Хамсаныы — олох төрдө!

Дьокуускай куоракка Арассыыйа үөрэнээччилэрин физкультура предметигэр XXVI олимпиадата үрдүк тэрээһиннээхтик ыытыллан түмүктэннэ. Дойду 81 регионуттан  292 үөрэнээччи түмсэн, спорду билиилэригэр, эт-сиин өттүнэн сайдыыларыгар күрэхтэстилэр. 
Сахабыт сиригэр Арассыыйа таһымнаах предметнэй олимпиадалар, физкультура салаатыттан ураты, ыытылла иликтэр. Физкультура предметин олимпиадата Дьокуускайга 2024 сыллаахха ыытыллыбыта, онон бу иккис төгүлүн тэриллиитэ. 
Спорт дыбарыастарыгар үөрэнээччилэргэ, учууталларга, тренердэргэ араас дьаһаллар, үөрэх министиэристибэтин уонна Чурапчытааҕы физкультура уонна спорт институтун күүстэринэн идэни үрдэтэр куурустар, семинардар буоллулар.

Учууталлар, тренердэр куонкурустарын кыайыылааҕа, «Саха сирин киэн туттуута» норуот бириэмийэтин лауреата, Чурапчы орто оскуолатын физруга, СӨ үтүөлээх учуутала, 45 ыстаастаах Владислав Николаевич Кривошапкин «Модун» спорткомплекс саалатыгар теоретическай уонна практическай дьарыктары, маастар-кылаастары ыытта, бэйэтэ айан оҥортообут стандартнайа суох оборудованиелара улахан сэҥээриинэн туһаннылар. Итинник оҥоһуктар ханна да суохтар. 80-с сыллардаахха Мэҥэ Хаҥалас Харатааҕы лицейин новатор-учуутала Илья Романович Назаров истиэнэттэн тахсан кэлэр снарядтарын көрөн, салгыы сайыннарбыт. Оҕолор бу тэриллэринэн сүрдээх азаартаахтык, былдьаһа-былдьаһа, кыайар туһугар оонньууллар. Холобур, уһуну ойорго тэбинэр дуосканы үктээтэххинэ («заступтаатахха», «уордаххына»), уот умайар. Тэбинэр планканы миэлинэн соппоккун, пластилинынан сыбаабаккын. Күрэхтэһиилэргэ, олимпийскай да оонньууларга туттуохха сөп эбит. Трибунаҕа олорооччулар ыраахтан көрөллөрүгэр олус табыгастаах. Олорон эрэ уһун синньигэс тимири эргиттэххэ, хас да оҕо тэҥинэн ойуолуур, төһө баҕарар түргэннээхтик эргитиэххэ сөп. Таарыйтарбыт туораан иһэр. Скакалканы солбуйар. Ким төһө үрдүгү ыстанарын көрдөрөр 190-325 см тиийэ үрдүктээх хомуллар кылгас пластина-мастары атах оонньуутун маастардара 315 см, баскетболистар 325 см тиэрпиттэр; тарбахтары, харыны сайыннарарга аналлаах; волейбол мээчигэ кэлэ турар табатык «паастааһыҥҥа» үөрэтэр. Аны туран, сыалы таба быраҕыыга, бастыҥ спортсменнар кимнээхтэрин быһаарар «ыйытык» картотека; дуобат-саахымат дуоскатын саҕа тарбах күүһүн сайыннарар «мас тардыһар» бааллар. Кумааҕы мээчиктэринэн сыалы таба быраҕыыга, тутум эргиири баһылааһыҥҥа табыгастаах уо.д.а. дьикти оҥоһуктарын мандар уус Владислав Николаевич сорохторун эрэ аҕалбыт.

