Манчаарыга сүүмэрдэнии күүрээнэ

Былыргы төрүттэрбит оонньууларын көрүҥнэригэр күрэс былдьаһыылар күүрээннэрэ сылтан сыл үрдээн иһэр. Саха многоборьетыгар XXII-с Манчаары оонньууларыгар сүүмэрдиир путевка былдьаһыылаах Өрөспүүбүлүкэ чемпионата сэргэхситиини үөскэттэ. Спорт миниистирин 1-кы солбуйааччы Гаврил Мохначевскай, Манчаары аатынан спорт национальнай көрүҥнэригэр Киин дириэктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Геннадий Васильев, Саха многоборьетын Федерациятын бэрэсидьиэнэ, сүрүн спонсор Алексей Пинигин, сүрүн судьуйа Дмитрий Саввинов Чемпионат үөрүүлээхтик аһыллыытыгар эҕэрдэлэрин тиэртилэр.

«Интрига» улахан!

“Туймаада” стадион кыһыҥҥы манеһыгар “3х3” атах оонньуута, “Дохсун” спорткомплекска 400 м сүүрүү, “Модуҥҥа” “Тутум эргиир”, “Мас тардыһыыта”, “Оҕунан ытыы”, “Хапсаҕай”, “Таас көтөҕүү” 67 кыттааччыны түмтэ. Эр дьон 70 кг диэри уонна 70 кг үөһэ киирсиилэрэ уонна дьахталлар илин-кэлин түсүһүүлэрэ болҕомтону тарта. Биллибэт, эдэр саҥа ааттар “кыргыһыы” толоонноругар уһаарыллыбыт, күөн-күрэс аһыытын-ньулуунун амсайбыт боотурдары кытта күөнтэстилэр. Көрүҥнэр аайы атын-атын кыттааччылар бастаталааннар, миэстэлэргэ тиксэн, лидердэр уларыйан истилэр. Инньэ гынан ким бастыыра, миэстэлэһэрэ биллибэт, улахан сыралаах, “интригалаах” күрэхтэһии буолла. “Дыгын оонньууларын” абсолютнай чөмпүйүөннэриттэн Алексей Уваровскайтан, Вячеслав Дьяконовтан, Дьулустаан Ноговицынтан уратылар бары бааллар. Кыайарга-хоторго дьулуһуу, баҕа санаа абытай! Иҥиир-былчыҥ, быһыы-таһаа, кэрэ-мааны көстүү!

Дьахталларга

Дьахталлар өбүгэ оонньууларын баһылыыллара сөхтөрөр. Арассыыйа 800 м сиргэ сүүрүүгэ быйылгы финалиската, Арассыыйа спордун маастара, хотугу многоборье маастара, ХИФУ физкультурнай институтугар үөрэнэр Үөһээ Бүлүү быһыйа Пелагея Дьячковская-Григорьева сэҥээриини үөскэттэ, түһүлгэни киэргэттэ: “Улууһум салайааччылара Манчаарыга сыал-сорук туруораннар, холонон көрдүм. Дьарыктанаммын, син табылынна.  Сүүрүүгэ РФ үтүөлээх тренерэ Татьяна Жирковаҕа эрчиллэбин, «маска» аан дойду чөмпүйүөҥкэтэ Наталья Черноградская, “Дыгын оонньуутун” кыайыылааҕа, атах оонньуутун рекордсмена Егор Филиппов сүбэлээтилэр. Манчаарыга сүүрүүгэ уонна саха многоборьетыгар кыттыам. Күрэхтэһэрбин уопут ылар курдук ылынабын. Сунтаартан Мичийэ Большакова бастаата, Тааттаттан Камила Захарова иккис буолла, мин үһүс миэстэни ыламмын, улаханнык үөрдүм. Манчаарыга диэри күүскэ дьарыктаныам”.

Эр дьон. 70 кг диэри

Күүтүллүбүтүн курдук, хатыһыылаах киирсиилэр эр дьоҥҥо буоллулар. Маҥнайгы көрүҥҥэ “3х3” Валентин Афанасьев (Ньурба) 34 м 58 см түһэн – бастакы, Всеволод Тарасов (Орто Халыма) 34 м 52 см, Марсен Колесов (Уус Алдан) 33 м 30 см көрдөрүүлэрдээх иккис-үһүс буоллулар. “Тутум эргииргэ” Владислав Кузьмин (Чурапчы) 64, Айастаан Колесов (Эбээн-Бытантай) 63, Айтал Дмитриев (Дьокуускай) 59 очкону ыллылар. Мас тардыһыытыгар Тимофей Большаков (Сунтаар), Александр Пшенников (Өлүөхүмэ); оҕунан ытыыга Леонид Филиппов (Амма) 32 очкону, Валентин Афанасьев (Ньурба) 25 очкону, Александр Пшенников (Өлүөхүмэ) 18 очкону суруннулар. 400 м сүүрүүгэ Марсен Колесов (Уус Алдан) 57,70 сөк., Тимофей Большаков (Сунтаар) 58,82 сөк., Руслан Слепцов (Мэҥэ Хаҥалас) 59,34 сөк. көрдөрүүлэннилэр.  Хапсаҕайга Тимофей Большаков (Сунтаар), Леонид Никулин (Муома), Николай Архипов (Кэбээйи) бастаатылар, таас көтөҕүүтүгэр – Александр Пшенников (Өлүөхүмэ, 160 м), Петр Прудецкай (Дьааҥы, 130 м), Николай Архипов (Кэбээйи).

