Тааттаттан бастакы спорт маастарын турнира

Н.Н. Тарскай аатынан “Туймаада” стадион кыһыҥҥы манеһыгар Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Чурапчы, Нам, Хаҥалас, Үөһээ Бүлүү, Ньурба, Абый, Дьааҥы, Уус Майа, педколледж, университет, Дьокуускай хамаандаларыттан 44 атах оонньооччу сэттэ ойууга күрэхтэстэ. РСФСР уонна Саха АССР спордун маастара Гаврил Гаврильевич Григорьевка анаммыт турниры Айаал Бурцев баһылыктаах Таатта улууһа, Геннадий Васильев дириэктэрдээх Манчаары аатынан саха төрүт күрэһин Киинэ уонна Гаврил Григорьев дьиэ кэргэнэ тэрийдилэр.

Чулуу кылыыһыт аатын үйэтитэн

Турнир үөрүүлээх аһыллыытыгар “Сахаада-спорт” бэрэсидьиэнэ, атах оонньуутугар спорт маастара, юридическай билим доктора Александр Ким-Кимэн, Таатта улууһун физическэй култуураҕа уонна спорка Управлениетын начаалынньыга Владимир Кривошапкин, Г.Г. Григорьев быраата Никита Гаврильевич, уола Гаврил Григорьев, турнир сүрүн судьуйата, СӨ атах оонньуутугар Федерациятын толорооччу дириэктэрэ, спорт маастара Максим Оегостуров эҕэрдэлээтилэр. 70-80-с сыллар чулуу кылыыһыта Гаврил Гаврильевич Григорьев туһунан истиҥ ахтыылар оҥоһулуннулар.

Гаврил Григорьев физкултуура учуутала идэтин кыһыл дипломунан бүтэрбитэ, төрөөбүт-үөскээбит Хара Алданыгар баһылыктаабыта, сөбүлүүр саха атаҕын оонньуутун тус бэйэтинэн пропагандалыыр, сайыннарар сыаллаах-соруктаах аан бастаан Ытык Күөлгэ 1995 с. чугас доҕотторун кытта көҕүлээн, бу орто дойдуттан оһолго түбэһэн соһуччу барыар диэри, тоҕус төгүл ыыппыта. Онтон ыла кылыыһыт убайдарын, аҕаларын сырдык аатын үйэтитэн, дьиэ кэргэнэ, хаан аймахтара бу 17-с турниры, барыта 26-с турниры, тэрийэн ыыталлара махталлаах. Ол былаһын тухары өрөспүүбүлүкэ бастыҥ атах оонньооччулара, рекордсменнара, Манчаары чөмпүйүөннэрэ, призердара Николай Адамов, Владимир Алексеев, Василий Николаев, Борис Ильин, аныгы көлүөнэ кылыыһыттар бука бары кыттаннар, маастарыстыбаларын тупсараллар, көрдөрүүлэрин үрдэтэллэр. Тааттаттан Гаврил Винокуров, Андрей Тарабукин, Андрей Васильев тахсыбыттара. Онон, Гаврил Григорьев турнирдарын суолтата улахан.

Күүстээх бэлэмнээхтэр – инники күөҥҥэ

Күрэхтэһиилэр сэттэлии ойууга буоллулар. Сезон аһыллыытын быһыытынан сыаналыахха сөп. Төһө да эрдэ ыытылыннар, атах оонньуутун күрэсчиттэрэ киһи астына көрөр ойууларын көрдөртөөтүлэр.

Үс көрүҥ түмүгүнэн кыргыттарга Маргарита Тумакова (Дьокуускай, тр. Валерия Олесова) кылыыга 22 м 81 см, ыстаҥаҕа 22 м 30 см, куобахха 18 м 32 см; уолаттарга Максим Семенов (Мэҥэ Хаҥалас, тр. Игорь Скрябин) 27 м 99 см, 27 м 71 см, 22 м 23 см; бэтэрээннэргэ Еремей Ильин (Хаҥалас, тр. Гермогенов И.Н.) 24 м 06 см, 23 м 33 см, 21 м 96 см; дьахталларга Валерия Олесова (Хаҥалас, тр. Оегостуров П.Н.) 25 м 38 см, 24 м 92 см, 19 м 68 см; эр дьоҥҥо Игорь Скрябин (Мэҥэ Хаҥалас, тр. Ильин Б.Н.) 28 м 85 см,  29 м 13 см, 23 м 90 см түһүтэлээннэр бастаатылар.

Бириистээх иккис-үһүс миэстэлэргэ кыргыттарга Эльвира Устинова (М-Х), Аина Сон (Дьокуускай); уолаттарга Лев Барашков (Нам), Марк Никитин (Чурапчы); бэтэрээннэргэ Максим Софронов (Дьокуускай), Андрей Бочкарев (Уус Алдан); дьахталларга Бережетская Яна (Уус Майа), Анастасия Матвеева (Нам); эр дьоҥҥо Ньургун Сокольников (Уус Алдан), Владислав Попов (Нам) тигистилэр.

