Ярыгин турнирыгар сэргэх хапсыһыылар

Тохсунньу 23-26 күннэригэр Красноярскайга көҥүл тустууга Иван Ярыгин норуоттар икки ардыларынааҕы 36-с турнира буолан ааста. 23 дойдуттан уонна Арассыыйа регионнарыттан 400-кэ бөҕөс күөн көрүстэ.
Вадим Эдуардович Семенов сүрүн тренердээх Сахабыт сирин сүүмэрдэммит хамаандатыттан 22 тустуук көбүөргэ таҕыста: 57 кг: Лев Павлов, Яков Павлов, Федор Постников, Артём Слепцов, Любомир Ашеин; 61 кг: Виктор Яковлев, Александр Авелов, Ньургун Терентьев, Эдуард Попов, Петр Константинов; 65 кг: Василий Григорьев, Юлиан Григорьев; 70 кг: Константин Капрынов, Айсен Потапов, Олег Фомин, Албан Аввакумов; 74 кг: Станислав Свинобоев, Николай Сивцев; 79 кг: Анатолий Никитин; 92 кг: Ньургун Сергин; 97 кг: Максим Толмачев; 125 кг: Никита Хабаров.
Тренер Ким Колодезников салалтатынан биэс тустуук кыыспыт — Александра Копылова 50 кг, Севиль Назарова 55 кг, Евгения Огородникова 59 кг, Надежда Галдина уонна Лилиана Рожина 68 кг туһуннулар.
Тустууну таптааччылар үс күн тилэри “Саха” НКИХ “Мамонт” ханаалынан быһа биэриилэрин кэтээтибит. Тустууктарбыт финалларга тиийтэлээннэр, түүн үөһүгэр диэри утуйар уубутун умна сырыттыбыт. Сүүрбэччэ тустуукпут хайдах-туох бэлэмнээх тиийбитин билэ-көрө, аан дойду ааттаахтарын кытта кытаанах, хабыр хапсыһыыларын мүччү туппакка, иннэ-бүргэс үрдүгэр олорон, астына-дуоһуйа “ыарыйдыбыт”.
55 кг Нерюнгри тустууга оскуолатын иитиллээччитэ Севиль Назарова хардарыта сытыы бырахсыылардаах киирсиигэ Красноярскай тустуук кыыһа Татьяна Новигы 8:7 ахсаанынан кыайда уонна маҥнайгы боруонса мэтээли аҕалла.
Салгыы болҕомто уолаттарбытыгар туһаайылынна.
“Сахалар” ыйааһыннарыгар бөҕөстөрбүт “ууга-уокка” түһэртээтэллэр даҕаны, үтүө өйдөбүлү хааллардылар.
Лев Павлов «үрүҥ көмүс» хапсыһыылара
Кыайыыга эрэлбит, ыччаттарга Арассыыйа, Европа чөмпүйүөнэ, аан дойду үрүҥ көмүс призера, улахан дьоҥҥо Арассыыйа үрүҥ көмүс призера Лев Павлов бастакы эргииргэ Абдурахимовка (Санкт-Петербург) 2:2 баһыйтаран иһэн, бүтэһик сөкүүндэлэргэ утарсааччытын ыган, көбүөр таһыгар таһааран баал ылла уонна 3:2 кыайда. Иккис эргииргэ Арассыыйа призера Абубакар Муталиевы (Дагестан) утары дэлби ыган, көхтөөхтүк үлэлээтэ уонна 6:4 хотто. Финал аҥаарыгар аан дойду ыччаттарын үрүҥ көмүс призера Артур Чебодаевы (Красноярскай) 6:3 итэҕэтиилээхтик кыайда.
Финалга 24-гэр диэри саастаах ыччаттарга аан дойду чөмпүйүөнэ, Европа үрүҥ көмүс, Арассыыйа үрүҥ көмүс уонна боруонса призера Начын Монгуштуун (Тыва) мүччүргэннээх сытыы хапсыһыылара саҕаланар. Лев Павлов атахтаан охторон, икки баалы ылар, утарсааччытын атахтарын “кириэскэ” кыаһылыы тутан, өссө икки баалы ылар, салгыы эргитэ сатаабыта кыаллыбата. Монгуш төбөтүнэн кэйиэлиир, илиилэринэн хам тутан, көбүөр таһыгар таһаара сатыыр. Итинник биир түгэҥҥэ Лев өрө ыстанан куотан биэрдэ. Саҕалааһын үчүгэй. Маҥнайгы эргиир 4:0 Лев Павлов туһатыгар түмүктэннэ. Тустаах тренерэ Николай Романович Данилов, хамаанда сүрүн тренерэ Вадим Эдуардович Семенов уолларыгар сүбэ-ама биэрдилэр.