Сэттэ көрүҥ түмүгүнэн, 3х3 – ахсыс, тутум эргииргэ – төрдүс, мас тардаһыыга – бастакы, оҕунан ытыыга – ахсыс, 400 м – иккис, хапсаҕайга – бастакы, таас көтөҕүүтүгэр тохсус буолуталаабыт, 33 кыайыы очколаах Сунтаар боотура Тимофей Большаков Саха многоборьетын икки төгүллээх абсолютнай чөмпүйүөнэ буолары ситистэ: “Уонча киилэни түһэринэммин күрэхтэстим. Кэргэним Мичийэлиин күрэхтэһии маҥнайгы күнүн үчүгэйдик саҕалааммыт, иккиэн хайаан да бастыахпытын наада диэммит, бэҕэһээ киэһэ чэйдии олороммут сыал-сорук туруоруммуппутун толордубут, үөрүүбүт улахан. Күүскэ дьарыктаммыппыт туһалаата. Ыйааһыммын 80 кг диэри таһаараммын, “Дыгын оонньууларыгар” кыттыам. Муус устарга бүтэһик сүүмэрдээһини ааһыахпын наада”.

Ньурбаттан Валентин Афанасьев 38 очколаах – иккис, Өлүөхүмэттэн Александр Пшенников 50 очколаах үһүс миэстэлэннилэр.

70 кг үөһэ

Маҥнайгы көрүҥҥэ, “3х3” атах оонньуутун маастардара Яков Дмитриев (Кэбээйи) 35 м 66 см, Николай Обоев (Ньурба) 34 м 16 см уонна хотугу многоборье маастара Алексей Созонов (Орто Халыма) 32 м 50 см түһүтэлээтилэр. “Тутум эргииргэ” Алексей Созонов (Орто Халыма) 59, Николай Матаннанов (Таатта) 59, Айсен Ботуев (Үөһээ Бүлүү) 58; мас тардаһыыга Николай Матаннанов, Николай Обоев (Ньурба), Давыд Колесов (Мэҥэ Хаҥалас); оҕунан ытыыга Владислав Попов (Нам) 32 очко, Алексей Созонов (Орто Халыма) 25 очко, Яков Дмитриев (Кэбээйи) 21 очко; 400 м сүүрүүгэ Николай Обоев (Ньурба) 58,51 сөк., Яков Дмитриев (Кэбээйи) 59,24 сөк., Алексей Созонов (Орто Халыма) 59, 89 сөк.; хапсаҕайга Николай Обоев (Ньурба), Алексей Ефимов (Муома), Айсен Ботуев (Үөһээ Бүлүү); таас көтөҕүүгэ Николай Матаннанов (Таатта) 180 м, Алексей Ефимов (Муома) 137 м, Айсен Ботуев (Үөһээ Бүлүү) 134 м көрдөрүүлэннилэр.

Абсолютнай чөмпүйүөн үрдүк аатын “3х3” – бэһис, тутум эргииргэ – иккис, мас тардыһыыга – бастакы, оҕунан ытыыга – бэһис, 400 м – төрдүс, хапсаҕайга – алтыс, таас көтөҕүүгэ бастакы миэстэлэрдэнэн 17 кыайыы очколаах, Манчаары икки төгүллээх чөмпүйүөнэ Николай Матаннанов (Таатта) бүтэһик көрүҥҥэ диэри төрдүс-бэһис иһэн, тааһы ыраах илдьиигэ бастаата уонна абсолютнай чөмпүйүөн үрдүк аатын ылары ситистэ: “Тааспар” туох-баар кыахпынан, “максимально” бардым. Дьарыктар күүстэринэн тааһы көтөҕүү сыллата сыыйа эбиллэн иһэр. Балаҕан ыйын 1-кы күнүттэн “Хоһуун” кулуупка күн аайы дьарыктанабыт. Дьарык объемуттан улахан тутулуктаах. Эчэйиини ылбат туһугар кыһаллабыт.  Уопут баар, былаан быһыытынан баран иһэр. “Дыгын оонньуулара” уонна Манчаары тэҥ улахан суолталаахтар гынан баран, “Дыгыҥҥа” бастыыр баҕа улахан”.

Николай Обоев (Ньурба) 18 кыайыы очколаах – иккис, Яков Дмитриев эмиэ 18 очколаах үһүс бириистээх миэстэлэргэ тигистилэр.

Түмүк

Уопсай түмүккэ бастаабыттар, иккис уонна үһүс миэстэлэммиттэр туһааннааҕынан өйдөбүнньүк мэтээллэри, кубоктары, дипломнары сэргэ, 50, 40, 30 тыһ.солк наҕараадаланнылар. Кэргэннии Тимофей, Мичийэ Большаковтар иккиэн бастаабыттара буола илик көстүү, онон, эҕэрдэлиибит! Ньурба, Сунтаар, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Кэбээйи, Анаабыр, Абый, Дьааҥы, Муома, Эбээн-Бытантай, Орто Халыма, Томпо, Өлүөхүмэ, Ленскэй, Мииринэй, Горнай, Нам, Хаҥалас, Амма, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Чурапчы, Таатта, Дьокуускай кыттар быраабы ыллылар. Хамаандаларга туттарыллар 16-лыы путевкалар оонньоннулар. Путевкалары ылбыт улуустар ханнык спортсмены кытыннарары бэйэлэрэ быһаараллар. Кыахтаах боотурдар Манчаарыга буолар Саха многоборьетыгар уонна “Дыгын оонньууларыгар” иккиэннэригэр киирсиэхтэрэ.