Сайдыы суолугар төрүт үгэһи тэҥҥэ тутан

2021 с. РФ Үөрэҕирии министиэристибэтэ “Орто анал үөрэхтээһин тиһигэр креативнай индустриялар колледжтарыгар олоҕуран креативнай индустриялар каадырдарын бэлэмнээһин” пилотнай бырайыагы саҕалаабыта.
«Айар уустар» – Арассыыйатааҕы пилотнай бырайыак балаһаакката
Дьокуускайдааҕы технология уонна дизайн колледжа 2022 с. балаҕан ыйын 1 күнүттэн Арассыыйатааҕы сэттэ федеральнай пилотнай балаһааккаттан биирдэстэрэ буолбута. Бырайыак көмөтүнэн колледж мастарыскыайдара саҥардыллан, анимация, музыкальнай, звукооператорскай маастарыстыба, фотоискусство, дизайн уонна реклама курдук билигин ирдэнэр идэлэргэ үөрэтэр эбии бырагыраамалары ылыммыта. Устудьуоннар манна үөрэҕинэн эрэ муҥурдаммакка, айар ис кыахтарын арыйаллар.
2023 с. колледж СӨ бырабыыталыстыбатын дьаһалынан “Айар уустар” креативнай индустриялар колледжтара” диэн уларытыллан ааттаммыта. Колледж дириэктэринэн РФ иитиигэ уонна үөрэхтээһиҥҥэ бочуоттаах үлэһитэ, СӨ профессиональнай үөрэхтээһиҥҥэ туйгуна, СӨ уопсастыбаннай палаататын чилиэнэ Елена Григорьевна Яковлева үлэлиир.
2023-24 үөрэх дьыла түмүктэнэригэр “анимация уонна хаартыска искусствотын тиэхиньикэтэ” хайысхаҕа бастакы дипломнар туттарыллыбыттара.
2024 с. балаҕан ыйыгар колледж үчүгэй түмүгү көрдөрөн, федеральнай пилотнай балаһаакка буоларын туоһулуур статуһун уһаппыта.
Билигин, ахсынньы ый бүтүүтүн туругунан, колледжка 815 устудьуон үөрэнэр. 46 преподаватель, 3 производственнай үөрэх маастара үлэлииллэр.
Колледж үс үөрэтэр салаалаах
Быйылгы үөрэх дьылыгар үөрэх хаачыстыбатын үрдэтэр, устудьуоннары уонна преподавателлэри биир сүрүннээһини тупсарар соруктаах колледж тутулугар уларытыылары киллэрбиттэр. Ол курдук, идэҕэ үөрэтэр хайысхаларынан көрөн үс салааламмыт. 1-кы отделение – “Дизайн”. Манна икки идэ киирэр: “Дизайн (салааларынан)” уонна “Социальнай үлэ”. 2-с отделение – “Үгэстэр (традиции)”. Манна эмиэ икки идэҕэ үөрэтэллэр: “Конструирование, моделирование уонна чэпчэки бырамыысыланнас оҥоһуктарын бэлэмнээһин технологията (көрүҥнэринэн)”, “Декоративнай-прикладной искусство уонна норуот уһанар үлэтэ (көрүҥнэринэн”). Бу идэлэри бүтэрээччилэр маастар-худуоһунньук, преподаватель, технолог-конструктор квалификацияларын ылар кыахтаналлар. 3-с отделение – креативнай индустриялар идэлэригэр үөрэтэр “Креатив” салаата.
Пилотнай бырайыак биир уратыта – бырайыактыыр продюсерскай киин буолар. Манна орто уонна сүрүн уопсай үөрэх базатыгар үөрэнэн, араас квалификациялары баһылыыллар: звукооператорскай маастарыстыба исписэлииһэ, фототехник, реклама, анимация уонна анимационнай киинэ исписэлииһэ, веб уонна мультимедийнай приложениелары айааччы, киинэ уонна телепроизводство исписэлииһэ.
