Сокуоҥҥа олунньу ыйдааҕы уларыйыылар

Сыл саҕаланыыта РФ Сокуонугар кэккэ уларыйыылар киирбиттэрин сырдатан турабыт. Олортон, чуолаан, олунньу ыйга ханнык сокуоннар күүстэригэр киирбиттэрин, туох уларыйыылар баалларын сүрүннэриттэн ылан таһаарабыт.

Биэнсийэ эбии индексацияланыа

Бу сыл тохсунньутугар биэнсийэ кээмэйин эрдэ суоттаммыт инфляциянан 7,3%-нан үрдэппиттэрэ. Ол эрээри сыана 9,5%-нан биллэрдик үрдээн, олунньу ыйга биэнсийэни эбии индексациялыахтара. Инньэ гынан биэнсийэлээхтэр, социальнай пуонда иһитиннэрэринэн, олунньуга үрдээбит биэнсийэ төлөбүрүн эрэ буолбакка, тохсунньу ыйдааҕы биэнсийэ 2,2%-нан индексацияламмытын эбии төлөбүр быһыытынан ылыахтара. Бу үрдээбит төлөбүрү ыларга туох да сайабылыанньа суруйар, сайаапканы толорор ирдэммэт.

Лүөччүктэр уонна шахтердар биэнсийэлэригэр эбии төлөбүр ааҕыллыа

Сөмөлүөт экипаһын чилиэннэригэр уонна чох бырамыысыланнаһын үлэһиттэригэр ый аайы көрүллэр эбии төлөбүрдэрин ааҕыахтара. Бу төлөбүр кинилэр үлэлэлэрэ доруобуйаҕа буортулааҕынан, олоххо кутталлааҕынан, тыҥааһыннаах уонна ыарахан усулуобуйаҕа үлэлииллэринэн көрүллэр. Сокуон быһыытынан, төлөбүр кээмэйин сылга түөртэ – олунньу, ыам ыйын, атырдьах ыйын уонна сэтинньи 1-кы чыыһылаларыгар, көннөрөн ааҕаллар. Оттон эбии төлөбүр кээмэйэ үлэһит ыйдааҕы хамнаһыттан, бу үлэҕэ төһө өр үлэлээбититтэн көрөн араастаһар.

Ийэ хапытаала

Ийэ хапытаала атын босуобуйалар курдук эмиэ 9,5 % индексацияланыа. Ол курдук, бастакы оҕоҕо 690 266 солк. буолуо. Иккискэ, өскөтүн бастакы оҕоҕо эрдэ ылбыт буоллаҕына, 221 895 солк.. Оттон бастакы оҕоҕо ийэ хапытаалын ылбатах буоллаҕына, төлөбүр 912 162 солк. тэҥнэһиэ.

40-ча социальнай босуобуйа уонна төлөбүр үрдүөҕэ

Оҕо төрөөтөҕүнэ көрүллэр биир кэмнээх, оҕону көрөн олоруу иһин ый аайы ааҕыллар босуобуйалар, бэтэрээннэр ыйдааҕы төлөбүрдэрэ эмиэ 9,5 % индексацияланыахтара. Маны тэҥэ инбэлиит оҕону, 1 группалаах оҕо эрдэҕиттэн инбэлиити  көрүү-харайыы иһин көрүллэр төлөбүр эмиэ үрдээн 10 950 солк. тэҥнэһиэ. Бу төлөбүрү саҥа быраабыла быһыытынан төрөппүт (опекун, попечитель, иитэ ылбыт дьон) эрэ буолбакка, доруобуйатыгар хааччахтаах оҕону чахчы көрөн-харайан олорор үлэлиир кыахтаах ханнык баҕарар гражданин ылар кыахтаныа. Ол курдук, РФ Үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга миниистирэ Антон Котяков бэлиэтээбитинэн, инбэлиит оҕону дьиҥ көрөн-харайан олорор оҕо эбэтэ, эһэтэ, убайдара, эдьиийдэрэ о.д.а. гражданнар социальнай пуондаҕа биллэрэн, бу үрдэтиллибит төлөбүрү ылыахтарын сөп.

Конфискацияламмыт баай-дуол ­– регион дьаһалыгар

Буруйу оҥорууга, эбэтэр административнай кэһиигэ туһаныллан конфискацияламмыт тэриллэри бырабыыталыстыба, конфискациялааһын ханнык региоҥҥа буолбутунан көрөн, регион бас билиитигэр биэриэ. Ол курдук, маннык киритиэрийгэ киирэр баай-дуол испииһэгэр киллэриллибиттэр: төлөпүөн, көмпүүтэр уонна бытовой тиэхиньикэ, кэсмиэтикэ уонна бытовой химия, эмп уонна медоборудование, миэбэл уо.д.а. Бу конфискацияламмыт баайы-дуолу салгыы хайдах дьаһайары регион салалтата бэйэтэ быһаарар буолуо.

Миграннарга сокуон кытаатыа

Олунньу ыйга Арассыыйаҕа олорор үлэ миграннарыгар сыһыаннаах саҥа сокуон нуормалара олоххо киириэхтэрэ. Ол курдук, 2024 с. атырдьах ыйын 8 күнүнээҕи 248-с №- дээх федеральнай сокуон күүһүгэр киирэн, полиция миграннары РФ территориятыттан таһаарар быһаарыныыны ылынар боломуочуйаланыа. Бу саҥа нуорма Арассыыйа сокуоннарын кэспит омук гражданнарын депортациялааһын хаамыытын түргэтэтиигэ туһуланар. Маны сэргэ хонтуруолланар дьон реестригэр киирбит миграннарга сокуоннайа суох өҥөнү оҥоруу иһин ыстараап көрүҥнэрэ киллэрилиннилэр. Ыстараап кээмэйдэрэ: физическэй сирэйгэ – 5 тыһ. солк., дуоһунастаах дьоҥҥо – 50 тыһ. солк. диэри, юридическай сирэйдэргэ – 500 тыһ. солк. диэри.

