Удьуор харалы Поповтар

Киһи бу орто дойдуга идэлээх төрүүр, ол эбэтэр үөһэттэн улахан  талааннаах, дьоҕурдаах айыллан кэлэр. Бу сүдү бэлэҕи олорорун тухары аргыс оҥостон үлэлиир-хамсыыр, сайыннарар. Оттон удьуордааһын хаанынан бэриллэн, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ салҕанан, утумнанан бара турар.

Бүгүн биир киһи удьуорун холобурдаан көрүөхпүт. Кини – Иван Васильевич Попов, саха ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустубатын төрүттээччи, саха бастакы идэтийбит худуоһунньуга уонна норуодунай худуоһунньуга. Иван Васильевич туһунан истибэтэх, билбэт киһи диэн суох буолуохтаах.  Кинини худуоһунньук эрэ быһыытынан көрөр татым соҕус. Иван Васильевич сахалар материальнай култуураларын чинчийээччи, этнограф, фотограф быһыытынан эмиэ киэҥник биллэрэ. Сүдү талааннаах биир дойдулаахпыт баай, ураты олоҕу олорон ааспыта. Икки олоҕуттан биэс оҕоломмута: Фомаида, Николай, Святослав, Иван, Елена, Капиталина.

Фомаида Ивановна  Попова (1911-1981сс.) медсиэстирэ идэлээҕэ, оҕуруонан, быысапканан дьарыктанара. Ыалларыгар сахалыы хаһыаччык, халадаай тигэрэ, онтун оҕуруонан киэргэтэн биэрэрэ. Билигин да кини тикпит таҥастарын көрүөххэ сөп. Фомаида Ивановна соҕотох уола Иван  Александрович Сидоров быткэмбинээккэ араадьыйа-телемаастарынан үлэлээбитэ. Тиэхиньикэҕэ сатаабатаҕа суоҕа, чочуйан, абырахтаан, дьиэ тэрилин барытын оҥороро.

Николай Иванович Попов (1923-1992 сс.) – ССРС метеосулууспатын туйгуна, сэрии, үлэ бэтэрээнэ. Николай Иванович кыраайы үөрэтиинэн дьарыктаммыта. Кини уола Иван Николаевич 1979-1983 сс. оройуоннааҕы култуура дьиэтигэр художественнай мастарыскыай сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

Иван Иванович Попов (1934-2011сс.), аҕатын батан, дэгиттэр дьоҕурдаах: живописец, скульптор, муосчут, кинигэ иллюстратора. Иван Иванович — ССРС худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, САССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ. Өбүгэлэрин, кинилэр олохторун-дьаһахтарын үйэтитиигэ элбэх үлэни ыыппыта, оҥорбута. Иван Иванович үлэлэрэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин ойуулуур-дьүһүннүүр, Ем. Ярославскай аатынан Саха мусуойугар, Чөркөөхтөөҕү политсыылка, “Таатта” литературнай-художественнай уо.д.а мусуойдарга хараллаллар. Иван Иванович уолаттара Иван Иванович Попов II — СӨ култууратын туйгуна, Ем. Ярославскай аатынан Саха мусуойга худуоһунньук-реставратор, П.П.Романов аатынан Дьокуускайдааҕы художественнай училищены, онтон Красноярскай филиалын бүтэрбитэ; Гаврил Иванович Попов — СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ бэчээтин, СӨ култууратын туйгуна, Арассыыйа суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, “Полярная звезда” сурунаал художественнай эрэдээктэрэ.

