Оҕолоргутун уоттан сэрэтиҥ

«Испиискэ оҕо оонньуура буолбатах» диэни бука бары кыра сааспытыттан истэ улааппыппыт. Бу мээнэҕэ этиллибэтэҕин, хомойуох иһин, сорохтор эт хааннарынан билбиттэрэ. Уоту туттарга, отторго сэрэхтээх буолуу туһунан этиллэр, сэрэтиллэр да, сорохтор ону долоҕойдоругар хатаабаттар. Олох да көрдөрөрүнэн, улахан дьон испиискэни оҕо тиийэр сиригэр уураллар, кыра саастаах оҕолору дьиэҕэ бэйэлэрин эрэ, көрүүтэ-истиитэ суох хаалларар түбэлтэлэрэ баар. Маннык дьалаҕай быһыы баһаарга тиэрдибэтэр даҕаны, бу быраабылалартан туорааһын, уот барар кутталын биричиинэтэ буолуон сөп.

Оҕолор буруйдарынан быһылаан буолбут баһаар төрүөттэрин ырытыы биричиинэтэ көрдөрөрүнэн, кинилэр үгүстүк уотунан туттар үөрүйэҕэ суохтарыттан, улахан дьон өттүттэн болҕомто ууруллубатын, оттон кэккэ түгэннэргэ төрөппүттэр оҕо  сынньалаҥын сатаан тэрийбэттэрин ыйар.

Үстэриттэн сэттэлэригэр диэри саастаах оҕолор араастаан оонньуулларыгар улахан дьон дьайыыларын, үлэлэрин-хамнастарын элбэхтик хатылыыллар. Оҕо барыны-бары билиигэ-көрүүгэ дьулуһара улахан. Кини бэйэтэ билиэн-көрүөн, тургутан, боруобалаан көрүөн баҕарар, бастатан туран, оҕолору чаҕылхай уонна өйүгэр хатанар көстүүлэр интэриэһиргэтэллэр. Кырдьык даҕаны уоту, оһох оттуутун, испиискэ умайыытын, чүмэчини оҕолор, этэргэ дылы, хас хардыы аайы көрсөллөр, онтон интэриэһинэй туох баар буолуой диэбит курдук. Бэйэни аралдьытыыга дьулуур ордук оҕо соҕотохсуйан хаалар кэмигэр көстөр. Оҕо дьиэҕэ хаалан испиискэнэн оонньообот, кумааҕыны уматыа суоҕа, тыаҕа кулуһун оттулларын көрбүтүн үтүктүө суоҕа диэн толору эрэнимиэххэ наада.

Сороҕор улахан дьон оҕолору ханнык эрэ кэмҥэ соҕотоҕун хаалларарга күһэллэллэр. Ол эрээри, дьиэттэн барыах иннинэ обургу оҕолору эбэтэр улахан дьону оҕону кэтээн көрөллөрүгэр сорудахтыахха наада. Ордук хатааһыннаах дьиэҕэ оҕолору хаалларар кутталлаах. Баһаар тахсар түбэлтэтигэр оҕолор дьиэттэн бэйэлэрэ тахсар кыахтара суох. Ону таһынан, уоттан уонна буруоттан куттанан, оҕолор ыскааптарга, орон, остуол анныгар саһаллар. Баһаар кэмигэр оҕолору булар манан аҕай дьыала буолбатах.

Бэйэлэрин оонньууларыгар оҕолор туох эрэ кистэлэҥи киллэрэргэ кыһаналлар. Сороҕор оонньуур сирдэрин булалларыгар оҕо фантазията ханна илдьэрэ уустук. Үксүн дьиэ чардаатыгар уонна оҥкучахха, умуһахха оонньуохтарын сөп. Кистэлэҥнээх уонна хараҥа сирдэр биллэр турар уоту эрэйэллэр, оччоҕуна оҕолор, ол туох содулга тиэрдэрин ситэ өйдөөбөккө, кутаа оттуохтарын, испиискэни уматар да кутталлааҕын билимиэхтэрин сөп.

Оҕолор иллэҥ кэмнэрин ханна ыыталларый, кимниин доҕордоһоллоруй, ханнык оонньууларынан үлүһүйэллэрий? Быһылааны туоратар инниттэн ити ыйытыыларга улахан дьон болҕомтону куруук ууруохтаахтар. Оҕо олорор дьиэтин аадырыһын уонна баһаарынай сулууспа нүөмэрин билиэхтээх, наада буоллаҕына көмө ыҥырыахтаах.

Оҕо мэниктээһиниттэн тахсар баһаар биричиинэлэрэ:

1. Уоту сэрэҕэ суох туттуу,  испиискэнэн оонньооһун, кутаа оттуута.

2. Убаҕас, түргэнник умайар уонна дэлби тэбэр матырыйааллардаах оонньуулар.

3. Фейервердэр, баһаары оҥоруон сөптөөх кутталлаах оонньуурдар, алдьаммыт гирляндалар о.д.а.

4. Көрүүтэ суох хаалбыт уокка холбонор прибордар.

Баһаар буоллаҕына тугу гынабыт:

1) 112, 101 нүөмэргэ эрийиҥ, чуолкай аадырыскытын этиҥ, ханна туох умайарын быһаарыҥ, ааккытын-суолгутун уонна төлөпүөҥҥүт нүөмэрин этиҥ;

2) кыра умайыыны бэйэ умулларыан сөп (уунан, кумаҕынан, инчэҕэй таҥаһынан, баһаары умулларар тэрилинэн);

3) сатаан умулларар кыаххыт суох буоллаҕына, суһаллык куотан тахсыҥ, ааҥҥытын күүскэ сабан барыҥ;

4) ыалларгытыгар биллэриҥ, улахан дьону көмөҕө ыҥырыҥ;

5) дьиэттэн сатаан тахсар кыаххыт суох буоллаҕына, сибиэһэй салгын баар сиригэр тиийэ сатааҥ (балкон эҥин);

6) буруо-тараа буоллаҕына, тирээпкэни инчэтэн ол нөҥүө тыыныҥ уонна муостаҕа сытыҥ.

Баһаар кэмигэр бобуллар:

1. Түннүктэри арыйар.

2. Уокка холбоммут прибордарга уу кутар.

3. Лифка олорсор.

4. Ыскаапка, орон анныгар уонна да атын кыбычаан сирдэргэ саһар.

Суһал сулууспа биир кэлим төлөпүөнүн нүөмэрэ “112”, СӨ Судаарыстыбаннай баһаарынай сулууспатын суһал дьуһуурунай төлөпүөнэ: 8 (4112) 507-100.

СӨ Баһаары утары охсуһар судаарыстыбаннай сулууспа