03.01.2021 | 11:04

2021 сыл тугу түстүүрүй?

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Биһиги хаһыаппыт хаһыс да сылын таһаарар үтүө үгэскэ кубулуйбут балаһалардаах. Ол курдук сыл бүтэһик нүөмэригэр сулустар эһиилги сылы кэрэһилииллэрин ааҕааччыларбытыгар билиһиннэрэбит.

Үгүс сыллар кэтээн көрүүлэринэн, Оҕус сыла атыттартан холкутунан уонна биир кэмник ааһарынан уратылаах. Үгэс курдук бу кэмҥэ бөдөҥ айылҕа уларыйыылара буолбаттар. Айар дьоҕурдаах дьону ситиһии күүтэр, араас былааны олоххо киллэрэргэ барсар кэм. Бу сылга оҕолонуу үгүс үөрүүнү эрэ бэлэхтиэ. Кинилэр доруобай, тус сыаллаах-соруктаах, улахан кыһалҕата суох олоххо бэйэлэрин миэстэлэрин булар дьон буола улаатыахтара.

Крыса

Бу сылга төрөөбүттэр, бааргытын-суоххутун харыстыы сылдьыҥ, олоххо уларыйыылары эккирэтимэҥ, манна сыһыан эбэтэр олорор сиргитин уларытыы киирэр. Доҕотторгутун уонна саҥа билсибит дьоҥҥутун кытта элбэхтэ кэпсэтиҥ, сэлэһиҥ, кинилэр үгүс үтүө сонуннары аҕалыахтара. Бэйэ дьыалатынан дьарыктанар дьон төбөлөрүгэр туһалаах идеялар киириэхтэрэ, кылаабынайа – ону туора ууран кэбиспэккэ, олоххо киллэриэххитин наада.

Ол да буоллар үлэҕэ төбөҕүт оройунан аһара түһүнүмэҥ. Сынньалаҥы умуннаххытына, сыл бүтэһигэр күүскүт өһүллүө, олохтон сылайыаххыт. Онон барытын биир тэҥник дьүөрэлээн сылдьыҥ.

Оҕус

Бэйэтин сылыгар хорсун уонна дьүккүөрдээх, дьаныардаах буолуон наада. Бу сылга төрөөбүт дьон үксүн туруу үлэһит буолаллар, онон бэйэлэрин сыалларыгар икки төгүл күүстээхтик айанныахтаахтар. Саҥа бырайыактары саҕалыахтара эрэ кэрэх, ситиһии күүтэр, маныаха барытын сөптөөхтүк толкуйдааҥ, ханнык да авантюраҕа кииримэҥ.

Тус олохторугар эмиэ үтүө уларыйыылар күүтэллэр. Аналгын, холоонноох доҕоргун көрсүөххүн сөп. Маны таһынан доруобуйаҕар болҕомтоҕун уура сырыт. Сыл иккис аҥаарыгар баалаабыт ыарыыларыҥ өрө көбүөхтэрин сөп, онон үчүгэйдик сынньанаргын умнума.

Баабыр

Тугу этэргэр-саҥараргар барытыгар сэрэнэн сыһыаннас, уһун кэмҥэ туппуккун, оҥорбуккун биирдэ мэлитиэххин сөп. Бэйэҕин эрэ истимэ, атын дьон санааларыгар болҕомтоҕун эмиэ хатаа. Маннык гымматаххына үлэҕэр, сыһыаҥҥар улахан кыһалҕалары көрсөр куттал баар.

Бу сыл үөрэххэ барсар. Саҥа билии, өйү-санааны сайыннарыы, кэҥэтии үрдүк чыпчааллары ситиһиннэриэ. Сыл бүтэһигэр куһаҕан, мөкү барыта кэннигэр хаалыа, үлэҕэр уонна дьиэ кэргэниҥ тупсуутугар, сайдыытыгар күүскүн-кыаххын ууруоҥ. Бу барыта үтүө түмүктэри, ситиһиини, өрөгөйү аҕалыа, кыһалҕа барыта быһаарыллыа.

Кролик (куоска)

Сыл бастакы аҥаарыгар уһун болдьохтоох былааннары уонна бэйэҥ иннигэр быһаарыыны ылыныма. Бу кэм олус түргэн уларыйыылардаах буолуоҕа. Ол курдук ситиһии кыһалҕанан солбуллуо, ону быһаараргар элбэх бириэмэ, күүс бараныа.

Уларыйыыларга бэлэм дьону ситиһиилэр күүтэллэр. Бу үлэҕэ-хамнаска, тус сыһыаҥҥа сыһыаннаах. Доруобуйаҕын көрүнэ сырыт, кэмигэр көрдөрүнэн ис, үлэни кытта сынньалаҥы тэҥҥэ тут.

