Муусука тылынан кэпсэтэбит

Муусуканан доҕуһуолланар олох ураты иэйиилээх, ураты умсулҕаннаах буолара саарбаҕа суох. Бүгүҥҥү дьоруойбут сэдэх үстүрүмүөҥҥэ оонньуур, кини – Саха филармониятын артыыһа. Билсиҥ, Иван Слепцов.

– Иван Иванович, үтүө күнүнэн! Саха киһитигэр  сайын барахсан олус  кэтэһиилээх. Айылҕа тыллыыта, от-мас көҕөрүүтэ, дьэрэкээн сибэкки мүөттээх сыта, чыычаах ыллыыра, кэҕэ этэрэ күүтүүлээх уонна күндү. Ону ааһан айар куттаах, иэйии аргыстаах киһиэхэ саҥаны арыйар кэм. Эйигин муусукаҕа ким угуйбутай, бу эйгэҕэ ким сирдээбитэй?

– Мусукаан буолуум атыттардааҕар ураты уонна соһуччу этэ. Мин Алампа аатынан Ытык Күөл 1-кы нүөмэрдээх оскуолатыгар үөрэнэ киирбитим. Төрдүс кылааһы бүтэрэр сайыммар, Дьокуускайга кэлбитим. Ити 2003 сыллаахха этэ. Ол иннинэ ханнык да үстүрүмүөҥҥэ оонньооботоҕум, Оҕо ускуустубатын оскуолатыгар үөрэммэтэҕим. Арай ырыа уруогун учуутала Изабелла Иннокентьевна Салгынова, муусукаҕа дьоҕурдаахпын өтө көрөн, уруогу таһынан дьарыктыыра. Билигин санаатахпына, учууталым барахсан, бэйэм да билбэппинэн, кэрэ эйгэтигэр чугаһатан, дьоҕурбун тута билэн, үөрэтэ, сыһыара сатаабыт эбит. Илин эҥээргэ ыытыллыбыт “Хотугу сулус” күрэххэ бэлэмнээбитин өйдүүбүн.

Онтон биирдэ аҕам эдьиийэ Галина Филипповна миигин Муусука оскуолатыгар сүүмэрдээһиҥҥэ холонон көрөргө диэн, сиэтэн илдьибитэ. Бу оскуолаҕа дьоҕурдаах эрэ оҕолору талан ылалларын билбэккэ да барбытым. Ураты эйгэ миигин тута бэйэтигэр тардан ылбыта. Элбэх тургутууну ааспытым. Бу оскуолаҕа киирэргэ куолас, муусуканы таба истии элбэҕи быһаарбат. Уһуйааччылар оҕо чоҕулуспут харахтарынан, ырыаҕа, муусукаҕа сыһыанынан, кэпсэтэринэн, тутта-хапта сылдьарынан үөрэнэр баҕатын тута быһаараллар, өтө көрөллөр. Онон, биир үтүө күн айылҕаттан дьоҕурдаах оҕолору сайыннарар, өрөспүүбүлүкэҕэ идэтийбит мусукааннары бэлэмниир соҕотох кыһаҕа үөрэнэ киирбитим.

– Үөрэх хайдах саҕаламмытай?

– Ити кэмнэргэ тыа оскуолатыттан кэлбит оҕону бүтэрбит кылааскар иккистээн үөрэтэллэрэ. Билигин ити ирдэбил суох. Тута бэйэм саастыылаахтарбын кытта биир тылы була охсубутум. Бары үөрэх, дьарык үөһүгэр түстэхпит. Маннык үөрэххэ дьаныардаах дьарык эрэ көмөтүнэн элбэҕи ситиһэҕин. Үөрэнэр кыһабыт боруогун атыллыахпытыттан ким буолан тахсыахтаахпытын билэ, үөрэхтэн уонна бэйэбититтэн ирдэнэри толоро улааппыппыт. Бастакылар истэригэр киирсэн, үөрэхпит кыһатын кытта тэҥҥэ сайдан, бииртэн биир үктэли дабайбыппыт. Муусука Үрдүкү оскуолатын тэриллиитин устуоруйатын кытта оҕо саас умнуллубат кэмнэрэ биир үтүө өйдөбүл буолбута.

Бу кыһаҕа үөрэнэр дьолу Саха Өрөспүүбүлүкэтин бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев биэрбитин махталы кытта ахтан ааһар тоҕоостоох. Айылҕа биир кэрэ көстүүлээх сиригэр Канада дэриэбинэтин бырайыагынан 140 оҕо олорор интэринээтэ, 150 оҕо үөрэнэр куорпустаах тутуллубута. Манна өрөспүүбүлүкэ ханнык баҕарар муннугуттан муусукаҕа дьоҕурдаах, баҕалаах оҕолор талыллан кэлэллэр. Урукку сылларга дьыссааттан үөрэнэн саҕалыыллара. Билигин алын, орто, орто үөрэх уонна үрдүк үөрэҕи биэрэр бөдөҥ институт буола үүннэ.

Үөрэх таһынан муусукаҕа анал чаастарынан идэтийии үөрэҕин ааһаҕын. Сарсыардаттан ырыа алыптаах дорҕооно, тыас-уус хас биирдиибитин күнтэн күн арыаллыы, кэрэҕэ угуйа, сыһыара ыҥырар. Маны сэргэ дойду, норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаах куонкурустарга кыттыы, сонунтан сонун куораттарга барыы-кэлии буолар.

– Саха оҕото муусукаҕа сыһыана хайдаҕый? Эн биһиги омукка сэдэх үстүрүмүөҥҥэ оонньуугун. Туба туох уратылааҕый?

