18.05.2024 | 14:00 | Просмотров: 1062

Аата суох ойуун

Ааптар: Степан Федоров, «Аата суох ойуун» кинигэтиттэн
Бөлөххө киир

Былыр Бэс күөлүн алааһын булуҥар сүөһүтэ да, сылгыта да суох аҥаардас, «Аата Суох» диэн ойуун олорбут. Кини булдунан, балыгынан, ону таһынан ыҥырыынан ойууннаан айаҕын ииттэр эбит.
Кырдьаҕас өлөр кэмэ кэлэн дуу, хайаан дуу, эмискэ кэриэһин эппэккэ өлбүтүн булан ылан өтөҕүн таһыгар, Сиинэ кытыытыгар Харыйа үрэх булуҥар, уҥуох туппуттар. Ол көмпүттэрэ төһө эрэ буолан баран өрт уота сиэн кырдьаҕастарын кириэһэ, эргитиитэ, күрүөтэ-хаһаата күл буолан хаалбыт. Онуоха чугастааҕы ыаллар ичээннэрэ, түүллээхтэрэ түһээн Аата Суох ойуун кыырарын истэллэр эбит. Кырдьаҕас:
— Дьиэбин-уоппун, тэлгэһэбин өрт уота сиэн күл-көмөр оҥордо. Ону дьонум-сэргэм күүс-көмө буолаҥҥыт, уҥуохпун бу сытар сирбиттэн хостоон атын сиргэ көһөрөҥҥүт, хос уҥуох көтөҕүҥ, — диэн көрдөһөр эбит. – Аны саас хара хапсыыр саҕана Харыйа үрэх эҥээригэр оторсуҥҥа биир байтаһын тайаҕы хаайан биэриэм. Ол тайаҕы бултаан, онон үттүөбэйдээн, аһаан-сиэн уҥуохпун көһөрөөрүҥ.
Сааһыгар кыанар дьон били «хаайыллыбыт» тайаҕы бултаан, кырдьаҕастарын уҥуоҕун иккистээн Харыйа үрэх толоонун саҕатыгар көһөрбүттэр.
Аҕыйах сыл буолан баран бу көһөрбүт уҥуохтарын эмиэ өрт уота сиэн кэбиспит. Кырдьаҕастара эмиэ дьон түүлүгэр киирэн муҥун ытыыр үһү. Аны Бэс күөлүн алааһын халдьаайытыгар көһөрөллөрүгэр көрдөһөр эбит. Манньатын ыһыах буолуо сэттэ хонук иннинэ Бэс күөлүгэр элбэх үөр андыны тоҕуорутуох буолбут. Мустубут дьон онон мииннэнэллэригэр көрдөспүт.
Били этиллибит болдьохтоох кэмнэригэр сааһыттар уонна уһанар дьон Бэс күөлүгэр тиийэн көрбүттэрэ, күөл уута хара эриэн ынах тириитин тиэрэ тарпыт курдук хара луоҕу анды бөҕө мустан баран хара болуот буолан өрө-таҥнары уста сылдьар эбит. Сүүрбэччэ сааһыт саалара итийиэр, күөл үрдэ туманнырыар диэри ыта сатаан баран сааларын сэбэ баранан уурайбыттар. Ити кэмҥэ соҕурууттан күүстээх тыал түһэн өлбүт андылары күөл хоту кытылыгар үлтү күрдьэн биэрбит. Дьон андыны сыарҕалаах оҕустарга тиэйэн, сороҕун сүгэн тарҕаспыттар. Ол курдук, эмис андынан мииннэнэн кырдьаҕастарын уҥуоҕун үһүстээн көһөрбүттэр.
Онтон ылата Бэс күөлүн Бэс Андылаах диэн ааттыыр буолбуттар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Анастасия: «Эмп эрэ көмөтүнэн утуйабын»
Дьон | 01.11.2025 | 10:00
Анастасия: «Эмп эрэ көмөтүнэн утуйабын»
Хайа баҕарар ийэ оҕотун туһунан кэпсииригэр долгуйар, ыксыыр, этиэҕин да умнан кэбиһэр. Бэйэҕитигэр оҥорон көрүҥ: оҕоҥ дойдутун туһугар анал байыаннай дьайыыга сылдьар, сибээскэ куруук баар буолбат, утуйар ууҥ көтөр, куруук кэтэһэ-манаһа сылдьаҕын, арааһы саныыгын. Оннук эрэ буолбатын...   Барбытын билбэккэ хаалбытым Уолум 2022 сыллаахха атырдьах ыйын саҥатыгар анал байыаннай дьайыыга барбыта....
Татьяна Винокурова-Сабыйа: «Литература — олох устар кэмин сирэйэ, поэзия — олорор кэммит төрөтөр оҕото»
Дьон | 30.10.2025 | 10:00
Татьяна Винокурова-Сабыйа: «Литература — олох устар кэмин сирэйэ, поэзия — олорор кэммит төрөтөр оҕото»
Хаһыаппыт бүгүҥҥү ыалдьыта – СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Арассыыйа үөрэҕин бочуоттаах үлэһитэ, В.В. Путин 2006 с. тэрийбит Арассыыйа учууталларын куонкуруһун гранын хаһаайката, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Татьяна Ефремовна Винокурова-Сабыйа.   Тыл – уот! Уматар суоһун, Күүһүн-уоҕун Кыана тутун – Тылгынан кыырыма, Тыаллаахха тыыныма, Таһааран ыһыма! Тыл – ох! Өһү тутума, Оҕу туттума,...
Багдарыын Ньургун: «Туһаныллыбат сир төрүт аата умнуллар  кутталлаах...»
Дьон | 06.11.2025 | 12:00
Багдарыын Ньургун: «Туһаныллыбат сир төрүт аата умнуллар  кутталлаах...»
Багдарыын Сүлбэ «Киин куорат» хаһыакка үгүстүк бэчээттэнэрэ, кини суруйууларын ааҕааччы куруук күүтэрэ, онтон элбэҕи билэрэ-көрөрө, сомсон ылара. Баара буоллар, сэтинньи 8 күнүгэр 97 сааһын туолуохтааҕа.   Кини дьоһун үлэтин салҕааччы, бэйэтин кэнниттэн хаалларбыт баай матырыйаалын харайааччы – улахан уола Багдарыын Ньургун – бүгүҥҥү ыалдьыппыт. Саха топонимикатыгар улахан кылаат буолуо этэ –...
Кэргэним көмүс куолаһа сүрэхпэр өрүү тыыннаах...
Дьон | 01.11.2025 | 12:00
Кэргэним көмүс куолаһа сүрэхпэр өрүү тыыннаах...
Кини ыллаатаҕына сибэккилэр кытта түһүүллэрэ, Туйаарыма Куо харахпытыгар илэ көстөн кэлэрэ, киэһээҥҥи Бүлүү нухарыйара...  Оттон хас үрдүк нотаны ыллар эрэ, сиргэ баар ыраас тапталтан сүрэхпит ыллыыра, үөрэрэ-көтөрө. Саха сирин хатыламмат көмүс куолаһа, дэҥҥэ көстөр сэдэх талаан Гаврил Николаев быйыл 50 сааһын туолуохтааҕа. Хомойуох иһин, Дьылҕа Хаан тыйыс ыйааҕынан норуот тапталлаах...