Дьаһалта орооһоро уолдьаста

Аҕыйах сыллаахха диэри Хомсомуол болуоссатыгар сайын аайы дрифтердэр куоталаһа-куоталаһа сүүрдэллэрэ, тимир көлөлөрүн «орулатан», араастаан «ыйылатан» көрүлүүллэрэ, бу эргин дьиэлээх дьон утуйар ууларын уйгуурдаллара улахан кыһалҕа этэ. Түүн аайы массыына тыаһа биир кэм бирилэс, мотуор тыаһа тирилэс буолара. Нэһилиэнньэ ыксаан, #НетДрифтуНаКомсомолке диэн хэштегтээх флешмоб кытта биллэрэн турар. Олорбуппут сыччах. Аны атын кыһалҕа күөрэйдэ. 

Киирии тыл оннугар

Бөдөҥ куораттарга электросамокаттары утарсыбыттара ыраатта. Суоппардарга, сатыы дьоҥҥо, уопсайынан, суолга, тротуарга кутталы үөскэтэллэр диэн. Хомойуох иһин, кэнники кэмҥэ биһиэхэ даҕаны айаас аттыы көтүтээччи элбээтэ. Хааман алтахтаан истэххэ, хантан кэлбиттэрэ биллибэккэ, үрдүгүнэн бараары ыксаталлар. Борук-сорукка хараҥа муннуктан ойутан тахсан, массыыналарга киирэн биэрээри ууга-уокка түһэрэллэрэ ол суох.  Аны туран, сорох «мэник мэнигийээннэр» электросамокаты иккилии, бэл диэтэр, үстүү (!) буолан мэҥэстэр түгэннэрэ кытта баар.

Боломуочуйалара суох

Бэс ыйын 9 күнүгэр Дьокуускай куорат Уопсастыбаннай палаататын мунньаҕар киэһэ уонна түүҥҥү кэмҥэ электросамокатынан айаны бэрээдэктиир туһунан дьүүллэстилэр.

Административнай хамыыһыйа салаатын начаалынньыга Сардана Васильева этэринэн, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара бу кыһалҕаҕа кыттыһар боломуочуйалара суох.

Сардана Васильева туһааннаах дьаһал таһаарарга уолдьаспытын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Билиҥҥи туругунан ГИБДД уонна оператор бэйэтэ эрэ эппиэккэ тардар кыахтаах. Манна даҕатан эттэххэ, атын эрэгийиэннэргэ кикшеринг (электросамокаттары уларсык биэрэр) хампаанньаларын олохтоох былаас хонтуруоллуур эбит, оттон биһиэхэ оннук суох.

Ол да буоллар, мунньах кыттыылаахтара хатааһылыыр кэм саҕаланыаҕыттан киин куоракка самокат кыттыылаах биир да быһылаан тахсыбатаҕын бэлиэтээтилэр. Уопсастыбаннай палаата бэрэссэдээтэлэ Матвей Лыткин этэринэн,  Whoosh оператор Олохтоох дьаһалтаны кытта ыкса ситимнээхтик үлэлиир.

Дьокуускайдааҕы кикшеринг бэрэстэбиитэлэ:  «Биһиги өрөбүлэ суох, суукканы эргиччи үлэлиир хамаандалаахпыт. Кинилэр быраабыланы кэһии түгэннэрин бэлиэтэнэн иһэллэр». 

Статистика чахчылара

Дьокуускай куоракка бу хампаанньа 1200 электросамоката турар, онтон 900-һэ биир кэмҥэ үлэлиэн сөп.  

2024 сылга Дьокуускай хас бэһис олохтооҕо Whoosh оператортан электросамокат уларсык ыла сылдьыбыт. Санаан көрүҥ, былырыыҥҥы түмүгүнэн сезон устата сервис өҥөтүнэн туһанааччылар уопсайа 1 718 639 км айаннаабыттар. Манна даҕатан эттэххэ, куорат олохтоохторо үксүн тырааныспар быһыытынан туһаналлара биллибит: оптуобус тохтобулуттан олорор дьиэлэригэр, атыы-эргиэн, урбаан кииннэригэр диэри «атах» оҥостоору.

Арассыыйаҕа кикшеринг өҥөтүнэн туһанааччы сылтан сыл элбии турар. Холобур, 2024 сылга уопсай айан 149,7 мөл. тэҥнэспит. Ити көрдөрүү, ол иннинээҕи сылга тэҥнээтэххэ, 44% үрдүк.