Иккис эргииргэ Монгуш көхтөөхтүк үлэлээбитинэн барда. Эмиэ төбөтүнэн кэйиэлиир, илии баайан ыгар, көбүөр таһын диэки үтэр-анньар, 1 баалы ылар. Илии баайсыыта, үөһэттэн тутуһуу. Лев атахха киирбитин Монгуш биилиттэн хам тутан бэйэтин нөҥүө эргитэр, “обраткалаан” 2 баал ылар. Ахсаан 4:3 буола түһэр, салгыы биһи уолбутун синньигэс биилиттэн уонна хаҥас илиитин сыһыары хам тутан, “накааттаан” 2 баалга эргиттэ, ахсаан 4:4, өссө эргиттэ, өссө, 4:7. Хапсыһыы түмүктэнэрэ 1 мүнүүтэ хаалар. Лев үлэлээтэҕинэ табыллар түгэнэ тирээн кэллэ. 10 сөк. хаалбытыгар, тарбахтыыр, тутуһууттан куота сылдьар Монгуһу сэрэтэннэр, Лев Павловка 1 баалы биэрэллэр. Лев хам тутуһан хамсана, тутуһа сатыыр. Хапсыһыы 5:7 уопуттаах бөҕөс Начын Монгуш туһатыгар түмүктэннэ. Иккис миэстэлэннибит.
Лев Павлов: “Сыыһаларбын көннөрүөм. Бэлэмнэнии үчүгэй этэ, уопутуран иһиэм, бу турнир улахан үөрэх буолла. Сыал-сорук туруорунан өссө күүскэ дьарыктаныам. Кыайыыга эрэллээхпин. Ыйааһыным 61-62 кг, миэхэ сөп, ыарырҕаппаппын. Элбэх киһи ыалдьа кэлбититтэн үөрэбин, олимпийскай мэтээли кэтэһэллэрин билэбин, дьон эрэнэр, дьарыктаныам, барыта үчүгэй буолуо. Билигин Европа сбора күүтэр. Элбэх сборга сылдьыам. Лидер буоларга кыһаллыам. Ийэлээх аҕабар, тренердэрбэр, улууһум баһылыгар махтанабын. Итинник өйүүр дьоннордоох буоламмын хотторуохпун баҕарбаппын”.
Александр Авелов — боруонса мэтээл
61 кг Александр Авелов турниры чаҕылхайдык саҕалаата. Хамид Магомедовы (Дагестан) өрө көтөҕөн ылан быраҕаттаан, 13:3 лаппа баһыйда. Салгыы норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара Ахмед Зубайровы (Приморье-Дагестан) өттүккэ түбэһиннэрэн быраҕан, эргитэлээн, 12:7 астыктык хотто. Финал чиэппэригэр Ярыгин турнирын былырыыҥҥы боруонса медала Кежик Монгуһу (Тыва) абытайдаах сытыы киирсиигэ 7:0 баһыйан иһэн, дэлби эргиттэрэн, ситтэрдэ, ахсаан 8:8 буолбутугар харса-хабыра суох күүскэ үлэлээтэ уонна 12:8 кыайыыны ситистэ. Финал аҥаарыгар Олимпйскай оонньуулар уонна аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнэ Завур Угуевка (Дагестан) утарсыыны оҥоро сатаата да, уопута тиийбэтэ. Үһүс миэстэ иһин хапсыһыыга былырыын Дагестан бастыҥ бөҕөһүн аатын ыла сылдьыбыт Имам Умаровтыын киһи уйулҕата көтөр хапсыһыыга, дэлби атахха киллэртэрэн, 6:7 баһыйтаран иһэн, бүтэһик сөкүүндэлэргэ эмиэ атахха ыстанан, кэннигэр тахсаары үөһэттэн үлэлии сылдьар утарсааччытын тоҥолоҕуттан харбаан, “кыбытыы” диэн албаһынан 2 баалга эргитэрин кытта судьуйа свистога чыһыыра түстэ, 8-7 кыайда уонна боруонса мэтээл хаһаайына буолла! “Көмүскэ” тэҥнээх кыайыыны ситистэ! Тренерэ Будимир Григорьевич Яковлев.
