04.02.2025 | 19:52

Дьаһалта үлэтин үчүгэйинэн сыаналыыллар

Дьаһалта үлэтин үчүгэйинэн сыаналыыллар
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Дьокуускай куорат Олохтоох дьаһалтатын ааспыт 2024 сыл түмүгүнэн уонна үүммүт 2025 сылга былааннарынан нэһилиэнньэ иннигэр отчуоттара куорат бары уокуруктарыгар уонна нэһилиэктэригэр тохсунньу 27 күнүттэн олунньу 26 күнүгэр диэри бара тураллар.

Тохсунньу 27 уонна 28 күннэригэр Автодорожнай уонна Гагаринскай уокуруктарга буолбут бастакы отчуоттар туһунан хаһыат ааспыт нүөмэригэр сырдатан турабыт.

Тохсунньу 29 күнүгэр баһылык Евгений Григорьев Губинскай уокурук олохтоохторугар отчуоттаата.

Евгений Григорьев ааспыт 2024 сылтан дойду баһылыга Владимир Путин өйөбүлүн ылбыт Дьокуускай куорат маастар-былаанын олоххо киллэрии саҕаламмытын, нацбырайыактарынан ыытыллар үлэ түмүгүн хас биирдии отчуокка сиһилии кэпсиир.

Ол курдук, Өлүөнэ күргэтин, «Ленские высоты», «Спортивнай», «Звездный» түөлбэлэри тутуу тэтимнээхтик саҕаламмытын, ити курдук 2030 сылга диэри Дьокуускай куорат маастар-былаанынан 90 бырайыак олоххо киириэхтээҕин салалта куорат хас биирдии олохтооҕор тиэрдэргэ кыһаллар.

Отчуоттарга дьоһун болҕомто демографическай политикаҕа ууруллар. Нэһилиэнньэбит ахсаана 389 тыһыынчаҕа тиийэн, Дьокуускай куорат Уһук Илин регионугар демографияны сайыннарыыга инники кэккэҕэ турар.

Нэһилиэнньэ ахсаана элбиирэ куорат бүддьүөтүн кытта ыкса ситимнээх. Ол курдук, ааспыт сылга бүддьүөт иэнэ 34 млрд солк. тиийэн, рекорднай көрдөрүүнү ситиспит. Ол иһигэр 14 млрд 600 мөл. солк. – куорат тус дохуота, оттон ороскуот 63% – социальнай хайысхалаах тэрээһиннэр.

2024 сылга дойду баһылыга Владимир Путин көҕүлээһининэн олоххо киирбит национальнай бырайыактар алта сыллаах цикллара түмүктэммитэ. Дьокуускай куорат 2019 сылтан 6 нацбырайыакка кыттан, 26,4 млрд солк. туһаҕа таһаарбыт; ол иһигэр: 2,5 млрд солк. – тус бүддьүөтэ, 12 млрд солк. – өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтэ, 11,9 млрд солк. – федеральнай бүддьүөттэн түспүт харчы.

«Үөрэхтээһин» нацбырайыак көмөтүнэн 7 оскуола биир симиэнэҕэ көстө. «Олорор дьиэ уонна куорат эйгэтэ» бырайыагынан хаарбах дьиэттэн көһөрүү, тиэргэннэри, Сайсары эбэ кытылын, Ф.К. Попов аатынан сквери тупсарыы, «Воинская часть» кыбаартал уулусса-суол ситимин оҥоруу о.д.а. ыытыллыбыта. 2024 сылга саҕаламмыт уопсастыбаннай тырааныспар ситимин уларыта тутуу, инфраструктураны, куорат эйгэтин тупсарыы, элбэх оҕолоохтору сир учаастагынан хааччыйыы, култуура, спорт, урбаан эйгэлэрин ситиһиилэрэ, арыгы атыытын утары үлэ хамсаабыта, анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар оҥоһуллар өйөбүл миэрэлэрэ болҕомто кииниттэн тахсыбаттар.

2025 сылга бу үлэ барыта салҕанар, ол иһигэр Кыайыы пааркатын тутуу, элбэх оҕолоохторго бэриллибит сирдэри инженернэй ситимнэргэ холбооһун, социальнай гаастааһын, «Белое озеро» түөлбэни уонна Марханы уунан хааччыйыы ыытыллыахтара.

