Идэҕэ сирдиир, дьоҕуру сайыннарар

Алтынньы 26 күнүгэр киин куоракка «WorldSkills Russia» чемпионат «Юниоры»  бөлөҕүн IV муниципальнай түһүмэҕэ түмүктэннэ. Бииртэн биир сонун хайысха үгүс кыттааччыны түмтэ.

Чемпионат муниципальнай түһүмэҕин түмүктэрэ таҕыста, кыайыылаахтар ааттаннылар. Наҕараадалааһын үөрүүлээх тэрээһинин ыытааччылара иһитиннэрбиттэринэн, 45 компетенцияҕа барыта 490 үөрэнээччи кытынна, 100-тэн тахса эксперт үлэлээтэ, 15 балаһаакка хабылынна.

Дьокуускай куорат үөрэххэ управлениетын начаалынньыга Алексей Семенов бэлиэтээбитинэн, сыл аайы компетенция элбээн иһэр. Кини кыайыылаахтары эҕэрдэлээтэ уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи түһүмэххэ Дьокуускай куорат чиэһин ситиһиилээхтик көмүскүүллэригэр баҕа санаатын тиэртэ.

«WorldSkills Russia» чемпионат юниорскай хамсааһынын Координационнай киинин салайааччыта, Обургу оҕо киинин дириэктэрэ Наталья Петрова: “Эһиги бары кыайыылааххыт, тоҕо диэтэххэ бу сатабылларгыт олоххутугар туһалыахтара”, – диэтэ.

Тэрээһин суолтата, таһыма сыл аайы үрдүүр. Чемпионат оҕо инники олоҕун ханнык идэни кытта ситимниирин быһаарынарыгар төһүү күүс буолара саарбаҕа суох.      

Ас астааһынтан саҕалаан

Чемпионат компетенцияларын ылан көрдөххө, барыта олоххо-дьаһахха туһалаах, чахчы наадалаах. Аны туран, үгүс эйгэни хабара хайҕаллаах. Сатабыллаах киһи ханнык баҕарар эйгэҕэ үлэлиир, бэйэтин суолун-ииһин булунар кыахтааҕын бигэргэтэр.

«Поварскай дьыала» уонна «Национальнай куукуна» компетенцияларга күрэхтэһии Дьокуускайдааҕы технологическай техникумҥа буолан ааспыта. Манна 16 үөрэх тэрилтэтиттэн кыттааччылар бэйэлэрин кыахтарын, сатабылларын көрдөрбүттэр. Кинилэри С.Л. Винокурова салайааччылаах экпертэр сыаналаабыттар.

«Кулинарнай дьыала»  аныгы үйэҕэ эмиэ биир туһалаах уонна наадалаах. Бу компетенцияҕа эдэр кондитердар «Искусство» диэн тиэмэҕэ сорудах толорбуттара. Кыттааччылар заварной кириэмнээх мини-эклери астаабыттара уонна мастикаттан фигурка оҥорбуттара.  

Кэрэни кэрэхсээччи кэккэтэ кэҥиир

П.Н. уонна Н.Е. Самсоновтар ааттарынан Хатас орто оскуолатыгар «Флористика» компетенцияҕа куорат араас оскуолаларыттан 9 үөрэнээччи кытынна. Сүрүн эксперинэн бу оскуола агро хайысхаҕа дириэктэри солбуйааччы Д.Д.Васильева үлэлээтэ.

Сорудахтара айар дьоҕуру ирдиир буолан, интэриэһи өссө күүскэ тарта. 

А модуль – көҥүл истиилинэн сибэкки дьөрбөтүн айан таһаарыы;

В модуль – композиция;

Е модуль – сүктэр кыыс тутар сибэккитин дьөрбөтүн каркаска оҥоруу.  

Сорох компетенцияҕа кыттааччы аҕыйах...

Ол эрээри онтон күрэхтэһии тыҥааһына сыппаабат, таһыма түспэт диэххэ сөп.

Т.Г. Десяткин аатынан Дьокуускайдааҕы промышленнай техникум баазатыгар ыытыллыбыт «Электромонтаж» компетенцияҕа 4 үөрэнээччи күрэхтэстэ. Кинилэри производственнай үөрэххэ маастар Леонид Прокопьев салайааччылаах идэтийбит исписэлиистэр сыаналаатылар.

Манна кыттааччылар билиилэрин-көрүүлэрин, сатабылларын, дьоҕурдарын көрдөрдүлэр.

Айар үлэ эрэ сыаналаммат

Саха политехническай лицейгэ «Гончарнай дьыала», «Столярнай  дьыала» уонна «Ювелирнай дьыала» компетенцияларга күрэхтэһиилэр ыытылыннылар. Манна 5, 7, 26, 31 №-дээх оскуолалар, Марха 2 №-дээх оскуолатын, ФТЛ, СПЛ, Хатас орто оскуолатын, Дьокуускайдааҕы кадеттар интэринээт-оскуолаларын, Обургу оҕо киинин бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.