Уолаттарга Лев Барашков (Нам, тр.Николай Кейметинов) кылыыга 28 м 55 см, ыстаҥаҕа Максим Семенов 27 м 71 см, куобахха Марк Никитин (Чурапчы, тр.И.И. Чиркоев) 22 м 69 см түһүтэлээннэр, кэскиллээх атах оонньооччулар тахсан иһэллэрин итэҕэттилэр. Күүстээх спорт маастардара Ньургун Сокольников (Уус Алдан, тр. Федоров А.В.)  кылыыга 28 м 75 см, ыстаҥаҕа 28 м 59 см, куобахха 24 м 05 см; Владислав Попов (Нам, тр. Кейметинов Н.А.)  кылыыга 28 м 86 см, куобахха 25 м 15 см; Георгий Шергин (Мэҥэ Хаҥалас, тр. Ильин Б.Н.)  28 м 45 см кылыыга, 28 м 20 см ыстаҥаҕа; Артем Пермяков (Хаҥалас, тр. Кай Адамов) кылыыга 28 м 26 см; Михаил Кириллин (Дьокуускай) 28 м 07 см кыырайаннар, илин-кэлин түсүһэннэр, турниры  улаханнык сэргэхситтилэр.

Кынаттаах баҕа санаалар

Валерия Олесова – “Манчаары оонньууларын” икки төгүллээх абсолютнай чөмпүйөнэ, өрөспүүбүлүкэ рекордсмена, университет физкултуураҕа институтугар спорка бэлэмнэнии технологиятын отделениетын 3-с кууруһугар үөрэнэр, күүтүллүбүтүн курдук, сезонун кыайыынан эрэллээтик саҕалаата:

– “Модуҥҥа” тренердиибин. Эрчийэр түөрт оҕом кытынна. Маргарита Тумаковам бастаата. Уһун тохтобул кэнниттэн бастакыбын күрэхтэстим. Көрдөрүүлэрбиттэн үөрдүм. Күүстээх куобахчыт Анна Лыткина суоҕунан бастаатым. Куобахха “личкалаатым”. Тренерим Максим Николаевичтыын обьемҥа үлэлээн эрэбит, нэдиэлэҕэ икки дьарыктаныыны саҕалаатыбыт. Кылыыга саҥа тиэхиньикэни үөрэтэбит, “маховайбын” туһаныыга. Бу күрэхтэһиибин дьарык курдук оҥордум. Сезон саҕаланыытыгар куһаҕана суох көрдөрүүлэр. Атах оонньуута эти-сиини эргиччи сайыннарар. Салгыҥҥа уһуннук көтүүнү сөбүлүүбүн. Ахсынньы ыйга Бүтүн Арассыыйатааҕы “Звезды студенческого спорта” күрэхтэһиэм. Уһуну ойууга 5 м 78 см уонна үстэ төхтүрүйэн ыстаныыга 13 м 03 см урукку көрдөрүүлэрбин тупсартыы сатыам, Арассыыйа маастарын толорорго кыһаллыам. 

Бочкарев Андрей – 42 сыл уруулга олорор, 59 саастаах спорт бэтэрээнэ, “Сахаада-спорт” маастара, эдэрдии эрчимнээх, дэлэй кэпсээннээх, турнирга үһүс бириистээх миэстэлэннэ (Уус Алдан):

– Спордунан дьарыктаммытым биэс сыл буолла. Массыынаҕа күнү быһа олордоххо, киһи сиһэ-атаҕа көһүйэр.  Этим-сииним уостан барбыта. Инньэ гынан,  дьиэбэр сэрээккэлиир, сүүрэр, быччыҥнарбын хачайдыыр идэлэммитим. “Забег РФ” бастаабытым. Атах оонньуутугар “Сахаада-спорт” маастар нуорматын кэлэн толор диэн Андрей Федоров ыҥырбытыгар, “Модуҥҥа” биир ый дьарыктаммытым, “Триумфка” тиийэн күрэхтэспитим уонна маастары толорбутум. Сөбүлээтим. Сүһүөхтэрбин имитэ, быччыҥнарбын хачайдыы сылдьабын, тирэхтээх, чэгиэн буолар эбиккин. Сүрдээх туһалаах. Айаҥҥа аара 2-5 мүнүүтэ тохтоон  чохчоохойдуубун, тэйиэккэлээн ылабын. Бүгүн 40 саастаах бэтэрээннэргэ кытынным. Улахан маастардар кэннилэриттэн миэстэлэһэн, дуоһуйууну ыллым. Кэлэр муус устарга 60 сааспын туолабын. Онон “эдэрбэр” түһэбин. Дьэ эрчиллиэм этэ. Тренердээҕим буоллар, өссө үчүгэй буолуо эбит. Бэтэрээннэр түөртүү-биэстии сыл арыттаах күрэхтэһэр таблицалаахтар. Уһуну ойууга, үстэ төхтүрүйэн ыстаныыга Арассыыйа бэтэрээннэрин кытта күрэхтэһиэхпин баҕарабын. Сыал-сорук – доруобуйа, турукпун тута сылдьыы, эт-сиин уостубатын диэн. Киһи быччыҥнара кытаанах буолуохтаахтар. Тараһам быччыҥнара “кубик” курдуктар, ааҕыллаллар. Онтон үөрэбин. Спорка сыһыаннаах дьон сүбэлэринэн нэдиэлэҕэ иккитэ хачайданабын, “пульспун” 140-н таһаарбаппын. Билигин кыра сымнаҕас иномарканан дьону, малы-салы таһабын. Аһылыкпын көрүнэбин, мокоруонтан, килиэптэн туттунабын. Белоктаах аһылыгы ордоробун. Таба этин, гречка, геркулес, кыһыл рис, иһи үлүннэрбэт диэн ржаной, геркулестаах лэппиэскэ оҥостон сиибин, түргэнник тоторор.  Булуҥтан куул аҥаара балык сакаастыыбын. Спорт эҥээрдээх буолан, сүргэм көтөҕүллэн сылдьабын.