Ини-бии Поповтар  живописец уонна скульптор быһыытынан бэйэлэрин суолларын-иистэрин номнуо булан, ситиһиилээхтик үлэлииллэр.  Быыстапкаларга кытталлар, айар үлэ үөһүгэр сылдьаллар. Аҕалара Иван Ивановичтыын Былатыан Ойуунускай аатынан Таатта тыйаатырыгар улуустан тахсыбыт улуу, чулуу биир дойдулаахтарбыт мэтириэттэрин, ону таһынан Алампа аатынан Ытык Күөл 1 №-дээх оскуолатыгар Поповтар удьуордарын мэтириэттэрин оҥорон  тураллар.  Элбэхтэн аҕыйаҕы аҕыннахха, Иван Иванович Попов II норуот суруйааччыта Суорун Омоллоон үлэҕинэн “Таатта” ЫКЛХМ-З-ка “Юрта художника”, “Бык холода”, “Верочка”, “Вдова художника”, эһэтин Иван Васильевич үлэлэрин куопуйатын “Шаман” ( 2-с барыйаан), “Якутск конца XVII столетия” (2-с барыйаан), “Епископ Мелетий” уо.д.а, П.А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай мусуойга  П.А. Ойуунускай бюһун (2022 с.),  М.К. Аммосов аатынан Судаарыстыбаннай мусуойга М.К. Аммосов бюһун, “Водоканал” мусуойугар “Ысыах дружбы”, “Сбор воды. Якутск конец XIX начало XX века”, Аҕа дойду сэриитигэр аналлаах диарама, Хомус мусуойугар “Игра на хомусе”, “Мастерская кузнеца” уо.д.а  оҥорбута.  Быраата Гавриллыын М.Е. Николаевка уонна Б.Н. Ельциҥҥэ анаммыт пааматынньыгы (2011 с.), Димитриан Попов пааматыынньыгын (2011 с.), П.А. Ойуунускай “Көтөрдөр мунньахтара” скульптурнай композицияны, Ем. Ярославскай аатынан Саха мусуойугар  “Тундра”, “Зимняя ночь”, “Якутский алас”, ДОСААФ мусуойугар “Поле боя” диарамалары оҥорбуттара. Иван Иванович II кыыһа Вера Ивановна  Дьокуускайдааҕы  П.П. Романов аатынан училищены (колледж) быйыл дьупулуомун хос эһэтэ Иван Попов Хаахый алааһыгар плэнердии сылдьарын оҥорон көмүскээтэ.

Елена Ивановна Петрова (Попова) (1925-2020 сс.) – ССРС потребкооперациятын туйгуна, тыыл, үлэ бэтэрээнэ. Улахан уола Гавриил Гаврильевич эһэтэ Иван Васильевич саха ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустубатыгар айар суолун хатылаан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай худуоһунньуга үрдүк ааты сүгэр. Арассыыйа худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, СӨ үтүөлээх учуутала, Арассыыйа  орто анал үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ,  өр сыл И.Е. Винокуров аатын сүгэр Намнааҕы педколледж преподавателинэн үлэлээн, элбэх көлүөнэ ыччаты кэрэ эйгэтигэр ииппит үтүөлээх. Гавриил Гаврильевич эһэтигэр Иван Васильевичка диптих оҥорбута. Бу үлэтигэр икки улахан эйгэни кытта ситимнээх олоҕо көстөр. Аан дойду ускуустубатын устуоруйатыгар биир бөдөҥ миэстэни ылар Санкт-Петербург уонна саха өйүн-санаатын, духуобунаһын түмэр сир – Таатта. Кини үлэлэрин тиэмэтэ киэҥ: төрөөбүт дойду кэрэ айылҕата, төрөппүттэрэ, алтыһар дьоно-сэргэтэ уо.д.а. Учуутал уонна худуоһунньук быһыытынан айар үлэ умсулҕаныгар үлэлээн кэллэ. Гавриил Гаврильевич уола Святослав Гаврильевич И.Е. Винокуров аатынан Намнааҕы педколледжы бүтэрэн, изо, черчение, труд учуутала идэлээх. Билигин "Таатталенд" ХЭТ дириэктэринэн үлэлиир. Ол курдук Ытык Күөлгэ художественно-скульптурнай үлэлэргэ кыттан, АБДь кыттыылаахтарын скверигэр пааматынньык оҥоһуутугар, “Таатта” литературнай-художественнай мусуой-заповедникка  Суорун Омоллоон пааматынньыгын реконструкциятыгар, “Дьулуруйар Ньургун Боотур” стадион киириитигэр  убайдара Иван, Гаврил Поповтар оҥорбут Борис  Ельциҥҥэ уонна Михаил  Николаевка аналлаах пааматынньык реконструкциятын уо.д.а оҥордо. Святослав Гаврильевич улахан кыыһа Евгения ХИФУ ИТ факультет архитектурнай салаатын бүтэрбитэ. Владивосток куоракка үлэлээбитэ, билигин Швейцарияҕа олорор. Женева куоракка Ускуустуба үрдүкү оскуолатыгар дизайнер үөрэҕэр үөрэнэр. Гавриил Гаврильевич кыыһа Елена Гаврильевна Бурцева идэтинэн изо, черчение, труд учуутала идэлээх.  И.Е. Винокуров аатынан Намнааҕы педколледжы, салгыы СГУ Педакадемиятыгар үрдэтиммитэ. Билигин урбаанньыт быһыытынан үлэлиир. Улахан уола Владлен "Мост" сыһыарыыга дизайнерынан үлэлиир. Гавриил Гаврильевич кыра уола Гавриил эмиэ П.П. Романов аатынан Дьокуускайдааҕы художественнай училище (колледж) выпуснига, мастер-ювелир идэлээх. Гавриил миэбэл оҥоруунан дьарыктанар.