Константин Капрынов — үрүҥ көмүс
Сүүмэрдэммит хамаанда хапытаана Константин Капрынов 70 кг маҥнайгы эргииргэ Хамид Магомедовы (Санкт-Петербург) 10:0 итэҕэтиилээхтик хотто. Салгыы Арассыыйа хас да төгүллээх призера, Европа чөмпүйүөнэ Курбан Шираевы (Дагестан) хардарыта бырахсыылардаах, эргитиһиилэрдээх хабараан хапсыһыыга 8:4 хотто. Финал аҥаарыгар бииргэ эрчиллэр хамаандатын бөҕөһө Айсен Потаповы 5:2 кылааһынан баһыйда. Финалга аан дойду Кубогын кыайыылааҕа, Арассыыйа чөмпүйүөнэ уонна призера Давид Баевы (Хотугу Осетия-Алания) кытта үрүҥ сүнньүлэриттэн сэниэлээхтик тутуһан-хабыһан, тэҥ хапсыһыыны көрдөрдүлэр. Маҥнайгы түһүмэххэ баалы сэрэтиинэн Баев, иккис түһүмэххэ сэрэтиинэн Капрынов ыланнар, биһи бөҕөспүт ордук балаһыанньаланар. Сынньалаҥ. Ахсаан 1:1. Капрынов тренердэрэ Егор Терентьевич Пономарев, Данил Романович Неустроев, сүрүн тренер Вадим Эдуардович Семенов көбүөр муннугар сүбэлииллэр.
Иккис эргииргэ киирээт да, Капрынов күүстээх утарсааччытын умса тарта уонна үөһэттэн бобо тутан бэйэтин нөҥүө быраҕан көрө сырытта да, Баев кыл-мүччү өрүһүннэ. Туран кэлбиттэригэр Капрынов атахха ыстанна уонна кэннигэр тахсан 2 баалы ылла, ахсаан 3:1 Капрынов туһатыгар буола түһэр. Салгыы үлэлиир, атахтарын “кириэскэ” кыаһылаан эргитэ сатаата да, кыранан кыайтарбата. Судьуйа туруортаата. Хапсыһыы түмүктэнэрэ 1 мүнүүтэ хаалар. Салгыы тустууга Баев сылбырҕатык атахтаан, кэннигэр тахсан 2 баалы ылла, эргитэ сатыыр. Капрынов көмүскэннэ. Туруордулар. Ахсаан 3:3, бүтэһик баалынан аны Баев ордук балаһыанньаланна. Капрынов үлэлиир. Баев көмүскэнэр. Сытыы, мүччүргэннээх хапсыһыы Хамид Баев кыайыытынан түмүктэннэ. Константин Капрынов иллэрээ сыллааҕы боруонса мэтээлин үрүҥ көмүскэ уларытта.
Константин Капрынов: “Турнирга үчүгэйдик бэлэмнэнэн кэлбиппит. Турукпут үчүгэй этэ. Бүтэһигэр диэри тустарга настройкалааҕым. Бэлэмнэнии, дьарык хаһан баҕарар ыарахан буолар. Кыра эчэйиилэр бааллар. Ону барытын тулуйдаххына ситиһии кэлэр. Ыйааһыным үчүгэй, Саҥа дьыл иннинэ түһэрэ сылдьыбытым, ону тута сырыттым. Атын омуктар бааллар, онон интэриэһинэй. Бу сылга Ярыгин турнира саамай улахан күрэхтэһиибит, онтон сотору Арассыыйа чемпионата. Турнир атомосфератын сөбүлээтим. Дойдубутуттан элбэх ыалдьааччы кэлбитэ биһиэхэ сүрдээҕин көмөлөһөр. Хайдах эрэ, түһүлгэ биһи диэки курдук”.
Хамсааһын баар
Турнир кэнниттэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин спорка миниистирэ, икки олимпийскай оонньууга төрдүс, бэһис миэстэлэрдээх, аан дойду боруонса призера, Азия чөмпүйүөнэ, норуоттар икки ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара Леонид Спиридонов санаатын үллэһиннэ:
— Тустууктарбыт санаалара күүстээҕин көрдөрдүлэр. Холобура, Александр Авелов аҕыйах сөкүүндэ хаалбытын кэннэ албас оҥорон очко ылла. Лев Павлов хоттордо гынан баран, илиитин биэрэн сыыстарда, инньэ гынан баал бөҕөнү биир хамсаныыга биэртэлээтэ. Күүһүнэн хотторбот буолбут. Хамсаныыларынан да баһыйар. Инникитин кыайыыларга эрэли үөскэтэр. Начыын Монгуш уопутунан баһыйда. Константин Капрынов олох үчүгэйдик кииристэ. Форматыгар киирбит. Биллиилээх бөҕөстөрү кыайталаан үөртэ. Аан дойду чөмпүйүөнүн кытта тэҥҥэ кииристэ. Кыайыахтааҕын атахха киирэн хоттордо. Онон динамика үчүгэйдик баран иһэр. Мин көрөрбөр, тустуу барыта тэҥ, билигин өссө күүскэ бэлэмнэнэн, өйдөрүгэр киирдэ да, Арассыыйаҕа кыайыахтарын, лидер буолуохтарын сөп.
Ярыгин быйылгы турнирыгар бөҕөстөрбүт сэргэхситтилэр.
Сонуннар
Ордук ааҕаллар