– Муусука омугу билиммэт, кини иэйиини, ылыныыны, толорууну кытта биир. Атын омук тылын өйдөөбөт да буоллаххына, манна муусука тыла көмөҕө кэлэр. Ол аата аан дойду мусукааннара муусука нөҥүө кэпсэтиэхтэрин, билсиэхтэрин сөп. Оскуолаҕа үөрэнэр кэммитигэр дьоппуон уола алта сыл, француз икки сыл, ону таһынан кэриэйдэр, кытайдар үөрэммиттэрэ.

Бу диэн эттэххэ, тубаны бэйэм талбатаҕым. Үөрэххэ туттарсарга оҕо доруобуйатын туругун бэрэбиэркэлииллэр. Дьоҕургунан уонна доруобуйаҥ туругунан, тыҥаҥ үлэтинэн оонньуохтаах үстүрүмүөҥҥүн быһаараллар. Уон биирис кылааска диэри тубалаах соҕотох этим. Оркестрга үлэлииргэ диэн идэтийиини аастаҕым.

Туба – былыр айыллыбыт үстүрүмүөннэртэн биирдэстэрэ. Улахан, саамай намыһах тыастаах (бас), алтантан оҥоһуллубут үрэр үстүрүмүөн буолар. Элбэх киһи оонньообот. Холобурдаан эттэххэ, сүүс киһилээх оркестрга биир эрэ туба оонньуура ирдэнэр. Онон мин оркестрбар соҕотох мусукаан буолабын.

Бу үстүрүмүөҥҥэ үөрэппит уһуйааччыбынан Чурапчыттан төрүттээх Александр Кузьмин буолар. Александр Эдуардович Санкт-Петербурга үөрэҕин бүтэрэригэр инстутут аһыллар, бастакы ректор Василий Босиков үлэҕэ ыҥырар. Билигин Александр Эдуардович – институт доцена, алтан үстүрүмүөннэр салааларын сэбиэдиссэйэ. Онно туба, труба, тромбон, валторна курдук үстүрүмүөннэргэ үөрэтэллэр.

– Ханнык куонкурустарга кыттыбыккыный?

– Бэһис кылаастан араас куонкурустарга кыттан саҕалаабытым: Иркутскайга, Хабаровскайга, Братскайга, Новосибирскайга, Владивостокка, Краснодарга, Москваҕа уо.д.а. куораттарга. Аан дойду шедевринэн биллибит улуу композитордар Чайковскай, Шостакович, Прокофьев, Малера уо.д.а  айымньыларынан кыттыбытым. Үрэр үстүрүмүөннэринэн оонньооччулар Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэхтэригэр – II лауреат (Краснодар к.), үрэр үстүрүмүөннэр куонкурустарыгар I лауреат (Иркутскай к.), үрэр үстүрүмүөннэр норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурустарыгар – I уонна III лауреат (Владивосток к., Новосибирскай к.),  өрөспүүбүлүкэтээҕи “Саха сирин саҥа ааттара” күрэххэ  I лауреат уо.д.а буолары ситиспитим.

Куонкурустарга кыттыы бэйэ кыаҕар эрэниини үөскэтэр, сатабылы иҥэрэр, элбэҕи билэҕин-көрөҕүн, биир саастыылаахтаргын кытта билсиһэҕин.

– Филармонияҕа хаһааҥ-ҥыттан үлэлиигин?

– Оскуоланы 2011  с. бүтэрээт, үлэлээн саҕалаабытым, ол сыл институкка үөрэххэ киирбитим. Оркестрбыт репертуара киэҥ. Аан дойдуга биллэр композитордар айымньыларын оонньуубут, биир тылынан, классикаттан саҕалаан рокка тиийэ буолуон сөп. Элбэх кэнсиэрдэргэ, бырагыраамаларга  кыттабыт.

– Үлэҥ быыһыгар тугунан дьарыктанаҕын?

– Муусука миэхэ элбэҕи биэрдэ. Тулуурдаах, дьаныардаах, туруорбут сыалбын ситиһэр кыаҕы биэрдэ. Ону спорка туһанан, 2011-2012 сс. саҕалаан “Statika” фитнес-кулуупка пауэрлифтинынан дьарыктанабын. 2016 с. күрэстэргэ кыттан, 2016-2017 сс. өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөнэ буолбутум. Билигин ыйааһыным хамсыырыттан күрэскэ кыттыбаппын. Сүрүн үлэм быыһыгар 2021 с. Амма улууһун Оҕо искусствотын оскуолатыгар преподавателлиибин. Анал үлэ графигынан оскуолаҕа тиийэн үрэр үстүрүмүөннэргэ оонньуурга үөрэтэбин. Быйыл биир оҕону выпустаатым, күһүн институкка туттарсыаҕа.

– Дьиэ кэргэниҥ туһунан кэпсии түс эрэ.

– Кэргэним Анастасия Васильевна – флейтистка, иккиэн бииргэ үөрэммиппит, Филармонияҕа үлэлиибит. Кыыспыт Вика тоҕуһа, төрдүс кылааска таҕыста. Айбыттарын курдук муусукаҕа чугас.

Түгэнинэн туһанан, идэтийбит мусукаан буоларбар үөрэттэрбит, бу эйгэни ылынарбар тирэх буолбут күндү төрөппүттэрбэр –  ийэбэр Мотрена Егоровнаҕа, аҕабар Иван  Иннокентьевичка муҥура суох махталбын тиэрдэбин.

– Кэпсээниҥ иһин махтанабын. Айымньылаах үлэни, дьиэ кэргэҥҥэр дьолу-соргуну, үтүөнү баҕарабын.