла миэхэ этэҥҥэ түмүктэнэн эрэр, бэйэм Оҕус сылыгар төрөөбүтүм, ыйым эмиэ Оҕус. Онон сүрдээх интэриэһинэй, элбэх үлэлээх, саҥа арыйыылардаах буолла. Хас да хайысханан үлэлээтим: Өлүөхүмэҕэ сайын “Карина” диэн киинэ уһуллубут, Наука сылынан ХИФУ иһинэн «Наука за пределами известного», «Научный журнальный клуб» диэн анал бырайыактары ыыттыбыт, экспедицияларга сырыттым. Ол курдук, Кэбээйи Сэбээн Күөлүгэр тиийэ сылдьан, эбээннэр олохторун-дьаһахтарын туһунан матырыйаал хомуйдубут, Сурук-бичик музейын кытары Хаҥаласка тахса сырыттым, Өксөкүлээх аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин кытта Тааттаҕа Дьүлэйгэ Ааллаах Үүн таһаҕасчыттарын таҥастарын чинчийэн кэлбитим. Тус бэйэм дьиэ кэргэммэр быйыл балаҕан тутуннубут, ютуб ханаалым быйыл алта тыһ. тахса сурутааччылаах буола сайынна, төрөппүттэрбит дьиэтин сөргүтэн өрөмүөннээтибит.

Эһиил былаан киэҥ. Библиотекабыт иһинэн сурук-бичик бэстибээлин тэрийээри сылдьабыт, онно сөптөөх онлайн-куурустары, методическай босуобуйа бэлэмниэхтээхпит. Ону таһынан «Саха кыһыҥҥы таҥаһа” диэн научнай каталог, документальнай киинэ бэлэмниибит. Эмиэ экспедицияларга барыахпыт, фольклор матырыйаалын хомуйарга методичка таһаарыахпыт. Киинэ эйгэтигэр Сэбээн Күөлгэ эбээн үһүйээнинэн эбээн тылынан уус-уран киинэ устуута саҕаланыа. Аны туран, Хотугу ыччат форумун тэрийбиппит, онтубутун эһиил күүскэ үлэлэтиэхпит, дойду үрдүнэн экологическай форумҥа бэлэмнэниэхпит.

Светлана Павлова, ХИФУ пресс-сулууспатын салайааччыта:

— Олус интэриэһинэй сылы түмүктээн эрэбит. Ол курдук үлэбинэн Сочиттан Чукоткаҕа диэри тиийэн, суруналыыс быһыытынан университет үлэтин араас өрөспүүбүлүкэ уонна дойду муннуктарыгар сырдаттым. Ону таһынан Усуйаанаҕа Өрөспүүбүлүкэ 100 сыллаах былаанын бырайыагар кытынным. Бэйэм Москва, Владивосток сылдьан кэллим, талааннаах суруналыыс Владимир Познер көрсүһүүтүгэр сылдьан сүргэм көтөҕүллэн, сэниэ ылан кэлбитим. Университет олоҕо өрүү оргуйан олорор: бииртэн биир бырайыак, сэргэх көрсүһүүлэр, научнай интеллигенцияны кытта кэпсэтии, кинилэр үлэлэрин сырдатыы. Тус бэйэм 2020 бүтүүтэ бассейҥа сылдьан саҕалаатым, сөбүлүүр дьарыктаммыппыттан үөрэбин, нэдиэлэҕэ үстэ сылдьабын, биир сеанс иһигэр 1,5 километр курдугу барабын. Кэлэр Баабыр сыла барыбытыгар бары өттүнэн таһаарыылаах уонна дьоллоох буолуон баҕарабын.

Михаил Кривошапкин, хотугу сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын ыччатын Ассоциациятын бэрэссэдээтэлэ:

— Бу сыл бастакы “Мявму икэн” диэн хоһоон хомуурунньугун таһаардым, бэйэм эбээннии уонна нууччалыы суруйабын. Ахсынньы ыйга Саха сирин суруйааччыларын бырабылыанньата миигин Арассыыйа суруйааччыларын сойууһугар ыларга мэктиэлээтэ. Бу ыйга Ыччат политикатын туйгуна буоллум. Бу сыл Ассоциациябытынан эдэр ыччакка икки улахан тэрээһини ыыттыбыт. Бастакынан, хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар ыччаттарыгар лидер оскуолатын тэрийдибит. Иккиһинэн, Сугулаан диэн ыччакка, кинилэр инники суолларыгар, омуктарын туһугар аналлаах тэрээһини ыыттыбыт.

Саҥа Баабыр сылыгар элбэх хоһоону уонна кэпсээни суруйуом диэн эрэнэбин. Ааҕааччыларга,бастатан туран, бу ыарахан сылларга кытаанах доруобуйаны уонна эрэли баҕарабын. Иккиһинэн, бэйэбит тылбытын,култуурабытын өрө тутуохха диэн ыҥырабын.

