Оҕо инфекционнай балыыһата — оҕоҕо кыһамньы, сатабыл биһигэ

Оҕо бырааһын идэтин талан, олохторун бу үтүө дьыалаҕа анаан, кэлэр кэскилбит чэгиэн буоларыгар билиилэрин-көрүүлэрин ууран үлэлиир дьон биһиги ортобутугар элбэх.
Оҕо дьон ыалдьара, аһааҕыран ылара хайа да төрөппүтү аймыыра, уйулҕатын кэбирэтэрэ баар суол. Манна оҕо аймахха көмө буолар үрүҥ халааттаах аанньаллар өрүү көмөлөһөргө бэлэмнэр.
Владимир Богдашин салайааччылаах Дьокуускайдааҕы оҕо инфекционнай-клиническэй балыыһатыгар идэлэригэр ис-хаан бэриниилээх, сыстыганнаах ыарыыны бохсортон толлубакка сыраларын уурар кыһамньылаах эмчиттэр үлэлииллэр. Ол курдук, бу балыыһа кэлэктиибин иллээх сомоҕо хамаандата күннэтэ ыалдьыбыт оҕону чөлүгэр түһэрэргэ сөптөөх эмтиир ньыманы, усулуобуйаны тэрийэргэ дьулуһар. Ыксаллаах түгэҥҥэ, олох иһин охсуһуу муҥур уһугар тиийбит ыарахан туруктаах кырачааннары балыыһа үрүҥ халааттаах аанньаллара эмтээн, олоххо төнүннэрбит да түгэннэрэ үгүс. Бу манна хас биирдии балыыһа үлэһитин идэтийбит үлэтигэр билиитэ, бэриниитэ, күннэтэ улахан сыраттан турар кыһамньылаах үлэтэ көстөр.
Устуоруйаны анаардахха
Оҕо инфекционнай-клиническэй балыыһатын устуоруйата ааспыт үйэ 40-с сылларыттан саҕаланар. Ол курдук, доруобуйа харыстабылын эйгэтин араас салааларын сырдатарга үгүс суруйуулардаах биллиилээх суруналыыс Зоя Николаевна Игнатьева балыыһа 75 сыллаах үбүлүөйүн көрсө таһаартарбыт “Нет стези благороднее” кинигэтигэр куораттааҕы оҕо балыыһата 1941 сыллаахха аһыллыбытын ыйар. Бастаан аһылларыгар 25 куойкалаах эбит. Ол эрээри, тэриллибитэ сыл буолаат да, 40 куойкаҕа диэри улааппыт. Оттон 1942 сыллаахха кулун тутар ыйга уруккута дьааһыла буолан турбут биир этээстээх мас дьиэҕэ Саха сиригэр бастакы оҕо инфекционнай балыыһатын арыйбыттар. Балыыһа палааталара, кэбиниэттэр маһынан оттуллар оһоҕунан сылытыллаллар, оттон ууну атынан таһаллар эбит. Балыыһа бастаан 30 куойка миэстэлээх, онно брюшной тиибинэн уонна дизентериянан ыалдьыбыт оҕолору сытыаран эмтииллэрэ суруллар. Инфекционнай балыыһа туһунан тэрилтэ быһыытынан ити сыл ыам ыйын 1 күнүттэн үлэлээбит. Ити кэмҥэ эбии дизентерияны уонна атын да оһоҕос инфекцияларын эмтииргэ эбии 20 куойка арыллыбыт.
1965 с. балыыһаҕа сыста үс бокстаах эбии тутуу ыытыллыбыт, балыыһа тымныы уу, киин ититии ситимнэригэр холбоммут.
60-80 сс. СГУ-ну, атын да үрдүк үөрэх кыһатын бүтэрбит быраастар хото үлэлии кэлбиттэр.
Балыыһа – билигин
Билигин оҕо инфекционнай балыыһата 5 салаалаах: салгынынан бэриллэр инфекциялар салаалара, бактериальнай-диагностикалыыр, ону тэҥэ приемнуур-консультациялыыр, анестезиология, реанимация уонна интенсивнэй терапия салаалара, клиническэй-диагностикалыыр лаборатория. Балыыһа уопсайа 242 үлэһиттээх. Ол иһигэр бырааһа – 46 (онтон 3-һэ салайар үлэҕэ), орто медицинскэй үлэһитэ – 98, алын медперсонала – 68, онтон да атын үлэлээхтэрэ – 30.
Балыыһа кэлэктиибэ хаҥыыр
Ааспыт 2024 сылга оҕо инфекционнай балыыһата 31 саҥа үлэһиттэммит. Бу саҥа үлэһиттэртэн 22-тэ эдэр исписэлиистэр. Ол курдук, балыыһа иллээх кэлэктиибигэр 9 быраас эбиллибит. Олортон түөрдэ 2024 с. үөрэхтэрин бүтэрбит, дьону эмтиир эппиэтинэстээх үлэни саҥардыы ылсыбыт эдэр каадырдар. Орто медперсонал 17 үлэһитинэн хаҥаабыт, онтон 4-дэ эмиэ ааспыт сыл идэлэрин саҥардыы баһылаабыт дьон. Балыыһа эйэлээх кэлэктиибэ эдэр үлэһиттэри үөрэ-көтө көрсөн, кинилэри уопуттаах медиктэр дабыдалларын анныгар ылан, дьоһун, тыын суолталаах идэлэригэр уһуйа-такайа сылдьаллар.