Былырыын үс бөдөҥ уопсастыбаннай туона – Ленин болуоссата, Р.М. Дмитриев аатынан кытыл уонна Сайсары эбэ кытыла, 5 үөрэх кыһата – Кадеттар оскуолалара, Марха 1 №-дээх оскуолатын салҕааһына, 19 №-дээх оскуолаҕа эбии тутуу, 29 №-дээх оскуола сүрүн куорпуһа уонна «Спутник» лааҕыр – үлэҕэ киирбитин, чугастааҕы кэмҥэ ДСК оройуонугар 990 миэстэлээх оскуола, Саха политехническэй лицей салҕааһына үлэҕэ киирэргэ бэлэмнэрин, 2025 сылга 1 №-дээх оскуола саҥа дьиэтэ, Пирогов уулуссатыгар 4 №-дээх анал оскуола, доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолорго адаптивнай комплекс, «Звезднай», «Спортивнай» түөлбэлэргэ уһуйааннар уонна В.В. Путин анал сорудаҕынан Музыка үрдүкү оскуолатын дьиэтэ үлэҕэ киириэхтээхтэрин туһунан былааннары куорат хас биирдии олохтооҕо үөрэ истэр.

«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах суоллар» бырайыагынан 2019 сылтан уопсайа 195 км, ол иһигэр 2024 сылга 31 км усталаах суол нуормаҕа хоруйдуур турукка тиэрдиллибитэ.

Чуолаан Губинскай уокурукка Бестужев-Марлинскай уул. Богдан Чижиктан Федор Попов уул. диэри кэрчигин хапытаалынай өрөмүөнүн бастакы түһүмэҕэ ыытыллыбыта. Маны сэргэ Набережнай уул. 203-с түөлбэҕэ «Намыв» ыстаансыйаҕа диэри кэрчигэ оҥоһуллубута.

2024 сылга уокурукка икки сылаас тохтобул баар буолбута. Губин уулуссатыгар спорт саалатын тутуу саҕаламмыта, итиэннэ бу уулуссаны 4 хаарбах дьиэттэн босхолоон, биир хаарбах дьиэ олохтоохторун көһөрүү саҕаламмыта.

Быйыл 203-с түөлбэҕэ В.П. Ефимов уул. тутуллуоҕа, Хабаров уул. кэрчигин уонна Дзержинскэй уул. Ленин проспегыттан Кальвица уул. диэри чааһын хапытаалынай өрөмүөн күүтэр. Губин уул. спорт саалатын тутуу салҕаныаҕа, Богатырев, Губина уул. турар хаарбах дьиэлэр олохтоохторо көһөрүллүөхтэрэ.

Олохтоохтор Р.М. Дмитриев аатынан сквери көҕөрдүү, сөтүөлүүр сири 203-с түөлбэҕэ диэри кэҥэтии, 21, 33 №№-дээх оскуолалары кэҥэтии, анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтара тус дьыаланы арыналларыгар өйөбүл, Глобальнай үөрэхтээһин оскуолатыгар салҕааһын, «Айыы кыһата» оскуолаҕа спорт саалата, салҕааһын эбэтэр эбии дьиэ наадатын этиннилэр. Ленин пр., 6 дьиэтигэр өрөмүөн ирдэнэрэ, уокурук оскуолаларын слетун ыытан, уопут атастаһар балаһаакка тэрийэр баҕа санаа эмиэ этилиннэ.

Маны сэргэ Хабаров уул. 14-с №-дээх маршрут төннүбүтүгэр, Р.М. Дмитриев аатынан кытыл тупсарыллыбытыгар, уопсайынан, ааспыт 2024 сылга ыытыллыбыт бары үлэ иһин махталларын биллэрбиттэрэ.

Тохсунньу 30 күнүгэр Евгений Григорьев «Якутскэнерго» ПАУо үлэһиттэригэр отчуоттаата.

Отчуот кэнниттэн энергетиктэр уопсастыбаннай тырааныспар үлэтин, уулусса, тиэргэн өрөмүөнүн, ол иһигэр Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уул. өрөмүөнүн ыйыталастылар.

