Моркуоп

Моркуоп атын оҕуруот астарыттан саамай элбэх А битэмииннээҕинэн биллэр. Бу аата иммунитекка, харахха туһалаах, искэни утарар. Кини маны сэргэ С уонна Е битэмииннэринэн баай буолан, кырдьыыны утары «үлэлииринэн» аатырар. Калийа сүрэх-тымыр үлэтин тупсарар, кальций уонна фосфор састааптааҕа тиис, уҥуох бөҕө буоларыгар көмөлөһөр, оттон хлор организмҥа уу балансын тутар эбит.

Оттон хаһаайыстыбаҕа күһүн моркуоба суох буоллаххына, лечо, аджика да оҥостубаккын, хаппыыста да тууһаммаккын, эгэ, борщ, барыанньа оҥостуоҥ дуу, кыһын плов сиэҥ дуу... Быһата, моркуоба суох хайдах да табыллыбаккын!

Ити курдук эргиччи туһалаах, наадалаах ас буоларын быһыытынан да буолуо, үүннэриитэ үгүс сыраны-сылбаны, уопуту эрэйэр.

Моркуобу ыам ыйыттан саҕалаан таһырдьа олордон саҕалыахха сөп. Сүрүнэ сирэ сылаас буолуохтаах.

Буорун бэлэмнээһин. Моркуоп сымнаҕас буору сөбүлүүр. Ол эрээри сибиэһэй ноһуомунан уоҕурдуллубут буорга ыстахха, сиэмэни «тумуннарар» куттал баар.

Сиэмэни бэлэмнээһин. Моркуоп сиэмэтин олордуох иннинэ обработкалыыр ордук:

* 2 ыст. сылаас ууга 1 ч. нь. марганцовка суурадаһыныгар сытыара түһүллэр. Аһара бытархай сиэмэ буолан, таҥас мөһөөччүккэ кутан эбэтэр маарылаҕа суулаан угар ордук. Маннык «эмтээһин» 20 мүн. уһуо суохтаах. Бу кэннэ сиэмэлэри таҥаска тэлгэтэн куурдуллар.

* 10 мүнүүтэҕэ 3%-наах водород перекиһигэр тута түһэн баран, ыраас уунан сайҕыыллар. Эмиэ таҥас мөһөөччүккэ кутан обработкаланар. Перекись оннугар сорохтор 15 мүн. водкаҕа туталлар.

* Мас күлүн суурадаһыныгар эмиэ илитиэххэ сөп. Холобура, 1 л сылаас ууга 2 ост. нь. күлү кутан икки суукка көөнньөһүллэр. Ол кэннэ манна эмиэ мөһөөччүктээх сиэмэлэри уган, 8-10 чааска сытыара түһүллэр.

* Таҥаска суулаан икки нэдиэлэ курдук оҕуруот буоругар көмөн сытыарыахха эмиэ сөп.

Ити курдук, моркуоп «дөйүҥү» сиэмэтин «уһугуннарга» хас биирдии оҕуруотчукка, хаһаайкаҕа бэйэтэ сөбүлээн туттар, үөрэммит ньымалаах.

Ыһыы. Үчүгэй сииктээх кирээдэҕэ ыһыллыбыт моркуоп түргэнник быгар. Онон олордуох иннинэ буорун сиигин көрөр булгуччулаах. Сиэмэни 2-3 см дириҥҥэ олордуллар. Манна эмиэ хас биирдии оҕуруотчут сөбүлээн туттар албастардаах. Холобура, крахмалга, мааннай куруппаҕа булкуйан ыһыы сиэмэ аһара хойуутук түспэтигэр көмөлөһөр дииллэр. Биир уһаты хорууданы оҥорон баран, онно төһө түһэринэн ыһыахха эмиэ сөп. Бу кэннэ буорунан көмөн, өссө төгүл уу кутан баран, салапаанынан сабан сытыарыллар. Түүҥҥү өттүгэр халыҥ таҥаһынан, суорҕанынан үлбүрүйүөххэ сөп.

Бастакы үнүгэстэр. Сиэмэ төһө түргэнник тыллара буор сиигиттэн уонна халлаан сылааһыттан улахан тутулуктаах. Холбура, +10 кыраадыс сылааска бастакы үнүгэстэр 25-30 күнүнэн биирдэ быгыахтара, оттон +20 кыраадыс итиигэ, биллэн турар, уонча күнүнэн күүтүөххэ сөп.

Убатыы. Үнүгэстэрбит арыый уһааттарын кытта икки ардыларын 5-тии см гына убатыллар. Оччотугар көбүс-көнө, суп-суон, кыраһыабай моркуоптар үүнэн тахсыахтара. Сорохтор ол тонообут үнүгэстэрин харыһыйан атын сиргэ олордоллор. Оннук гыннахха, аны күһүн эҥин араастаан эриллибит-буруллубут аһы ылаҕын. Онон, эбии түбүгүрбэккэ, үргүү-үргүү быраҕар ордук. Күһүөрү сайын, үчүгэйдэргэ миэстэ таһааран, иккистээн убатыахха эмиэ сөп. Оттон туурбут моркуобу салаакка, мииҥҥэ туттуллар, оҕолор да астына сииллэр.

Ууну кутуу. Моркуоп халыччы ууну сөбүлээбэт. Нэмин көрөн, кыра  сииктээх буоларын хааччыйыллыахтаах. Аһара куура хатаран баран элбэх ууну кутуу аһа хайдарыгар тиэрдэр.