30.01.2025 | 14:00

Кэрэ аҥаардарга кыһамньы киинэ

Кэрэ аҥаардарга кыһамньы киинэ
Ааптар: Марфа ИВАНОВА
Бөлөххө киир

«Белая роза» бырайыак 2010 с. Арассыыйатааҕы социальнай-култуурунай көҕүлээһин пуондатын тэрээһининэн (пуонда бэрэсидьиэнэ Светлана Медведева) олоххо киирбитэ. Онтон 2016 с. балаҕан ыйыгар бу бырайыак чэрчитинэн, “Арассыыйа ийэлэрэ” Бүтүн Арассыыйатааҕы уопсастыбаннай хамсааһын Саха сиринээҕи салаатын өйөбүлүнэн Дьокуускайга дьахтар онкология ыарыыларын диагностикалыыр “Белая роза-Саха” медицина киинэ үлэтин саҕалаабыта. Билигин бу киин Саха сиринээҕи иккис салаата Нерюнгри куоракка баар.
Дьокуускайдааҕы “Белая роза-Саха” медицинскэй диагностикалыыр киини дириэктэр Елена Ивановна Михайлова салайан үлэлэтэр.

Дьахтар доруобуйатын диагностикалыыр кииҥҥэ аһыллыаҕыттан 35 исписэлиис үлэлиир, онтон Нерюнгритааҕы кииҥҥэ – 15. Бу бырайыак сүрүн сыалынан дьахтар этэҥҥэ ийэ буолуутун мэктиэлиир төрүүр-ууһуур туругар  уопсастыбаннас уонна хас биирдии дьахтар бэйэтэ болҕомтону уурарын ситиһии буолар.

Бу кииҥҥэ дьахтар төрүүр-ууһуур уорганнарыгар уонна эмиийигэр босхо кэлим диагностиканы оҥороллор. Дьахтар доруобуйатын болҕойоругар, бу боппуруоска эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһарыгар, профилактическай көрдөрүнүүгэ сылдьарыгар сүбэлииллэр, бэйэни кэтэнэн көрүү ньымаларыгар үөрэтэллэр.

Киин булгуччулаах медицинскэй страховкалааһын тиһигинэн үлэлиир буолан, манна көрдөрүнүү босхо. Хайа баҕарар кэрэ аҥаар, 18 сааһыттан саҕалаан, эрдэттэн төлөпүөннээн суруйтаран, оператор ыйытыыларыгар хоруйдаан баран, ОМС, пааспар, СНИЛС илдьэ кэлэн, үрдүк кылаастаах диагностикалыыр чинчийиини барыан сөп. Маны сэргэ Госуслуги «Облачная поликлиника» өҥөтүн нөҥүө онлайн суруйтарар кыах баар.

Киин аныгы кэм медицинскэй оборудованиетынан толору хааччыллыылаах. Былырыын УЗИ аппарааттарын үрдүкү технологиялаах саҥа оборудованиенан солбуйбуттар. Маммография снимоктарын ааҕыыны тупсарарга, “Станция искусственный интеллект” холбоммуттар. Оттон киин исписэлиистэрэ квалификацияларын үрдэтэргэ үгүс куурустары бараллар.

Манна көрдөрүнэ кэлбит хас биирдии дьахтары регистратура исписэлииһэ көрсөн, кэлим обследованиеҕа сылдьыахтаах сирдэринэн ыытар.

“Белая роза-Саха” үлэлээбит сылларын тухары уопсайа 121646 дьахтар өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан, атын да регионнартан кэлэн обследованиены ааспыт. Ол аата сылга ортотунан 16-17 тыһ. кэрэ аҥаар кэлэн доруобуйатын туругун көрдөрүнэр.

Бүгүн диагностикалыыр киин быраастарын кытта кэпсэттибит.

 

РФ уонна СӨ доруобуйа харыстабылын туйгуна, “Белая роза-Саха” үрдүкү категориялаах акушер-гинеколога, киин эмтиир чааһын сэбиэдиссэйэ Елена Мордовская:

– Елена Владимировна, кэнники кэмҥэ ордук туох кыһалҕалаахтар көрдөрүнэ кэлэллэрий?

– Сүрүннээн ыйдааҕылара кэһиллиилээхтэр, ууһуур уорган выделениета уларыйдаҕына, оҕо үөскээбэт кыһалҕалаахтар кэлэллэр.