Маны таһынан дойдуга сокуоннайа суох сылдьар миграннар ыал буолууларын Арассыыйа территориятыгар официальнайдык регистрациялаталлара бобуллуо. Ону таһынан кинилэр урбаан хайа да көрүҥүн тэринэр, хамсаабат баайы-дуолу, тырааныспары атыылаһар бырааптара суох буолуо, массыына ыыталлара, бааҥҥа счет арыйаллара, счеттан харчыны ыыталлара бобуллуо. РФ территориятыгар көҥүлэ  суох сылдьара тутуллан, күһэлэҥ көһөрүү эрэсиимигэр түбэспит мигрант бу кэмҥэ баара бэлиэтэммит регионуттан, муниципалитетыттан көҥүлэ суох атын сиргэ барар бырааба суох буолуо. 

Видео ситиминэн кэпсэтии көҥүллэниэ

Силиэстийэлиир изолятордарга (СИЗО, ИВС) сытар уорбаланааччы уонна буруйданааччы дьон адвокаттарын кытта, анал сайабылыанньа суруйан, видеоконференция ситиминэн алтыһар кыахтаныахтара. Бу көмүскээччи уонна буруйданааччы сирэй көрсөр кыахтара суох түгэнигэр көмөлөөх буолуо.  Манна “адвокат кистэлэҥэ” арыллыбат усулуобуйата олохтоноро, оттон силиэстийэлиир изолятор куйаар ситиминэн алтыһарга анал оҥоһуллубут хостоноро, бу хос наадалаах тиэхиньикэнэн хааччыллара ыйыллар.

Уһуйааччы института үлэлиэ

Олох ыарахан түгэнигэр, социальнай кутталлаах балаһыанньаҕа түбэспит сокуоннай саастарын туола илик оҕолорго аналлаах уһуйааччы (наставник) института үлэлиэ. Институкка уһуйааччы быһыытынан анал бэлэми барбыт педагогтар уонна социальнай үлэһиттэр, аһымал быһыытынан уонна баҕа өттүнэн кыттар тэрилтэлэр оҕолору кытта алтыһан үлэлиэхтэрэ. Бэлэмнэниини барбыт наставниктар анал реестргэ киллэриллиэхтэрэ. Институт көмөтүн сокуоннай саастарын туола илик оҕолор дьыалаларын хамыыһыйата оҕо уонна төрөппүт сөбүлэҥин эрэ кэннэ аныыр буолуоҕа.

Креативнай индустрияны сайыннарарга

Ураты, экономическай сыаннастаах креативнай бородууктаны айыыны, олоххо киллэриини уонна тарҕатыыны кытта быһаччы ситимнээх үлэ-хамнас “креативнай индустрия” диэн өйдөбүлэ бигэргэнэн, бу хайысхаҕа быраап төрүттэрин сүрүннээһин киириэ, креативнай индустрия субъектарыгар судаарыстыба өйөбүлүн көрүҥнэрэ быһаарыллыахтара. Ол курдук, олунньу ыйга креативнай индустрияны сайыннарыы туһунан сокуон күүһүгэр киирдэ.   Экономика бу саҥа секторын сайыннарыыга Арассыыйа тустаах министиэристибэтэ үлэлэһиэ. Бу саҥа сокуоҥҥа олоҕуран креативнай индустрия субъектарын реестрэ оҥоһуллуо. Бу эйгэҕэ үлэлии-хамсыы сылдьааччы дьон уонна хампаанньалар судаарыстыбаттан өйөбүлү ылар кыахтаныахтара.

Кирэдьиит биэрэр кэпэрэтииптэргэ ирдэбиллэр

Кирэдьиит биэрэр потребительскай кэпэрэтииптэргэ (салгыы КПК) сыһыаннаан ылыллыбыт саҥа быраабылалар кэпэрэтиип үлэтэ дьэҥкир буоларыгар туһаайыллаллар. Бу иннинэ КПК судаарыстыбаннай реестрин Арассыыйа Баана ЕГРЮЛ дааннайыгар олоҕуран оҥоро олорбут буоллаҕына, билигин КПК докумуоннарын үп-харчы ырыынагар сүрүннүүр тэрилтэ, эбэтэр Арассыыйа Баана бэйэтэ бэрэрбиэркэлээн баран киллэрэр буолуоҕа.

Нэһилиэстибэ ылааччылары бэрэбиэркэлиэхтэрэ

Олунньу ыйга күүһүгэр киирбит сокуоҥҥа олоҕуран, нотариус нэһилиэстибэ ылааччы  докумуонун ЗАГС биир кэлим судаарыстыбаннай базатын нөҥүө бэрэбиэркэлиир буолла. Бу докумуону бэрэбиэркэлиир үлэни судургутутуо уонна нэһилиэстибэ чахчы сокуоннай аймахтарыгар бэриллэрин хонтуруоллуо.

Маны сэргэ РФ нотариат туһунан сокуонугар олоҕуран тэриллибит нотариус тэрилтэлэрэ эрэ “нотариат”, “нотариус” диэн тиэрмини тэрилтэлэрин аатыгар тутталлара көҥүллэниэ.