Колледж “Креатив” отделениетын үлэтин-хамнаһын, бырайыактарын туһунан Татьяна Тимофеевна Скрябина, “Креатив-ППЦ отделениетын сэбиэдиссэйэ:
– Балаҕан ыйыттан “Креатив” отделение сэбиэдиссэйинэн ананан үлэлиибин. Алтынньы 1 күнүгэр, орто анал үөрэхтээһин күнүн көрсө буолбут аһаҕас ааммытыгар, бырайыактыыр-продюсерскай кииммитин сүрэхтээбиппит. Бырайыактыыр-продюсерскай киин сүрүн сыалынан-соругунан тэрилтэ туох үлэһиккэ наадыйарын быһааран, үлэтин онно дьүөрэлээн тэрийэрэ буолар. Ону сэргэ устудьуоннары практикаҕа олоҕуран үөрэтэр. Маны таһынан устудьуоннар бырайыактарын, оҥорбут бородуукталарын продюсердыыр. Бырайыактыыр киин кэнники 4 ыйга олоххо киллэрбит үлэтэ элбэх. Холобур, Киин уокурук управатын сакааһынан 3 хайысханан “Волонтер” значок эскииһэ оҥоһулунна. Ахсынньыга, “Сосновый бор” оҕо сынньанар, чэбдигирэр киинэ сакаастаан, Бүтүн Арассыыйатааҕы “Смотри, это Россия” куонкуруска кыттарга 30 мэтээл оҥоһуллубута. Бу мэтээллэри колледжпытыгар декоративнай-прикладной искусство идэтигэр үөрэнэр устудьуоннарбыт мельхиору, латуну, тайах муоһун уонна оргстеклону туһанан оҥорбуттара. Маны таһынан атын тэрилтэлэри кытта кыттыгас бырайыактары олоххо киллэрэбит. Холобур, “Айар” кинигэ кыһатын кытта “Күүгүнэй”, “Иэрэгэй” мас оонньуурдар оҥоһуллубуттара. Анимацияҕа, музыкальнай-звукооператорскай маастарыстыбаҕа, информационнай тиһиктэргэ уонна бырагыраамалааһыҥҥа үөрэнэр устудьуоннарбыт “Таабырыннар” электроннай оонньууну оҥорорго үлэлэспиттэрэ.
Устудьуоннарбыт ситиһиилэрэ
– Отделениебыт преподавателлэрэ да, устудьуоннарбыт да араас таһымнаах тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттабыт. Былырыын муус устарга көмпүүтэр оонньууларын оҥорууга регионнар икки ардыларынааҕы “Хакатоҥҥа” кыттыбыппыт. Биһиги колледжпыт хамаандата метроидвания жанрыгар “Дитя Луны” диэн 2D оонньуутунан боруонса ситиһиилэммитэ. “Айар Дабаан” Саха сиригэр креативнай нэдиэлэ чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын үөрэтиигэ, харыстааһыҥҥа уонна тарҕатыыга аналлаах оонньууну айыы куонкуруһугар Августина Семеновабыт призер буолбута.
Колледжпыт “Пространство” хаартыска устуудьуйатын кытта (преподаватель Алексей Павлов) “Үлэ кыбартаала” креативнай кластер резиденэ. Устудьуоннарбыт практическай дьарыктарын бу “Пространство” устуудьуйаҕа бараллар.
Анимацияҕа үөрэнэр оҕолорбут элбэхтик практическай үөрэҕи барар буоланнар, профессионаллары курдук үлэҕэ үгүстүк ыҥыраллар. “Креатив уонна дизайн” салаатыгар үөрэнэр Роберт Адамов, Виктор Петров, Аэлита Иванова уонна Милена Овчинникова номнуо өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр “Tundra” анимация устуудьуйатын үлэһиттэрэ. Маннык таһымнаах устудьуоннарбытын кытта туһунан үлэлэһэбит.