Бырабыыталыстыба 2-ис дьиэтин аактабай саалатыгар хамаандалар бэрэстэбиитэллэригэр ыытыллыбыт түмүктүүр сыаллаах төгүрүк остуолу СӨ үөрэҕин миниистирэ Ньургууна Афанасьевна Соколова салайан ыытта. Физическэй культура уонна спорт салаатын учуонайдара, Москватааҕы физическэй культура Академиятын ректора, олимпиада дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, наука доктора Н.Н. Чесноков, Сибиирдээҕи физическэй культура университетын бэрэсидьиэнэ, наука доктора В.И. Михалев, Чувашия физическэй культураҕа университетын ректора, наука доктора А.И. Пьянзин, Чурапчы институтун бэрэсидьиэнэ, наука доктора М.Д. Гуляев, институт ректора, наука хандьыдаата И.И. Готовцев уо.д.а. физкультура уруоктара туһалаахтык, көдьүүстээхтик ыытыллыахтаахтарыгар иһитиннэриилэри оҥордулар. Тыл эппиттэр «Физкультура учууталарын сэбиэтин» тэрийэри, физкультура уруоктарыгар үөрэтии саҥа ньымаларын киллэриигэ, Олимпиада түмүктэрин биһирээбиттэрин биллэрдилэр. Төгүрүк остуолга Арассыыйа Дьоруойа Николай Евдокимов кытынна, оҕолорго патриотическай тыыны иҥэриигэ, эт-хаан өттүнэн сайдыыларыгар, Ийэ дойдуну көмүскүүргэ бэлэмнээх дьону иитэн таһаарыыга болҕомтону туһаайда.

Муус устар 17 күнүгэр «Сэргэлээх» КК буолбут «Физическэй культура» олимпиадатын түмүгүн таһаарыыга СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлэ Кирилл Евгеньевич Бычков, олимпиада Дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Николай Николаевич Чесноков бу олимпиадаҕа Бүтүн Арассыыйатааҕы сүүмэрдээһини ааһан кыттыбыттар бары кыайыылаах үрдүк аатын ыллылар диэн бэлиэтээтилэр.

Физкультура олимпиадатыгар Москва, Татарстан, Ульяновскай, Челябинскай уо.д.а. регионнар оҕолоро үчүгэй бэлэмнээхтэрин көрдөрдүлэр. Саха сириттэн Дьокуускай куорат 17-с оскуолатын XI кылааһын үөрэнээччитэ Ирина Федорова, Нерюнгриттэн Юлия Ганяк, Любовь Гавриленко кыһыл көмүс мэтээллэри ылаттаатылар, Дьокуускай куорат 31-с оскуолатыттан Полина Гоманова, 33-с оскуолаттан Арина Пуляевская, куорат Национальнай гимназиятыттан Софрон Скрябин иккис-үһүс бириистээх миэстэлэргэ тиксэн үөрдүлэр-көттүлэр.

Софрон Скрябин, Дьокуускай куорат национальнай гимназиятын X кылааһын үөрэнээччитэ:

– Олимпиада үчүгэйдик ааста. Син өр бэлэмнэннибит, былырыын эмиэ бэлэмнэммиппит эрээри, гимнастикаҕа эчэйии ыламмын күрэхтэспэтэҕим.  Бу сырыыга, дьэ, миэстэлэстим уонна үөрэххэ киирэргэ путевка ыллым. Физкультураҕа Татьяна Леонидовна Крылова үөрэтэр. Элбэх көрүҥүнэн дьарыктанныбыт, теорияттан саҕалаан, гимнастиканан, сүүрүүнэн, волейболунан, прикладнойдарга тиийэ күрэхтэстибит, элбэх сбору аастыбыт. Олимпиадаҕа бары көрүҥҥэ кытынным. Теорияны ыарырҕаттым. Мантан ыла үөрэхпэр күүскэ ылсыам. Орто кылаастарга тустуунан дьарыктана сылдьыбытым, аҕам Максим Дмитриевич Скрябин Арассыыйа спордун маастара. Биэс оҕолоох ыалга иккис оҕобун. Ийэбит генетически наһаа сайдыылаах, сатаабата диэн суох. Полицияҕа киирэр баҕа санаалаах этим да, Олимпиада түмүгүнэн дипломмун ыллым, ханнык эмэ физкультура институтугар туттарсыам. Тэҥ саастыылаахтарбар үөрэхтэригэр кыһаллалларыгар, спордунан дьарыктаналларыгар баҕарабын, – диэн санаатын үллэһиннэ.

Арассыыйа ханнык баҕарар физкультурнай институтугар үөрэххэ быһа киирэргэ путевкалары ылаттаабыт оҕолору эҕэрдэлиибит!