– Дьахтар төрүүр-ууһуур уорганыгар онкологиянан ыалдьыы сааһа "эдэримсийдэ" дииллэрэ оруннаах дуо?

– Ити кырдьык. Төрүүр-ууһуур тиһик уорганнарыгар ордук чаастатык эмиий уонна маатка шейкэтин искэнэ баара бэлиэтэнэр. Ыалдьааччы орто сааһа 35-тэн 55-гэр диэри. Ол эрээри биһиги кииммитигэр 30-тарын туола илик дьахталлар кэлэн көрдөрбүт түгэннэрэ эмиэ баар. Бу ыарыыларынан ыалдьарга эрдэ сылдьыһыы, буортулаах кыдьыктар, ыйдааҕы кэлиитин кэһиллиитэ, оһоллонуу, удьуордааһын төрүөт буолар кутталлаахтар.

– Дьахтар гинекологка, профилактическай соруктаах, сылга хаста көрдөрүнүөхтээҕий?

– Маатка шейкэтин искэнин сэрэтэр соруктаах 3 сылга биирдэ онкоцитологияҕа скриннинг барыан наада. Ону таһынан эмиийин ыйга биирдэ бэйтэтэ кэтэнэн көрүөхтээх. Ыйдааҕы кэлбитин 5-7-с күннэригэр. Оттон гинекологка көрдөрүү, консультациялатыы – сылга биирдэ. 

– Гинекологка көрдөрүү түмүгэ чопчу буоларыгар, хайдах сөптөөхтүк бэлэмнэниэххэ?

– Көрдөрө кэлиэх иннинэ ууһатар уоргаҥҥа угуллар эмтэри, 48 чаас курдук половой сылдьыһыыны тохтотуллуохтаах. Ханнык да хирургическай манипуляцияны барыллыа суохтаах. Оттон скрининниир чинчийиини барарга, кэһиллиилээх выделение баар түгэнигэр, бырааска көрдөрөн, эмтэнэн баран биирдэ кэлиллэр.

 – Элбэх кэрэ аҥаар хат буолартан харыстанарга оральнай контрацептивы туттуон толлор. Итиннэ санааҥ?

– Оральнай контрацептивтар, ханнык баҕарар эмп курдук, киһиэхэ сөп түбэһэр, түбэспэт буолаллар, киһи киһиэхэ араастаан дьайаллар. Инньэ гынан бырааһы кытта сүбэлэһиллиэхтээх. Контрацептивы өр кэмҥэ иһии сорох онкологическай ыарыылары – яичник искэнэ, эндометрий, оһоҕос араага курдуктары – сэрэтэрэ дакаастанан турар. Маны таһынан оральнай контрацептивтар хат буолууттан харыстанарга ордук эрэллээхтэр. Онон бырааска көрдөрөн, консультациялатан, сөптөөҕү, куһаҕан дьайыыта суоҕу таллахха, куттала суохтар.

– Анал лабораториялааххыт дуо, ханнык анаалыстары оҥороҕут?

– Кииммитигэр туһунан лабораториябыт суох. Куоракка баар лабораториялары кытта дуогабар быһыытынан үлэлиибит. Манна атын лабораторияҕа тириэрдиллэр анаалыстарга баар клиническэй ирдэбили тутуһан, онкоцитологияҕа мазок ылабыт.

– УЗИ ханнык көрүҥнэрин оҥороҕут?

– Биһиги кииммитигэр эмиий уонна аттынааҕы лимфа түмүктэрин, быччыҥ аннынааҕы, хомурҕан үрдүнээҕи-аннынааҕы, УЗИ-лыыбыт. Ону сэргэ таас иһинээҕи уорганнары (органы малого таза) көрөргө трансвагинальнай, трансабдоминальнай ньыманан УЗИ оҥоробут. Маннык чинчийии ньыматынан эмиий, аллараа уорганнар ыарыыларын булуохха, доброкачественнай, злокачественнай искэннэр баар сибикилэрин билиэххэ сөп. 

– УЗИ-га түһүөх иннинэ тутуһуллар сүрүн быраабылаларынан ханныктары ааттыаҥ этэй?

– Таас иһинээҕи уорганнары (ОМТ) УЗИ-лыах иннинэ, хабах уонна оһоҕос кураанах буолара наада. Оттон эмиийи УЗИ-лыырга оннук анаан бэлэмнэнии ирдэммэт.

