Саха сиригэр улуу дуобатчыт, РФ спордун бэтэрээнэ Наум Слепцов аата киэҥник биллэр. Кини 96 сааһыгар дуобакка спорт маастарыгар кандидат буолуута аҕа көлүөнэ чөл туруктаах буолуутун туоһулуур. Ытык кырдьаҕас Наум Трифонович олоҕун биир үтүө түгэнин, 10 саастааҕар (1934 сыллаахха) аан бастакытын саахымат күрэҕэр ситиһиилээхтик кыттан, тэтэрээт бириис ылбытын үйэтин тухары умнубат....

Биһиги аҕабыт Дмитрий Ананьевич Петров – Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, сахалартан соҕотох "Албан Аат” уордьан толору кавалера. Кини 1945 сыллаахха муус устар 20 күнүгэр Берлинтэн 60 көстөөх Хоенштейн диэн нэһилиэнньэлээх пуун иһин кырыктаах кыргыһыы кэмигэр улаханнык бааһыран госпитальга киирбитэ. Онно эмтэнэ сытан Кыайыы күнүн көрсүбүт. Госпитальга балтараа сыл сытан...

(Валерий Луковцев 60 сааһыгар) Күн-дьыл ааһара түргэнэ диэн, киһи сөҕөр эрэ. Бэрт соторутааҕыта курдук саныыбын, мин «Хотугу сулуска үлэлээбитим иккис сылын күһүнүгэр (1986 с.), сүүрбэтин эрэ лаппа ааһан эрэр университеты саҥа бүтэрбит, курбуу курдук, ортону үрдүнэн уҥуохтаах кубархай хааннаах хатыҥыр уол, биһиги редакциябыт, уончаны эрэ аннынан киһи олорор, киэҥ-куоҥ хоһугар...

Чэпчэки атлетика тыыннаах легендата буолбут Мария Романовна Неустроева сүрдээх элбэх мэтээллэрин остуолга тэлгээн олорор хаартыската интэриниэт ситиминэн киэҥник тарҕаммыта. Кини  - чэпчэки атлетикаҕа спорт маастара, Арассыыйа хомуур хамаандатын чилиэнэ. Ахсынньы 14 күнүгэр 72 сааһын туолла. Мария Романовна Мэҥэ Хаҥалас улууһун Төхтүрүгэр олорор, 4 оҕо ийэтэ, 10 сиэн, 2 хос сиэн...

Кини чахчы да килбиэннээх олоҕу олорон, килбиэннээх үлэни үлэлээн кэлбитэ. Быйыл, алтынньы 7 күнүгэр 65 сааһын туолуохтаах этэ. Арай, баара буоллар... Төһөлөөх элбэх киһи, чугас дьоннорун сүтэрбиттэр “баара буоллар” диэн тыллары кыһыйан-абаран, хоргутан, сонньуйан этэллэрэ буолла. Оннооҕор мин 11 сааспар суох буолбут аҕабын, билигин баара буоллар диэн испэр оҥорон көрөбүн,...

Үс сыллааҕыта куораппыт саҥа Өрөгөй ырыаламмыта. Дьокуускай – эйэ-дьол куората, Дьокуускай – хоту сир сүрэҕэ, Сырдыкка, кэрэҕэ, үрдүккэ дьулуурбут – Биһиги кэхтибэт кэскилбит! Доҕордуу норуоттар эйэҕэ дьулуурбут – Биһиги самныбат саргыбыт! – диэн хайа баҕарар саха өйүгэр хатанар, нохтолоох сүрэҕин уйан кылларын таарыйар ырыа поэт Христофор Горохов-Элгэстэй тылларыгар, Владимир Жирков...

Бу дьыл алтынньы 10 күнүгэр биһиги кэккэбититтэн күндү чугас киһибитин, ыал аҕатын, кэргэнин, убайдарын, уолларын Георгий Леонидович Кычкины өлүү дэгиэ тыҥыраҕа ытарчалыы ылан олус хомолтолоохтук илдьэ барда. Георгий Леонидович – милииссийэ полковнига, бойобуой хамсааһыннар бэтэрээннэрэ, үлэ бэтэрээнэ. 1959 сыл тохсунньу 31 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Майа сэлиэнньэтигэр Саха АССР үтүөлээх...

Мин Вера Николаевна Лукинаны кытта бу саас “Аһымал” рубрика суруйарбар билсибитим. Онтон ыла дөрүн-дөрүн сибээспитин быспакка кэпсэтэбит. Кини наһаа амарах дууһалаах, элбэх кэпсээннээх, сүрдээх минньигэс астаах, бэрэскитэ, кэтилиэтэ, салаата остуолу хотойорунан буолар. Кини кэпсээн киирэн бардаҕына ис-иһиттэн өрө көтөҕүллэр, чэпчиир, үөрэр-көтөр. Ийэтин туһунан ахтан ааһарыгар оҕолуу манньыйар, ол кэмнэри наһаа...

Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна, Кэбээйи улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Үлэ бэтэрээнэ Тамара Дмитриевна Иванова – биһиги тапталлаах эдьиийбит, ийэбит тэҥэ саныыр күндү киһибит. Тамара Дмитриевна Иванова (Сметанина) 1945 сыллаахха муус устар 10 күнүгэр  –  фашистскай Германия талабырдьыттарын  утары аан дойдуну атыйахтыы аймаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитэ бүтэрэ, Кыайыы буолара 1...

Хайа баҕарар аймахха, урууга ытык саастаах киһи эйиэхэ дурда-хахха, муударай сүбэһит, туллубат тулааһын буолар, урукку кэми, чугас дьоҥҥун санатар. Оттон ийэҥ, аҕаҥ баара, көмүс үбүлүөйдэргэр аттыгар олороллоро туохха да кэмнэммэт дьол буоллаҕа. Биһиги аймахха быйыл өрөгөй сыл буолла. Ол курдук баар-суох күтүөппүт, улахан эдьиийбит Розалия Константиновна тапталлаах кэргэнэ Федот Федотович...

Улуу Кыайыы бырааһынньыга биһиги аймахха, мин тус бэйэбэр ураты суолталаах. Оскуолаҕа үөрэнэр эрдэхпинэ кылааспытыгар мин эрэ аҕам Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сылдьыбытынан киэн туттарым. Кэлин Уһун Күөлтэн үөрэнэ кэлбит уолбут аҕата эмиэ бэтэрээн этэ. Аҕам Кыайыы күнүн көрсө оскуола оҕолоругар кылаас чааһын ыытара, оччолорго сэриигэ сылдьыбыт, кыргыспыт аҕаларбыт, эһэлэрбит аҕыйаҕа...

Норуот суруйааччыта Егор Петрович Неймохов 70 сылын туолбут кэмигэр Санкт – Петербург куоракка огдооботугар Мария Петровна Неймоховаҕа төлөпүөннээбитим. Уруккуну-хойуккуну истиҥник санаспыппыт. Аҕыйах хоноот, бассаабынан Егор Петрович олоҕун тиһэх күннэрин туһунан ахтыы ыыппыта: улахан киһи олоҕун аргыһа дьоһун. “Ити саҥа суруйдум. Олох да, эн эппэтэҕиҥ буолар, суруллубат этэ. Информационный повод”,- диэбит....

Киһи бу орто дойдуга олоҕун суолугар дьоһун, өйдөөх, мындыр дьону кытта алтыстаҕына дьылҕата дьоллоохтук салаллар диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо. Бу, бастатан туран, төрөппүттэрэ – ийэтэ, аҕата, иккиһинэн – олох киэҥ аартыгар үктэннэрбит, сырдыкка-кэрэҕэ уһуйбут учуутала. Оҕоҥ хара маҥнайгыттан үтүө санаалаах, дириҥ билиилээх, муударай учууталга түбэстэҕинэ, кини олоҕо сөпкө салаллыа диэн төрөппүт...

Талаана толору арыллыбатаҕа               Киһи орто дойдуга төрөөн-үөскээн кэлэрэ биир дьикти түгэн. Айылҕаттан ананан кэлбит киһи ураты айылгылаах, илбистээх тыллаах-өстөөх буолар. Кууһумууһу айылҕа алыбын этигэр-хааныгар иҥэриммит киһи диэтэххэ, улаханнык сыыстарбаппыт буолуо.  Кини диэтэх киһи этэн-тыынан, сороҕор олоҥхолоон, сороҕор туойан, ыллаан бардаҕына, биир киһиэхэ хайдах маннык талаан баар буолуон сөбүй диэх курдук...

Бүгүн сэһэргиир киһим –  ыал тапталлаах ийэтэ, эбээтэ, кэлэктиип убаастыыр, киэн туттар, холобур оҥостор үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна, “Сайсары” куорат дьахталларын ырыа ансаамбылын салайааччыта, Губинскай уокурук көхтөөх олохтооҕо, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа нэһилиэгиттэн төрүттээх Светлана Константиновна СТЕПАНОВА. БАСТАКЫ ОЛУК - Светлана Константиновна, киһи дьылҕата оҕо сааһыттан быһаччы тутулуктаах дииллэрин кытта...

Ийэбит Анна Иннокентьевна барыны-бары кыайа-хото тутарын, ыарахан үлэттэн толлон турбакка, аҥаар кырыы түсүһэн иһэрин иһин дьон-сэргэ Күүстээх Ааныска диэн ааттыыра. Биһиги ийэбит Анна Иннокентьевна Солдатова-Лукина – Күүстээх Ааныска Дьөппөн нэһилиэгиттэн төрүттээх. Уон оҕону төрөппүтүттэн, сэрии аас-туор сыллара үс оҕотун ылан хаалбыттар. Ити кэмнэргэ барытыгар тыа сиригэр оҕо-дьахтар, оҕонньор хаалан, көмүс...