Дьонум туһунан истиҥник

Аҕам Ушницкай Николай Никитич Уус Алдан оройуонун Өнөр нэһилиэгэр 1909 с. төрөөбүт. Аҕата Ушницкай Никита Петрович, ийэтэ Ушницкая (Громова) Дария Александровна диэн үлэһит, сэмэй дьон этилэр.

Аҕам элбэх оҕолоох ыал улаханнара. Аан дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитигэр аҕам 1942 с. бэс ыйыгар Чурапчы военкоматынан ыҥырыллан барбыт. Бэйэтэ кэпсииринэн, Москва анныгар сэриилэспит. Онно сылдьан 1943 с. тохсунньу 25 күнүгэр кимэн киирии кэмигэр хаҥас илиитин пулемет буулдьата тоҕо көтөн, улахан бааһырыыны ылбыт. Онон илиитин госпитальга эпэрээссийэлэтэн, 1943 с. от ыйыгар инбэлиит буолан, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллээх эргиллибитэ.

Аҕа дойду Улуу сэриитигэр барбыт  4 бииргэ төрөөбүт ини-биилэртэн соҕотох кини эрэ тыыннаах эргиллибитэ. Аҕам, сэрииттэн кэлээт, аҥаар илиилээх да буоллар, туох да үлэттэн иҥнибэккэ, кыайарынан холкуоска үлэлиир. Үксүгэр таһаҕас таһыытыгар, мас эрбээһинигэр, бэрэбинэ тиэйиитигэр сылдьар. Үчүгэй үлэтин иһин 1965 с. “Коммунистическай үлэ ударнига” ааты ылбыта. От үлэтин кэмигэр отчуттарга асчыт буолара, кыһынын хотон сүөһүтүгэр икки буочука холбоммут сыарҕалаах оҕуһунан уу  баһара. Үөлээннээхтэрэ илиитигэр күүстээх диир этилэр. Туһахтаан куобах бөҕөтүн сиэтэрэ. Аҕам сэриигэ барарыгар ийэм Варвара Даниловна икки оҕолоох хаалбыт: 1936 с.т. улахан кыыстара Розалия уонна иккис кыыс Маайыс.

Сэрии кэнниттэн 1946 с. убайым Семен, 1948 с. эдьиийим Мария төрөөбүттэрэ. Мин 1952 с.т., бырааппыт Иван миигиттэн биир сылынан кыра, 1953 с. т. этэ.

Өнөргө биһиги аҕабыт бэйэтэ туппут балаҕан дьиэтигэр олорбуппут. 1974  сыллаахха бэтэрээннэргэ көмө чэрчитинэн, сопхуос кыаҕынан, нуучча дьиэтин көҥдөйүн тутан биэрбиттэрэ. Аҕам табаарыстара, оҕонньоттор көмөлөрүнэн 1975 с. күһүнүгэр саҥа, киэҥ-куоҥ, сырдык дьиэҕэ дьонум көһөн киирэн үөрбүттэрэ-көппүттэрэ. Аҕабыт бу саҥа дьиэҕэ биир ыйтан эрэ ордук кэм олорон, сэриигэ ылбыт бааһа сүрэҕэр охсон, бэрт кылгастык ыалдьан баран, 1975 с. сэтинньигэ олохтон туораабыта. Биһиги олус диэн хомойбуппут, аҕабытын улаханнык аһыйбыппыт. Аҕабытынан киэн туттабыт, кини биһиэхэ өрүү тыыннаах. Кини биһигини чиэһинэй буоларга, үлэни өрө тутарга үөрэппитэ, ииппитэ. Ийэлээх-аҕабыт олохторун оҕолоро, 25 сиэн, 33 хос сиэн салгыыллар.

Эбэм Ушницкая (Громова) Дария Александровна 1879 с. Түүлээххэ төрөөбүт.  Кыыс оҕо омук анала буолан, Алдан өрүс тардыытыгар «Тайах Кырдалыгар» үөскээбит, Бээрийэттэн төрүттээх Ушницкай Никита Петровичка кэргэн тахсан, Өнөр сиригэр сүктэн кэлбит. Дария Александровна Никита Петровичтыын тоҕуста оҕоломмуттарыттан, түөрт  уол тыыннаах ордубут.