Елена Ивановна кыра уола Николай Гаврильевич Попов тимир көлөнү оҥорор, реставрациялыыр  дэгиттэр киһи.

Капиталина  Ивановна Афанасьева (Попова) (1928-2013 сс.) –  ССРС потребкооперациятын туйгуна, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, Дьоруой ийэ. Капиталина Ивановна иккис кыыһа Капиталина Никтополионовна иистэнньэҥ идэлээх, таҥас бары көрүҥүн тигэр. Кини улахан уола Эдуард Эдуардович Тарабукин идэтинэн ювелир, хомус ууһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара. Иккис уол Герасим Эдуардович Тарабукин – хомус  ууһа,  Чурапчы улууһун маастара. Капиталина Ивановна төрдүс кыыһа Марианна Никтополионовна Попова кыыһа Томтор Арыйаана Лэгэнтэй кыыһа Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн колледжын бүтэрбитэ, идэтинэн худуоһунньук уонна ювелир. Билигин ХИФУ-га үрдэтинэр. Арыйаана Лэгэнтэй кыыһа кэргэнэ Мандай Харыстас Уолунуун “Ти Мебель” дьоҕус тэрилтэ арыйан үлэлииллэр.

Ити курдук сүдү талааннаах биир дойдулаахпыт Иван Васильевич Попов күн бүгүн удьуора салҕанар, тэнийэр, ону кытта айылҕаттан бэриллибит талаана эмиэ кини сыдьааннарынан ууһуур, удьуордуур. Олох сокуонунан саҥа көлүөнэ ыччатын аатын инникитин да истиэхпит, кинилэр үлэлэрин сөҕө-махтайа  көрүөхпүт турдаҕа.

Бу күннэргэ Поповтар төрөөбүт Таатталарыгар, өбүгэлэрэ протоиерей Димитриан Дмитриевич Поповка аналлаах сквер  «grd» архитектурнай бюро бырайыагынан тутуллан бүттэ. Бу сквер үөрэҕи, сайдыыны түстээбит, кэрэҕэ сирдээбит, удьуор харалы  Поповтарга ананар.

Хаартыскалар Саха Өрөспүүбүлүкэтин ойуулуур-дьүһүннүүр мусуойун пуондатыттан, Поповтар аймахтан уонна Декабрина Слепцоваттан ылылыннылар.