Сервис үлэһиттэрэ этэллэринэн, 24-тэн 40-гар диэри саастаах дьон ордук туһаналлар.

Ыстараабынан «ыгар» кыаллыа дуо?

Дьокуускайдааҕы кикшеринг үлэһиттэрэ дьон быраабыланы тутуспаттарын, улахаҥҥа уурбаттарын бэлиэтииллэр.

Холобур, аҥаардас ыам ыйын 11-28 күннэригэр 128 ыстараап суруллубут. Ити ыйыллыбыт кэмҥэ 475 киһи хааччахха хабыллан, хатааһылыыр дьолтон маппыт.

Хампаанньа бэрэстэбиитэлэ Роман Бакулин иһитиннэрбитинэн, иккилии эбэтэр онтон элбэх буолан мэҥэстии иһин ыстараап кээмэйэ 10 000 солкуобайтан 30 000 солкуобайга диэри халбаҥныыр. Ону куорат араас муннуктарыгар үлэлиир кикшеринг бэрэстэбиитэллэрэ кэтии-маныы сылдьан бэлиэтэнэллэр эбит.

Куорат олохтоохторо быраабыланы кэһээччилэри samokat_ru_bot телеграм-бот суруйан үҥсүөхтэрин сөп. Онуоха чопчу ханна (аадырыһа) уонна хас чааска көрбүттэрин ыйыахха наада. Хаартыскаҕа эбэтэр видеоҕа түһэрэн ыытыы биһирэнэр. 

Сыыһа парковкаланыы (көҥүлэ суох сиргэ туруоруу, хаалларыы) иһин ыстараап кээмэйэ – 500 солк. Быраабыланы кэһии бу көрүҥэ ордук киэҥник тарҕаммыт эбит. 

Электросамокат үрдүттэн түспэккэ, туран эрэ суолу туораатаххына – 1000 солк. Манна бэлиэтээн эттэххэ, хайаан да сатыы туоруохтааххын. 

Өскөтүн улахан киһи каартатынан төлөөн баран, 16-тан кыра саастаах оҕо туһаннаҕына, ыстараап кээмэйэ ботуччу – 30 000 солк. Соторутааҕыта «Каартабыттан 30 000 солк. устан ыллылар, оҕолоргутун оонньотумаҥ» диэн социальнай ситимҥэ биир төрөппүт айманан, ийэлэри, аҕалары сэрэтэн суруйбута киэҥник тарҕаммыта.

Итирик туруктаах хатааһылаатахха – 100 тыһ. солк., өҥөнөн туһанааччы аккауна хааччахха хабыллар.

Сатыы киһини түҥнэрэн эчэтии иһин хоромньу суумата 30 тыһ. солк. 100 тыһ. солкуобайга диэри халбаҥныыр. Онно эбии аккаунт хааччахха түбэһэр.

Оҕо оонньуура буолбатах

Билиҥҥи туругунан куораппыт суола-ииһэ электросамокатынан айанныырга табыгаһа суоҕа улахан кистэл буолбатах. Аны уулуссаларбыт кыараҕастар, тротуара суох сир элбэх, анал ыллык аҕыйах. Дьэ, ол иһин самокаттаахтар айан суолугар тахсан биэриэхтэрин, суоппардарга, сатыы дьоҥҥо даҕаны кутталы үөскэтиэхтэрин сөп.  

Аны туран, ыччат наушнигы иккис кулгаах оҥосторо ордук сэрэхтээх. Тула өттүлэригэр туох буола турарын, массыына кэлэн иһэрин истибэккэ хаалар кутталлаахтар.

Оҕолор үксүн мэниктээн, баҕар, тэҥ саастыылаахтарыгар «курутуой» курдук көстөөрү (сорох ардыгар киһиргээн, дэбдэҥнээн) да буолуо, уруулларын туппакка сүүрдэллэрэ олоххо баар көстүү. Дьиҥэр, бу көлө оҕо оонньуура буолбатах эбээт. 

Улахан, өйдөрүн-төйдөрүн туппут да эдэр дьон харахтара быччайарынан сылдьалларын үгүстүк көрөбүт. Дьалаҕай буолуу эмиэ ханна барыай, өйдөөн көрбөккө, уун-утары киирэн биэрээри, ууга-уокка түһэрэллэр.

Хаартыскалар: Ааптар түһэриилэр