Игорь Данилов, ХИФУ устудьуона:

— Бу сыл үгүс ситиһиилээх буолла. Ордук чорботон үлэһит буолбуппун бэлиэтиибин. ХИФУ-га саҥа арыллыбыт "Арктика тылларын экологията" норуоттар икки ардыларынаҕы лаборатория алын наука үлэһитэ буоллум. Онон хорсуннук хардыылыырга эбии кыах үөскээтэ. Кэлэр сыл тус бэйэбэр быһаарыылаах: үрдүк үөрэҕим бастакы үктэлин түмүктээн, салгыы маҕыыстыр буолар дьоһун соругу туруорабын. Үөлээннээхтэрбэр, устудьуон доҕотторбор дьулууру, дьүккүөрү баҕарабын!

Степан Кириллин, ааптарыскай кондитерскай устуудьуйаны төрүттэччи:

— Сылбыт бэрт тэтимнээхтик ааһан эрэр. Саамай кылаабынайа – мин ыра санаа оностубут баҕа санаам туолла. Сыл ортотуттан саҕалаан саҥа миэстэ булан, өрөмүөн оҥорон, оборудование ылан, бэйэм кондитерскай устуудьуйабын арынным. Чугас дьоммор уонна күүс-көмө буолбут доҕотторбор махталым муҥура суох.

Эһиилги сылтан чаҕылхай ситиһиилэри күүтэбин уонна тустаах соруктар туолуохтара диэн эрэнэбин.

Ааҕааччыларга баҕа санааҕыт туоларыгар күн аайы үлэлээҥ диэн этиэм этэ. Хас биирдии киһи олоҕо бэйэтиттэн тутулуктаах. Ситиһиилээх буолуҥ, былаанна оҥостуҥ уонна астына үлэлээҥ!

Николай Новгородов, ырыаһыт:

— Ааһан эрэр сылга элбэх түгэн буолла, үрдүбүтүнэн да элбэх быһыы буолан ааста, түҥ саҕах сырдаата, үтүө өрө дагдайда. Эдэр эрэллэрбитигэр этиим маннык: айыыларбыт, айылҕабыт, ытык өбүгэлэрбит эһиги диэки эрэлинэн хайыстылар, илин диэки хайыһан, тапталынан холкутук тыынан, улуу или эһиги олохтуохтааххыт! Кэлэр саҥа сылга хайдах баарынан харыстаан, хайдах баарынан махтанан, бэйэ бэйэни ситэрсэн, толору буолан сылдьыах!

Вера Прокопьева, Кэбээйи улууһун Мукучу нэһилиэгин “Дайан” сынньалаҥ киинигэр уус-уран салайааччы:

— Бу ааһан эрэр сылга, төһө да хааччах кэмэ буоллар, айар үлэбэр кэтэхтэн күрэххэ кэккэ ситиһиилэрдээхпин. Икки тэттик кэпсээним, хоһооннорум “Киин куорат” хаһыакка бэчээттэммиттэрэ. Үлэм чааһынан эмиэ сэмэй ситиһиилэр үөрдэллэр. Саҥа үүнэр Баабыр сылыгар бар дьоммун Айыы сырдык сыдьаайа арчылыы, араҥаччылыы сырыттын диэн баҕа санаалаахпын. Күндү ааҕааччыларбын хаһыакка сурутуҥ, сибиэһэй сонуну тута ааҕыҥ, саҥа айымньылары, ааптардары кытта билсиҥ диэн ыҥырабын.

Роберт Иванов, СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) аппаратыгар старшай референт:

— Быйыл сүрдээх таһаарыылаах, өрө күүрүүлээх сыл ааста. Ыччакка аналлаах тэрээһин бөҕө ыыттым, хамаандабын кытта тэрийдим, саҥа үлэҕэ киирдим. Бэрт соторутааҕыта дойду баһылыгыттан Владимир Путинтан Махтал сурук туттум. Саха АССР 100 cылыгар анаммыт улахан тэрээһиҥҥэ модератор буоллум. Саха сирин бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Ефимович Николаев аатынан форумҥа үлэлэстим, «Биир ньыгыл Арассыыйа» партия уопсастыбаннай өйөбүлүн штабыгар үлэлээтим, СӨ эдэр педагогтарын өрөспүүбүлүкэтээҕи форумун тэрийистим. Кэлэр сылга сахалыы тыллаах “Киин куорат” хаһыат ааҕааччыларыгар өссө үрдүк ситиһиилэри, доруобуйаны, таһаарыылаах үлэни-хамнаһы баҕарабын.

Сергей Егоров, юрист, музыкант:

— Ааһан иһэр сыл олус интэриэһинэйдик ааста. Мин быйыл бизнес-уопсастыбаҕа төннүннүм, оттон муниципалитекка үлэм үрдүк наҕарааданан бэлиэтэммитэ.

Сайын уоппускабар аан бастаан Египеккэ, Кыһыл муораҕа сырыттым. Кэлэр сылга доруобуйаны, үчүгэй музыканы истэргитигэр, үчүгэй кинигэлэри ааҕаргытыгар уонна үчүгэй киинэлэри көрөргүтүгэр ыҥырабын. Олоххутун хайдах баҕараргытынан олоруҥ, олорор олохтон дуоһуйууну ылыҥ!