“Столярнай дьыалаҕа” үөрэнээччилэр бэс мас бурууһуттан уонна ДВП матырыйаалыттан шкатулка оҥордулар. Кинилэр үлэлэрин Оҕо айымньытын дыбарыаһын иһинэн үлэлиир «Кванториум» педагога Айсен Готовцев салайааччылаах хамыыһыйа сыаналаата.

“Гончарнай дьыала” күрэхтэһээччилэрэ кыыл быһыылаах декоративнай иһити оҥорон таһаардылар. Бу хайысхаҕа сүрүн эксперинэн 2 №-дээх национальнай политехническай оскуола педагога Октябрина Бурнашева үлэлээтэ.

Эдэр ювелирдар алтантан сахалыы истииллээх киэргэли айан, чочуйан таһаардылар. Сүрүн эксперт – технология уонна дизайн колледжын преподавателэ Лариана Хаамар. 

Кыттааччылар айар дьоҕурдара эрэ буолбакка, матырыйаалынан, инструменынан туттар сатабыллара эмиэ сыаналанна.

Үтүө түмүктэри көрдөрдүлэр

Төһө даҕаны аныгы технология үйэтигэр олорбуппут иһин, оробуочай идэлэр хаһан баҕарар наадалар, күн бүгүҥҥэ диэри суолталарын сүтэрбэттэр. 

Обургу оҕо киинигэр ыытыллыбыт «Малярнай уонна декоративнай үлэлэр» компетенцияҕа 10 кыттааччы бэйэтин билиитин, дьоҕурун, сатабылын тургутан көрдө. Экспертэр бэлиэтээбиттэринэн, хас биирдии үөрэнээччи үлэтигэр эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһан, үтүө түмүгү көрдөрөргө кыһалынна.

Интэриэһинэй уонна уустук сорудахтар

«WorldSkills Russia» чемпионат муниципальнай түһүмэҕэр тыа хаһаайыстыбата тумнуллубата. Ол курдук, Хатас орто оскуолата "Агрономия" уонна "Ситифермерство" компетенциялар балаһааккалара буолла.

Эдэр агрономнар бииртэн биир интэриэһинэй сорудаҕы толордулар. Холобур, оптическай чинчийии, туорах бурдук хаачыстыбатын быһаарыы о.д.а.
«Ситифермерство» компетенцияҕа баара-суоҕа икки кыттааччы күрэхтэстэ. Сорудахтара эмиэ киэҥ билиини, сатабылы ирдииллэр. 
Табаҕа орто оскуолатыгар «Ветеринария» компетенция үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылынна. Кыттааччылар дириҥ билиилэрин, үгүс үөрүйэхтэрин, бэлэмнээхтэрин көрдөрдүлэр. Сымыыт овоскопированиета, эт трихинеллоскопията, куруолугу көрүү о.д.а.  киһи эрэ санаммат уустук сорудахтарын бэркэ толордулар.

Аныгы үйэ сатабыллара

Биллэн турар, билиҥҥи олоххо быһаччы сыһыаннаах уонна тоҕоостоох компетенциялар үгүс кыттааччы сэҥээриитин ылаллара саарбаҕа суох. Манна көмпүүтэр, гаджет үйэтин оҕолоро сатыыллара, билэллэрэ-көрөллөрө да үгүс.  «Видеопроизводство», «Графическай дизайн», «Интернет маркетинг»,   «Разработка мобильных приложений», «Разработка виртуальной и дополненной реальности» о.д.а. компетенциялартан куорсун анньынан тахсар ыччат аҕыйаҕа суох буоларыгар бүк эрэллээхпит.

Ыччат сэргиир

Нэһилиэнньэҕэ араас өҥөнү оҥорор идэлэр урут да, билигин да сыаналаналлар. Ону «WorldSkills Russia» чемпионат эдэр профессионалларын күрэхтэһиилэрэ бигэргэтэр.

«Администрирование отеля» компетенция 25 кыттааччыны түмтэ. Юниордар саастарынан үс бөлөххө арахсан күрэхтэстилэр. Кинилэр бэйэлэрин билиилэрин, бастыҥ хаачыстыбаларын, английскай тылынан кэпсэтэр дьоҕурдарын көрдөрдүлэр.

Билиҥҥи сайдыылаах үйэ ыччата «Рестораннай сервис»,  «Туризм» компетенциялары сэргиирин чемпионат бу түһүмэҕэ туоһулаата.

Быйыл «Медицинскэй уонна социальнай көрүү-харайыы» компетенцияҕа күрэхтэһии Дьокуускай куоракка аан бастакытын ыытылынна. Манна сүрүн эксперинэн медколледж преподавателэ Ульяна Константинова үлэлээтэ.

Кырдьык даҕаны, килиэп буһарыыттан саҕалаан, нейроинтерфейс бырайыактааһыныгар тиийэ сонун көрүҥнэр олох бары эйгэтин хабаллар, кэнчээри ыччаты сайдыы аартыгар сирдииллэр, идэлээх дьон үүнэн тахсалларыгар дьоһун кылааты киллэрэллэр.