Гаврил Гаврильевич Григорьев – Григорьев Г.Г. уола, урбаанньыт:

– Аҕабыт, эһэбит саҕалаабыт үтүө дьыалатын салҕаан, таптыыр атаҕын оонньуутун сайыннарар, пропагандалыыр, маассабаһын үрдэтэр сыаллаахпыт-соруктаахпыт. Турнирдар түмүктэринэн атах оонньооччулар “Дыгын оонньууларыгар” кыттар буолбуттарыттан үөрэбит. Егор Филиппов, Яков Дмитриев курдук атах оонньуутун маастардара таҕыстылар, үгүстэр сүүмэрдээһиннэри ааһаллар. Ити үчүгэй көрдөрүү. Аҕам атах оонньуута эти-сиини, быччыҥы сайыннарар диэн этэр этэ. Кыттааччы аҕыйаан иһэр, тоҕотун билбэппит. Урут 70-80 киһиэхэ тиийэрэ. Быйыл Федерация халандаарынай былаанынан турнирбыт эрдэ. Кэлэр сылларга аҕабыт дойдутугар Ытык Күөлгэ саҥа тутуллубут спорткомплекска суол баар кэмигэр тохсунньу-олуйнньу ыйдарга ыытар санаалаахпыт. Көмөлөрүн, өйөбүллэрин иһин өрөспүүбүлүкэ атах оонньуутун Федерациятыгар, спонсордарбытыгар махтанабыт.

Игорь Скрябин – турнир муҥутуур кыайыылааҕа, уһуну ойууга өрөспүүбүлүкэ рекордсмена:

– Этэҥҥэ ааста. Эчэйиилэрбин аһардан, соторутааҕыта бэлэмнэниибитин саҕалаан, дьарыктаммыппыт. Эрчийэр оҕолорбун кытыннараары кэллим. Семенов Максимым бастаата, атыттар орто көрдөрүүлэрдээхтэр. Мантан күһүн Уһук Илин, Арассыыйа чэпчэки атлетикаҕа  чемпионаттарыгар кыттыахпыт.

Семенов Максим – Майа 10 кылааһын үөрэнээччитэ, “Азия оҕолорун” уонна турнир абсолютнай чөмпүйүөнэ:

– Чэпчэки атлетикаҕа көһүөм. Уһук Илиҥҥэ, Арассыыйаҕа тахсыахха сөп. Бастыҥ көрдөрүүлэрим уһуну ойууга – 6 м 60 см, үстэ төхтүрүйэн ойууга – 13 м 73 см. Үөрэхпэр болҕомтобун ууран, оскуола кэнниттэн прокурор, судьуйа үөрэхтэригэр барар баҕалаахпын. Спорду оҕо уһуйааныттан сөбүлүүбүн. Спорт нөҥүө олоҕум тупсар, кэрэ буолар, спордунан олоробун.

Күрэхтэһии бэркэ ааста. Кылыыһыт Григорьев Гаврил Гаврильевич дьиэ кэргэнэ, оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ кэлэн көрөннөр турниры киэргэттилэр. Быраата Никита Гаврильевич Винокуров, уола Гаврил Гаврильевич Григорьев, Таатта спорка Управлениета (Кривошапкин В.В.) 600 тыһ.солк. бириистэринэн,  Саха Өрөспүүбүлүкэтин Федерациятын (Гаврильев Ю.К.), Манчаары аатынан саха төрүт күрэһин Киинин (Васильев Г.А.) өйдөбүнньүк дипломнарынан, мэтээллэринэн наҕараадаламмыттара кэрэхсэбиллээх.

Хаартыскаларынан ааптар хааччыйда