Аҕа дойдубутун атыйахтаах уу курдук аймаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кинилэр түөрт сиппит уолаттарын атаарбыттара:

1. Ушницкай Николай Никитич (1909 с.т.) 1942 с. бэс ыйыгар Чурапчы военкоматынан ыҥырыллан барбыт. Ол курдук элбэх сэриигэ кыттан, Московскай уобаласка (сирин аатын чопчу ыйбатах) 1943 с. тохсунньу 25 күнүгэр кимэн киирии кэмигэр хаҥас илиитин пулемет буулдьалара тоҕута көтөн, сонно тута илиитэ суох хаалан, улаханнык бааһырбыт. Өр кэм госпитальга сытан эмтэнэн, уҥа илиитин саннынан быстаран, сайын дойдутугар төннөн кэлбит. 1975 с. сэтинньи ыйга өлбүт.

2. Ушницкай Еремей Никитич төрөөбүт сыла биллибэт. Сураҕа суох сүппүт. Ханна сэриилэспитэ, уҥуоҕа ханна хараллыбыта биллибэт.

3. Ушницкай Иван Никитич (1913 с.т.) үөрэҕэ суох, партията суох. “Кыһыл Кыһа” уонна “Чкалов” аатынан холкуостарга үлэлээбит. Чурапчы военкоматынан 15.08.1941 с. ыҥырыллыбыт. Баара эрэ 28 сааһыгар, 1942 с., уоттаах сэрии толоонугар охтубут.

4. Ушницкай Михаил Никитич (1922 с.т.) рядовой, партията суох. Чурапчы военкоматынан 26.06.1942 с. ыҥырыллыбыт. Кини оскуолаҕа бэрт кыратыттан үөрэммит. “Кыһыл Кыһа” уонна “Чкалов” аатынан холкуостарга үлэлии сырыттаҕына, 1942 с. сайын, 20 саастааҕар, сэриигэ бэбиэскэ кэлбит. Кэргэнэ да, оҕото да суох. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр 132-с Стрелковай дивизия 498-с стрелковай полкатыгар сэриилэспит. Ити сыл күһүнүгэр, алтынньы 18 күнүгэр, кыргыһыы хонуутугар охтубут. Липецкай уобалас Волковскай оройуонугар Ломигорт дэриэбинэтигэр көмүллүбүт.

Ити курдук түөрт уолуттан биир эрэ тыыннаах эргиллибитэ. Эбэбит 1984 с. олохтон барбыта.

Ийэбит Ушницкая (Захарова) Варвара Даниловна 1909 с. Өнөр нэһилиэгэр Татыйаана уонна Данил Захаровтарга бастакы оҕонон күн сирин көрбүт. Төрөппүт аҕата кыра сааһыгар олохтон туораабыт, онон Павлов Иван диэн кииринньэҥ аҕаҕа иитиллэн улааппыт. Онтон Ушницкай Николай Никитичкэ кэргэн тахсан, туспа ыал буолан олорбуттар. 1942 с. сайыныгар кэргэнин Аҕа дойду Улуу сэриитигэр атаарар. Варвара Даниловна икки оҕотунуун уонна хараҕынан көрбөт ийэ, кырдьаҕас аҕа кылыннарыныын бэһиэйэх хаалбыттар. Сут-кураан дьыллар тураннар, өнөрдөр Кэбээйигэ сүөһүнү аһата көһөрүллүбүттэрэ. Варвара Даниловна онно биэс саастаах Маайыһын илдьэ барар. Уһун айаҥҥа кыра Маайыс, Сииттэҕэ чугаһаан баран, айаннаан иһэр борохуоттарыгар ыалдьан өлөр. Варвара Даниловна оҕотун Сииттэҕэ көмөн баран, төһө да айманнар, тиийиэхтээх сиригэр айаннаабыт. Онтон Роза, алтатын ааспыт кыыс, эбэтигэр уонна эһэтигэр хаалбыт. Кэбээйигэ сылтан ордук олорон баран дойдуларыгар төннүбүттэр.     Ийэлээх аҕабыт иккиэн туруу үлэһит дьон этилэр. Ийэбит эдэр сааһыгар ыанньыксытынан, кэлин оскуолаҕа остуораһынан биэнсийэҕэ тахсыар диэри үлэлээбит. Кини сүрдээх кыайыгас, сатабыллаах туттуулаах эбит. Үлэтин таһынан тирии имитэн, иистэнэн эбии дохуот киллэринэн, оҕолоругар ас-таҥас оҥороро.

1989 с. күн сириттэн күрэммитэ.