Кэлиҥҥи кэмҥэ сытыытык дьүүллэһиллэр 1 №-дээх Оҕо искусствотын оскуолатын атын дьиэҕэ көһөрүүнү Евгений Григорьев ДШИ бүгүн үлэлии олорор дьиэтигэр хапытаалынай өрөмүөн ирдэнэринэн быһаарда. Бу эбийиэк Ыччат министиэристибэтигэр бэриллэн, патриотическай хамсааһыны өйүүргэ көрүллэр үп суотугар өрөмүөннэниэхтээх. Оттон 1 №-дээх ДШИ, анал дьиэ тутуллуор диэри, быстах кэмҥэ «Бригантинаҕа» уонна «Үргэл» галерея дьиэтигэр көһөрө быһаарыллыбыт.

Эмиэ ити күн баһылык отчуота Хатас нэһилиэнньэтин иннигэр буолла.

2025 сылга Хатаска элбэх оҕолоохторго бэриллибит кыбаартал суолун, 350 миэстэлээх Оҕо искусствотын дьиэтин, «Баҕарах» хаһаайыстыба баазатыгар убойнай сыах уонна от хаһаанар база тутуута саҕаланара былааннанар. 2030 сылга диэри хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагырааматынан 7 дьиэ көһөрүллүөхтээх.

Нэһилиэк олохтоохторун сир учаастактарын атыыта уонна онно дьиэ-уот туттан олохсуйуу, халаан уутуттан бөҕөргөтүнүү, уулусса-суол ситимин быылын намтатар дьаһаллары тобулуу долгутар. Маны сэргэ баһылык «Тускул» КК экранынан хааччыйыы, нэһилиэк баанньыгын, 103 №-дээх оптуобус тиһэх тохтобулун уһатан биэрии, Шестаковка шлюһун арыйан сайыҥҥы уу турбатын үлэтин күүһүрдүү туһунан этиилэри болҕойон иһиттэ, ол иһигэр спорт уонна физическэй култуура управлениетыгар эксперимент курдук саҥа тутуллубут спорт оскуолатын баазатыгар сайыҥҥы спортивнай лааҕыры тэрийии уонна тыа нэһилиэктэрин бэтэрээннэрин спортивнай хамаандаларын куорат уокуруктарыттан туһунан күрэхтэһиннэрии боппуруоһун үөрэтэргэ сорудахтаата.

Тохсунньу 31 күнүгэр Евгений Григорьев урбаан эйгэтин үлэһиттэрин иннигэр отчуотугар Дьокуускай куоракка 2024 сылга 21 678 урбаанньыт бэлиэтэнэн, ааспыт 2023 сыллааҕар 5% үрдээһин баарын иһитиннэрдэ. Баһылык көрсүһүү кыттыылаахтарын болҕомтотун арыгыны утары политикаҕа туһаайан, ааспыт сылга 65 уопсастабаннай аһылык тэрилтэтэ сабыллыбытын, 18 эбийиэк атын салааҕа көспүтүн, маны сэргэ 2022 сылга куорат биир киһитигэр 6,4 л арыгылаах утах тиксэ сылдьыбыт буоллаҕына, 2024 сылга ити көрдөрүү 10% намтаабытын бэлиэтээтэ.

 

2025 сыл кулун тутар 1 күнүттэн дьон олорор дьиэлэрин тастарыгар турар арыгынан эргинэр тэрилтэлэр арыгы маҕаһыыннарын курдук күнүс 14 чаастан киэһэ 20 чааска диэри үлэлиэхтэрэ, оттон лицензиялаах рестораннар арыгынан эргинэр бириэмэлэрэ күнүс 12 чаастан киэһэ 23 чааска диэри хаарчахтанар.

 

Арыгынан эргинии сокуонун кэһии иһин 2024 сылга 22, 7 мөл. солк. суумалаах 140 ыстараап олохтоммут. Маны тэҥэ 2024 сылга арыгыны иһии түмүгэр оҥоһуллар буруй ахсаана 35% намтаабыт.

Олунньу 1 күнүгэр баһылык отчуота Табаҕа нэһилиэгэр уонна Пригороднай бөһүөлэгэр буолла.

Санатар буоллахха, Эргэ Табаҕаҕа «Полярная звезда» лааҕыры, Өлүөнэ күргэтин тутуу, Березовая уул., 31 хаарбах дьиэттэн көһөрүү о.д.а. үүммүт 2025 сылга салҕанар.

 

Табаҕа уонна Пригороднай бөһүөлэктэрин чааһынай дьиэлээхтэрин туруорсууларыгар олоҕуран «Сахатранснефтегаз» тэрилтэ кулун тутар ыйтан гаас оһоҕу көрүү-истии өҥөтүн иһин төлөбүрү намтатар.