Сэтинньи ый 6 күнүгэр биир эмиэ дьоһун түгэн буолбута – преподавателбит СӨ култууратын туйгуна Станислав Олесов салайааччылаах “Музыкальнай-звукооператорскай маастарыстыба” устудьуоннарын “Аранжировка популярных якутских песен” бырайыактара сүрэхтэммитэ.
Балаҕан ыйыгар колледжпыт Жанна Жиркова (“Музыкальнай звукооператорскай маастарыстыба”), Валерия Потапова («Анимация), Радислав Матвеев («Дизайн) уонна Владислав Захаров (хамаанда салайааччыта, преподаватель) састааптаах хамаандата Крым Өрөспүүбүлүкэтигэр “Таврида.Арт” кластерга “Создание кросс-дисциплинарных продуктов для креативных индустрий” кыттыбыта. Кыттааччылар иннилэригэр региоҥҥа оҕо чэбдигирэр лааҕырын сайыннарарга туһуламмыт реклама кампаниятын тобулуу соруга турбута. Колледж хамаандата бырайыагын бастакы барыйаанын көрдөрбүтүгэр, экспердэр салгыы ситэрэн-хоторон, тупсаран оҥорорго сүбэлээбиттэр этэ. Ол иһин биһиги хамаандабыт оҕолоро бырайыактарын – рекламнай роликтары гибриднэй анимация тиэхиньикэтинэн оҥорор идиэйэни ылыммыттара. Салгыы креативнай индустрия дириҥ, киэҥ эйгэтигэр умсан, экспердэр лиэксийэлэригэр сылдьан, алтыһан, билиилэрин хаҥаппыттара. Профессиональнай үөрэхтээһини сайыннарыы институтун проректора, “Креативнай индустриялар колледжтара” бырагыраама ааптара Иоанн Клиндухов, киин экспертэрэ Дарья Гладышева, Андрей Обыденников уо.д.а. хамаанданан үлэ үөрүйэхтэригэр, кросс-дисциплинарнай бородууктаны оҥорууга үөрэппиттэрэ. Бырайыак үлэтин таһынан кыттааччылар бэйэ-бэйэлэрин кытта алтыһан, «Таврида.Арт» кластерга элбэх саҥаны көрөн-билэн, бириэмэлэрин олус көдьүүстээхтик атаарбыттара.
Бу бырагыраама тиһэх питчинин (тылынан презентация) түмүгүнэн, элбэх ыйытыы-хоруй, экспертэр тус санааларын истии кэннэ, биһиги хамаандабыт “Лучший маскот” дипломнаах кэлбитэ. Оҕолорбут бу ситиһиилэринэн олус киэн туттабыт, креативнай индустрияны сайыннарарга туһуламмыт маннык тэрээһиннэргэ сылдьан, билиилэрэ өссө хаҥыырыттан үөрэбит.
***
“Айар уустар” креативнай индустриялар колледжтара региоҥҥа экономика кэскиллээх салаата сайдарыгар ууруллубут бастакы олуктартан биирдэстэрэ. Манна саха төрүт үгэстэрин, ураты оҥоһуктарын, аҕыйах ахсааннаах хоту сир норуоттарын төрүт искусстволарын, тыйыс тымныы сирбит олоҕун-дьаһаҕын уратытын барытын – аныгы кэм идэлэрин кытта табыгастаахтык ситимнээн, саҥалыы сайыннарар соруктаах үөрэтэллэр-уһуйаллар. Устудьуоннар ситиһиилэрэ, бүтэрээччилэр ылбыт идэлэринэн үлэ булан таһаарыылаахтык үлэлииллэрэ – бу буолар дьиҥ көдьүүстээх үлэ түмүгэ.
Хаартыскалар: Дьоруой тус архыыбыттан уонна колледж ТГ-ханаалыттан
Сонуннар
Ордук ааҕаллар