Мичийэнэ Максимова, Тихоокеанскай судаарыстыбаннай медицинскэй университеты бүтэрбит, оториноларинголог-быраас:
– Алта сыл атын куоракка үөрэнэн баран ординатурабын дойдубар Дьокуускай куоракка барарга быһаарыммытым. ЛОР уорганнарын үөрэтиини олус сэргиир этим. Өссө университекка үөрэнэ сылдьар кэммэр тас дойду ЛОР-быраастара кулгааҕы уонна мурун иһин эндоскопиялыыр видеоларын хойукка диэри олорон көрөрүм. Ординатурам кэмигэр улахан дьону уонна оҕолору кытта тэҥҥэ үлэлээбитим. Оҕону кытта үлэлиири ордук сөбүлүүрбүн өйдөөбүтүм. Оҕолору көрөрбүттэн өрүү манньыйабын. Кырачаан пациеннарым төрөппүттэригэр бүк эрэллээх буолан, амбулаторнай практикабар холкубун. Оториноларинология салаатын сөбүлүүрүм диэн, манна биһиги аҥаардас төбөбүтүнэн эрэ буолбакка, илиибитинэн эмиэ үлэлиибит. Хирургическай үлэлээхпит. Үлэ үтүө түмүгүн көрөр саҕа дьол суох. Оҕо инфекционнай балыыһатыгар үлэҕэ ыҥырбыттарыгар олус үөрбүтүм. Үөрэнэр кэммэр чопчу бу балыыһа бу салаатын олус сөбүлээбитим. Инникитин эбии сайдан, эндоскопияны баһылаан, научнай үлэбин салгыыр ыралаахпын.
Кристина Новгородова, приемнуур-консультациялыыр салаа инфекционист-бырааһа:
– ХИФУ мединститутун педиатрияҕа салаатын үөрэнэн бүтэрбитим. Ординатурабын “инфекционнай ыарыылар” диэн идэҕэ барбытым. Ординатурам бастакы сылыгар оҕо инфекционнай-клиническэй балыыһатын кытта билсибитим. Балыыһа кэлэктиибин, оҕолору уонна кинилэр төрөппүттэрин кытта үлэни тута сөбүлээбитим. Үлэбин балыыһа ыарыһахтары тутар хоһугар стажер-быраас быһыытынан саҕалаабытым. Оҕолору кытта үлэлиирбин сөбүлүүбүн. Кинилэр пациент быһыытынан олус истиҥ, көнө, судургу майгылаах буолаллар. Уустук да түгэҥҥэ, санааларын күүһүнэн сүргэни көтөҕөллөр, инникигэ эрэли кынаттыыллар. Биһиги, инфекционистар, күннэтэ араас сыстыганнаах ыарыыны көрөбүт, ОРВИ-ттан, гриптэн саҕалаан улахан ыарыыларга: оһоҕос инфекцияларыгар, ойоҕостотууга, менингиккэ тиийэ... Хас биирдии ыарыы уратылаах, туһунан эмтээһини, сыһыаны эрэйэр. Идэм суолунан салгыы сайдар былааннаахпын, инфекционнай ыарыылар тустарынан билиибин хаҥатан, баҕар, научнай чинчийиилэринэн дьарыктаныам.
Талан ылбыт идэлэрин дьиҥ умсугуйар, үлэлэригэр үрдүгү ситиһэр дьулуурдаах ыччаттаахпыт үөрдэр. Уопуттаах педиатрдарбытын солбуйар көлүөнэ үүнэн тахсарыгар эрэл улахан.
Кэлэр кэм саҕахтара
Билигин балыыһа 1967 сыллаахха тутуллубут эргэ дьиэҕэ үлэлии-хамныы олорор. Урукку тутууга кыһамньылаах илии сыһыана баара тута харахха быраҕыллар, барыта уурбут-туппут курдук орун-оннугар, сылаас, ыраас.
Балыыһа кэлэктиибэ кэлэр кэмтэн күүтэр-көһүтэр баҕа санаата: үлэ өссө ордук таһаарыылаах буоларыгар табыгастаах, элбэх миэстэлээх, аныгы эмтиир-диагностикалыыр оборудованиенан толору хааччыллыбыт саҥа балыыһа дьиэтин тутуу. Кинилэр бу баҕа санаалара туоларын олус эрэнэ, долгуйа күүтэллэр.
Саҥа Өрөспүүбүлүкэтээҕи инфекционнай-клиническэй балыыһаны тутуу олоххо киирдэҕинэ, нэһилиэнньэ доруобуйатын кэтээн көрүү, эмтээһин, ыарыы турарын кэмигэр бохсуу өссө киэҥ далааһыннаахтык ыытыллар буолуоҕар бигэ эрэллээхпит.
Хаартыскалар:
Оҕо инфекционнай-клиническэй балыыһатын, үлэһиттэрин архыыбыттан
Сонуннар
Ордук ааҕаллар


