16.01.2025 | 22:38

Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Поповка сүгүрүйдүлэр

Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Поповка сүгүрүйдүлэр
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

81 сыл аннараа өттүгэр, 1944 сыл тохсунньу 15 күнүгэр, Федор Поповка сахалартан бастакынан Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун үрдүк аата иҥэриллибитэ.
Бу бэлиэ күнүнэн Дьокуускайга Кыайыы болуоссатыгар «Кыайыы» мемориальнай комплекска сибэкки дьөрбөтүн уурдулар. Тэрээһиҥҥэ Федор Кузьмич Попов аймахтара, эдэр армеецтар, Дьоруой Ф.К. Попов аатын сүгэр куорат 20 №-дээх оскуолатын кэлэктиибэ кыттыыны ыллылар.
Сахалартан бастакынан Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын сүкпүт Ф.К. Попов 1921 сыл ахсынньы 8 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Баатара нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. 1942 сыл бэс ыйын 24 күнүгэр аармыйаҕа ыҥырыллыар диэри «Октябрь» холкуоска биригэдьииринэн үлэлээбитэ. 
Аармыйаҕа тиийэн баран Бастаан Молотов, кэлин Свердловскай уобалаһын Камышлов куорат таһыгар Алтайскай байыаннай лааҕырга автоматчик буоларга үөрэммитэ. 1943 сыл иккис аҥаарыгар фроҥҥа тиийэр. Онно 81-с стрелковай дивизия 3-с стрелковай ротатыгар автоматчигынан сылдьар. Хас да самнарыылаах кимэн киириилэр кэннилэриттэн өстөөх Днепр уҥуор быраҕыллыбыта. Ф.К. Попов ол кырыктаах кыргыһыыга өстөөх траншеятыгар сытан пулеметунан уоту аһан, соҕотоҕун 70 фашиһы кыргар.


Алтынньы 11 күнүгэр Ф.К. Попов ыарахан бааһырыыны ылан, алтынньы 13 күнүгэр сырдык тыына быстар. Ф.К. Попов Белоруссия Гомель уобалаһын Глушец дэриэбинэҕэ бырааттыы ииҥҥэ көмүллүбүт. Кэлин буойуттар кырамталарын ити уобалас Деражичи сэлиэнньэтигэр көһөрөн илдьэн көмпүттэр. Деражичига 1200-тэн тахса буойуттары кытта биир сиргэ 7 Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдара, олортон биирдэстэрэ – Саха сирин чулуу уола Ф.К.Попов өйдөбүнньүктэригэр дьон-норуот сүгүрүйэр. 
1944 с. тохсунньу 15 күнүгэр ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Ыйааҕынан Ф.К.Поповка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аата иҥэриллибитэ. Саха норуота, Баатара нэһилиэгин олохтоохторо оччолорго бэйэлэрин албан ааттаах уоллара өлбүт сураҕын ыар кутурҕанынан көрсүбүттэрэ. Федор уһулуччулаах хорсун быһыытыгар, дьоруойдуу өлүүтүгэр эппиэттээн, кини биир дойдулаахтара, II Баатара нэһилиэгин холкуостаахтара “Дьоруой саха Попов Федор Кузьмич” диэн танк оҥоһуллуутугар анаан үбү хомуйууну саҕалаабыттарын Мэҥэ Хаҥалас оройуонун бары үлэһиттэрэ иилэ хабан ылбыттара. Сотору буолаат: “Якутская АССР село Майя. Председателю Совета 2-го Батаринского наслега, собравшим 56000 рублей на строительство танка “Герой-якут Федор Кузьмич Попов”, благодарность Красной Армии и мой братский привет. Верховный главнокомандующий Сталин”, – диэн ис хоһоонноох телеграмма кэлбитэ. Дьоруой биир дойдулаахтара, бүттүүн Саха сирин дьоно Федор хорсун быһыытынан киэн туттубуттара.
Сэбиэскэй ойуус Дьоруойа Федор Попов аатын Тикси муора пордун  таһаҕас тиэйэр теплохода, Гомель, Дьокуускай куораттарга, Майаҕа уулуссалар уонна Дьокуускай куорат 20 №-дээх оскуолата, сквер сүгэллэр. Төрөөбүт Сыымаҕар, Майаҕа пааматынньыктар туруоруллубуттара, поэт Л.А. Попова «Ырыа буолбут олох» поэманы суруйбута.
Дьокуускай куоракка Ф.К. Попов аатынан сквергэ быйыл пааматынньык туруоруллуоҕа. Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспатын, Якутия помнит  https://www.yakutia-pomnit.ru/ сайт матырыйаалларынан.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Дьон | 01.02.2025 | 11:00
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Кини – 25 саастаах эдэр киһиэхэ олох ыараханын, аһыытын-ньулуунун билбит, ол охсууттан самныбатах, күүстээх санаалаах, сахалыы мындыр толкуйдаах, саастаах да дьоҥҥо холобур буолар киһи киэн туттар дьоруойа.   – Саргылан, бастатан туран, бэйэҥ тускунан билиһиннэриэҥ дуо? – 1999 сыллаахха Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо төрөөбүтүм, улааппытым, оҕо, эдэр сааһым барыта онно...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....