 

Ааспыт 2024 сылга Пригородный бөһүөлэгэр Заречная, Новая уул., Тепличнэй переулокка уонна оскуола суолугар өрөмүөн ыытыллыбыта, Плодовая уул., 103 спорт балаһаакката тутуллубута.

Быйыл манна Култуура-сынньалаҥ киинэ үлэҕэ киириэҕэ, биэрэги бөҕөргөтүү уонна хаарбах дьиэттэн көһөрүү ыытыллыаҕа.

Олохтоохтор суол өрөмүөнүн, улахан уйуктаах массыыналарынан суол быраабылатын кэһии тахсарын, сиэмэнтэ собуотун дьон олорор дьиэлэрин таһыгар тутуу кыһалҕатын ыйыталастылар.

Маны сэргэ Хатас хайысхатыгар тахсыыга светофор дуу, сатыы киһи туоруур балаһата дуу баар буоларын көрдөстүлэр, 11 №-дээх оптуобуһу 1 №-дээх поликлиникаҕа уонна «Лена» киинэ тыйаатырыгар тиэрдэргэ, «Пляжная» тохтобул учаастагын кэҥэтэргэ этии киллэрдилэр.

Олунньу 3 күнүгэр отчуоттар спорт бэрэстэбиитэллэрин уонна Промышленнай уокурук олохтоохторун иннигэр буоллулар.

Ааспыт сыл спорт эйгэтигэр «Азия оҕолоро» НИСО уонна 5 саҥа спорт эбийиэгэ үлэҕэ киирбитинэн өйдөнөн хаалыаҕа – Ильменскэй уулуссаҕа, Хатаска спорт комплекстара, «Звезднайга» сабыылаах каток, куорат лицейигэр модульнай спорт саалата уонна Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уул. футболлуур хонуу. Маны сэргэ куорат икки саҥа спорт оскуолаланна (9 №-дээх уонна 10 №-дээх), 5 воркаут-балаһаакка үлэҕэ киирдэ.

Быйыл Губин оройуонугар уонна «Спортивнай» түөлбэҕэ спорт саалалара үлэҕэ киириэхтэрэ.
Спорт эйгэтин бэрэстэбиитэллэрэ баһылыктан ДЮСШ-лар өрөмүөннэрин туруорустулар, техүлэһитинэн хааччыллыы мөлтөҕүн бэлиэтээтилэр.

Манна эмиэ Хатаска курдук спорт лааҕырын тэрийии уонна манежтаах стадион наадатын туһунан этиилэр киирдилэр.

Промышленнай уокурукка Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уулусса хапытаалынай өрөмүөнэ 4 балаһаҕа диэри кэҥэтиилээх ытыллаары турар. Атын сытыы кыһалҕаларынан «Арсенал» уонна «Столичное» салайар хампаанньалар мөлтөх үлэлэрэ, 13 №-дээх оскуола тиэргэнин туруга о.д.а. буолаллара бэлиэтэннэ. Уокурук доруобуйаларынан хааччахтаах олохтоохторун көрдөһүүтүнэн Дьиэ-уот сыһыаннаһыыларыгар департамент миэстэтигэр кэлэн консультациялары биэрэр буолла.

Ыытыллыбыт отчуоттарга барыларыгар нэһилиэнньэ Олохтоох дьаһалта үлэтин үчүгэйинэн сыаналаата. Бу нэдиэлэҕэ отчуоттар Сайсары уокуругар, Маҕаҥҥа, Өлүөнэ өрүс пароходствотын, тутуу, тырааныспар тэрилтэлэрин, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ кэлэктииптэрин, төрөппүттэр түмсүүлэрин иннигэр былааннаналлар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Дьон | 01.02.2025 | 11:00
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Кини – 25 саастаах эдэр киһиэхэ олох ыараханын, аһыытын-ньулуунун билбит, ол охсууттан самныбатах, күүстээх санаалаах, сахалыы мындыр толкуйдаах, саастаах да дьоҥҥо холобур буолар киһи киэн туттар дьоруойа.   – Саргылан, бастатан туран, бэйэҥ тускунан билиһиннэриэҥ дуо? – 1999 сыллаахха Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо төрөөбүтүм, улааппытым, оҕо, эдэр сааһым барыта онно...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....