Дракон

2021 сыл — уруккуттан уура, сытыара сылдьыбыт былааннаргын олоххо киллэрэргэр бэртээхэй кэм. Бары саҕалааһыннарга ситиһии күүтэр, уопсастыба билиниитин, оннооҕор албан ааты ылыаххын сөп. Болҕомто киинигэр буоларгыттан куттаныма. Бу саҥа саҕахтарга тахсаргар бэртээхэй үктэл буолуо.

Соҕотох, сулумах дьон, аналгытын көрдөөҥ, олоххут тухары олорор киһигитин көрсүөххүтүн сөп. Дьиэ кэргэҥҥэ үүт-тураан олох бүрүүкүө, толору сыһыан олохтонуо. Маны саҥа таһымҥа таһааран чугас дьоҥҥутун кытта өссө үгүс үөрүүнү көрсүөххүт.

Моҕой

Карьераҕар уонна тус олоххор сыыһалары, харгыстары көрсүбэт инниттэн, тулалыыр дьон сүбэлэрин ылыныма. Сөптөөх быһаарыылары бэйэҥ оҥор уонна тус уопуккар эрэн. Бу барыта сөптөөх суолу ыйан-кэрдэн биэриэ.

Чугас дьоҥҥун кытта кэпсэтиигэ хомоҕой өйгүн, сатабылгын киллэр. Наһаа улахан ирдэбили туруорума, мантан эбии кыһалҕа үөскүөн сөп. Ис санааҕын иһит – кини хаһан да эйигин түһэн биэрбэтэҕэ. Бу ордук долгутуулаах, дьоһуннаах дьыалалары оҥороргор туһалыа.

Дьөһөгөй

Олоххор буолуохтаах уларыйыылары икки төгүл ыйааһыннаан көр, ол кэннэ эрэ сөптөөх быһаарыыны ыл. Үлэҕэр барыта этэҥҥэ, киһи соһуйар-өмүрэр түгэннэрэ күүппэттэр. Сорохтор уруккуттан баҕарбыт баҕа санаалара туолан саҥа үлэ миэстэтин булуохтара.

Тус олоххутугар барыта үүт-тураан буолбат. Кыралаан хом санаалар, мэһэйдэр, өйдөспөт буолуу тахсыан сөп, онуоха болҕомтоҕун хатыы сылдьарыҥ наада. Барытын ыйааһыннаан, толкуйдаан көрө сырыт, кыра аайы тымтан турума, оччоҕо сыл бэйэтин дьаалытынан устан ааһыа.

Коза (бараан)

Туохтан барытыттан уруогу ыла сырыт уонна түмүктэри таһаар. Бу барыта инникитин улахан туһаны аҕалыа. Дьоһуннаах, суолталаах быһаарыылары ылынаргар туһалаах сүбэлэри биэриэн сөптөөх уонна көмөҕө кэлэр дьоҥҥо эрэн, итэҕэй.

Тус олоххор барыта биир тэҥ, холку, чугас киһигин кытары сыһыаҥҥын бөҕөргөтүөххүн сөп. Сулумах дьон, аҥааргытын көрдөөҥ, дьолгут аттыгытыгар сылдьар буолан хаалан үөрдүө, дьылҕа бэлэҕин мүччү тутумаҥ.

Эбисийээнэ

Настары-анньаҕыт уларыйа сылдьар буолан бу сылга араас соччото суох түгэннэргэ түбэһиэххитин сөп. Онон бэйэҕитин хонтуруоллана сылдьыҥ, тылгытын-өскүтүн кыана туттуҥ, урукку доҕотторгутун кытары сыһыаны алдьатымаҥ. Карьераҕа бэрэбиэркэни ааспыт ньыманы тутуһуҥ. Саҥа этиилэргэ сэрэнэн сыһыаннаһыҥ.

Олоххут таһыма улахан уларыйыыта суох, онон хамнас үрдэтэргэ күүскүтүн наһаа бараамаҥ. Дьиэ кэргэҥҥэ барыта үтүө, үчүгэй кэмнэр бүрүүкүөхтэрэ. Сыл бастакы аҥаарыгар доруобуйаҕытын кэтэнэ сылдьыҥ, сылайан, сылаарҕаан күүскут-уоххут энчириэн сөп.

Бөтүүк

Үлэҕэр эбэтэр бизнескэ ситиһиилээх буолар инниттэн тус өҥөҕөр эрэ эрэн уонна буола турарга сөптөөх хардыыны, быһаарыыны ыл. Уһун сыллаах эрэйиҥ, дьэ, тиллэн бэйэтин түмүктэрин биэриэ. Бу саҥа таһымҥа тахсаргар туһалыа, кылаабынайа – таах быар куустан олорума, хамсанан ис. Толкуйдаабытыҥ, тобулбутуҥ барыта олоххо киирэн уһун кэмнээх, инникилээх сайдыыны, үтүө түмүктэри аҕалыа.

Тус олоххор барыта этэҥҥэ. Дьиэ кэргэнэ суох дьон ыал буолуохтара. Оттон ыал буолбут дьон, өйдөһүүнү, сыһыаны тупсарар инниттэн санааҕытын онно салайыҥ.