 

Дьахтар эмиийигэр үөскүүр ыарыылар тустарынан “Белая роза-Саха” киин онколог-маммолог бырааһа Надежда Васильева кэпсиир:

– Надежда Николаевна, эмиий искэнэ, атын да бу уоргаҥҥа кэһиллии (патология) тахсара кэлин элбээтэ дииллэр. Ханнык кэһиллии баарын көрсөҕүт?

– Эмиий ыарыыларын үс бөлөххө араарабыт: сүһүрэр ыарыылар (мастит, абсцесс уо.д.а), доброкачественнай искэннэр (фибрознай-кистознай мастопатия, галакторея, фиброаденома, лактационнай аденома, эмиий тумугун аденомата уо.д.а.), злокачественнай искэннэр (рак, саркома о.д.а).

– Ханнык сибикини дьахтар болҕойуохтааҕый, туох дьиксиннэриэхтээҕий?

– Эмиий тириитин өҥө уларыйыыта, быччархай тахсыыта, тумуга ыалдьар буоллаҕына, тумук тириитэ, быһыыта уларыйдаҕына, тумуктан араас салыҥ, сүмэһин сүүрдэҕинэ, эмиий быһыыта уларыйдаҕына, кытаатыы, үөскээһин таҕыстаҕына, төһө кыалларынан түргэнник бырааска көрдөрүнүллүөхтээх.

– Эмиийи УЗИ уонна маммография көмөтүнэн чинчийии туох уратылааҕый, хайата ордук чопчу түмүгү биэрэрий? 

– Эмиийгэ үөскүүр злокачественнай искэни буларга маммография ордук көдьүүстээх түмүгү биэрэр.  Оттон 35-тэн үөһээ саастаах дьахталларга маммография “золотой стандарт” буолар. Физикальнай чинчийии ньыматын кытта холбуу оҥоһуллар маммография көрдөрүүтэ 96% чопчу буолар. Оттон эмиийи УЗИ-лааһын эбии ньыма быһыытынан оҥоһуллар. Бу маннык чинчийии ордук чиҥ эмиийдээх, төрүү илик, 30-гар диэри саастаах дьахталларга ордук көдьүүстээх түмүгү биэрэр. 

– Кэрэ аҥаардарга тугу сүбэлиэҥ этэй?

­– Хас биирдии кэрэ аҥаар дьоллоох ийэ буоларга төрүүр-ууһуур туругун болҕойоругар сүбэлиэм этэ. Ону тэҥэ эмиий туругун бэйэ кэтэнэ сылдьыытын умнумуохха наада, бэйэбититтэн ордук доруобуйабыт туругун ким да билбэт. Маны таһынан, төһө кыалларынан, сыл аайы кэлим бэрэбиэркэни: маммографияны, эмиий УЗИ-тын барарга кыһаллыҥ. 

***

“Белая роза-Саха” медицинскэй диагностикалыыр киин үлэһиттэрэ хас биирдии көрдөрүнээччигэ тус сыһыаны олохтоон, болҕомтолоохтук сыһыаннаһаллар, табыгастаах, холку быһыыны-майгыны олохтуурга, наада түгэнигэр, психологическай өйөбүлү оҥорорго кыһаллаллар. Бэйэни сөптөөхтүк харыстанарга наадалаах информацияны биэрэргэ, обследование кэннэ салгыы тугу гынылларын сүбэлииргэ өрүү бэлэмнэр.

Онкологическай ыарыылары эрдэ булуу эмтэниитэ көдьүүстээх, үтүөрүүнү ситиһии мэктиэтэ буолар. Онон хас биирдии кэрэ аҥаар профилактическай көрдөрүнүү суолтатын намыраппакка, доруобуйа туругун кэтэнэ сылдьара наадатын киин исписэлиистэрэ тоһоҕолоон бэлиэтииллэр.

 

Хаартыскалар: Дьоруойдар тус архыыптарыттан

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Дьон | 01.02.2025 | 11:00
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Кини – 25 саастаах эдэр киһиэхэ олох ыараханын, аһыытын-ньулуунун билбит, ол охсууттан самныбатах, күүстээх санаалаах, сахалыы мындыр толкуйдаах, саастаах да дьоҥҥо холобур буолар киһи киэн туттар дьоруойа.   – Саргылан, бастатан туран, бэйэҥ тускунан билиһиннэриэҥ дуо? – 1999 сыллаахха Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо төрөөбүтүм, улааппытым, оҕо, эдэр сааһым барыта онно...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....