Ыт

Бэйэҕин кыатана тутта сырыт, соһуччу быһаарыылары ылыныма, бу сөбө суох буолуохтарын сөп. Этиһиигэ, иирсээҥҥэ киирэн биэримэ, буруйдаах буолан хаалбат туһуттан ортоку былааҥҥа сылдьарыҥ ордук.

Төһө да чугас дьонуҥ, доҕотторуҥ арааска түбэстэллэр, бэйэҕин сиэртибэлээмэ, кэлин кэмсинэ сылдьыаххын сөп. Үлэҕэр, тус олоххор барыта этэҥҥэ, ситиһии сиэттиһэ сылдьыа. Олоххор үөрүүлээх уларыйыылар күүтэллэр. Үтүөнү баҕарар дьону сыаналаа, үчүгэй сыһыаны куруук олохтуу сырыт, оччотугар сылыҥ үөрүүнү эрэ аҕалыа.

Сибиинньэ (кабан)

Олоххо суолталаах элбэх быһаарыыны ылыаҥ, бу барыта сөптөөх буолуохтара. Саҥа саҕахтартан толлума, үпкэ-харчыга, карьераҕа үтүө уларыйыылары күүт. Маныаха актыыбынай хамсаныылары оҥоруоххун наада.

Сыл бастакы аҥаарыгар барытын бэйэҥ толкуйгунан оҥор. Дьиэ кэргэҥҥэр бытархай кыһалҕалар бэрт дөбөҥнүк быһаарыллыахтара. Тус сыһыан үөрүүнү аҕалыа, онтон сылтаан хорсун быһыылары оҥороргор күүс-уох эбиллиэ.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Физик-удаҕан Байхаана: «Суолларын арыйабын, баайы-дуолу тардабын»
Дьон | 10.01.2025 | 10:00
Физик-удаҕан Байхаана: «Суолларын арыйабын, баайы-дуолу тардабын»
Саҥа сылбыт үүннэ, ону тэҥэ бастакы ыйбыт – Таҥха Хаан ыйа саҕаланна. Бу ыйы былыр бүтэй кэм дииллэрэ. Саха киһитэ былыр-былыргыттан бу ыйга билгэлэнэр, аһыллар, сэрэбиэйдэнэр, итэҕэйэр. Бу кэмҥэ түһээбит түүл иччилээх, тойоннооһуна дьиҥнээх буолар, бит-билгэ олоххо киирэр диэн этэллэр. Мин бүгүҥҥү ыалдьытым чараас эйгэни кытта үлэлиир, өбүгэ ситимин оҥорор...
Биэнсийэ туһунан
Сонуннар | 11.01.2025 | 10:00
Биэнсийэ туһунан
Тохсунньу 1 күнүттэн үлэлээбэт биэнсийэлээхтэргэ эрэ буолбакка, үлэлии сылдьааччыларга эмиэ страховой биэнсийэ 7,3 % индексацияланар. Тоҕо чопчу 7,3 % диир буоллахха, дойду үрдүнэн бэлиэтэммит инфляция кээмэйин “сырыһыннарыы” буолар. Үчүгэйэ, үлэлии сылдьааччы билигин ыла сылдьар биэнсийэтэ буолбакка, үлэттэн тохтоотоҕуна ананыахтаах кээмэйэ индексацияланар. РФ Социальнай пуондата маннык холобуру биэрбит:           Холобур, үлэлии сылдьар...
Ыччат хотонтон сиргэммэт
Дьон | 13.01.2025 | 12:00
Ыччат хотонтон сиргэммэт
«Үөрэххин эрэ кичэй, хотоҥҥо саах күрдьээччи, ынах кутуругун эрийээччи буолаары гынаҕын дуо?» – диэни үгүс көлүөнэ элбэхтик истэн улааппыт буолуохтаахпыт. Бу сыыһа өйдөбүллэргэ ыччаппытын иитэн, тыа сириттэн тэйиттибит диэн билигин кэлэн муҥатыйабыт... 30 саастаах Мичил Кононов, 22 саастаах Даниил Романов, Иван Оконешников, Олег Пивоваров быйыл фермер буоларга холоно сылдьар, саха...
Ороһуоспа түүн
Сынньалаңңа | 11.01.2025 | 16:00
Ороһуоспа түүн
Дьыбардаах Дьыл оҕуһа хойуу туманынан сир ийэни бүрүйэр кэмигэр, тохсунньу обургу тоһуттар тымныылаах томороон түүнүгэр дьапталҕа муус анныгар эбэ барахсан оргууй уста сыппыта. Бу манна эбэ баарын, сыа хаар бүрүйэн, таһыччы мэлдьэһэр курдуга. Муус маңан киэң нэлэмэн киэли кытылыгар баар номнуо оһон эрэр ойбон туманы ыһа, оргууй буруолаан ыла-ыла, хараара...