Билбэти билэргэ дьулуһабын

Уһун кыһыннаах Саха сирин  олохтоохторо итии дойдуга сайыннарын уһата бараллар, сорохтор кыстаан да кэлэллэр. Маннык көстүү олохпутугар киирбитэ син ыраатта диэххэ сөп. Дьокуускай куорат олохтооҕо Елена Толстоухова биһиги самаан сайыммытын санатар кэрэ сирдэри кэрийэр, үһүс сылын итии дойдуга кыстаан кэлэр. Тэгил сирдэргэ тэлэһийэ сылдьар киһи кэпсээнэ үгүс, олоҕу көрүүтэ да ураты.  

– Елена Николаевна, дьон үксүн дойду иһигэр, Сочи эҥээр кыстыыллар. Оттон эһиги уруулуу Азия дойдуларыгар бараҕыт. Төрүөтэ туохха сытарый?

– Кэргэним Александр программист идэлээх, Саха сирин бастакы идэтийбит исписэлиистэриттэн биирдэстэрэ. Аҕабыт биллэр фирмаларга үлэлээбитэ. Оҕолорбут кыраларыгар Москубаҕа олорбуппут.

Аан дойдуну аймаабыт хамсык дьиэттэн тахсыбакка үлэлииргэ күһэйбитэ, олохпут укулаатын уларыппыта. Онтон ыла аҕабыт Дьокуускайга олорон Москубаҕа үлэлиир кыахтаммыта.

Төрөөбүт дойдубут төһө да күндүтүн, кэрэтин иһин, кэнники сылларга итии дойдуга кыстыыр буоллубут. Сүрүннээн Азия дойдуларын: Таиланд, Индия, Вьетнам, Кытай, Гонконг, Индонезия, Бали, Малайзия, Камбоджа курдук хайысхалары талабыт. Биир-икки ый олоробут уонна чугас дойдуларынан эмиэ биирдии-иккилии нэдиэлэнэн туристыыбыт.

– Ол туспа кэрэлээх, хараҕы сымнатар сиэдэрэй көстүүлээх буолуохтаах...

– Биллэн турар, итии килиимэттээх, дьиктилээхэй айылҕалаах сир киһини тардар. Ураты олоҕунан, доруобуйаҕа туһалааҕынан, ис туругу тупсарар күүстээҕинэн. Кэтээн көрдөххө, сахалар, тымныы сиргэ олорор буолан, сүһүөх ыарыыларыттан эрэйдэнэбит. Итии дойду килиимэтэ, доруобуйаҕын айгыраппакка, төттөрүтүн, чөлүгэр түһэрэр, киһини уоскутар эбит. Холобур, бэйэм хондуруоһум ааста. 

– Саха киһитин хараҕынан уонна бэйэҥ айанньыт быһыытынан көрдөххүнэ, кыһыннары итиинэн илгийэр дойду олоҕун хаачыстыбата, дьонун-сэргэтин сыһыана хайдаҕый?

– Эн ханнык да континеҥҥа олор, олох хаачыстыбата судаарыстыба тутулуттан, ханнык итэҕэли тутуһаргыттан быһаччы тутулуктанар. Дойду-дойду олорор таһыма уратылаах. Гонконг, Кытай сөҕүмэр сайдыылаахтар, Вьетнам, Индия туруктара арыый мөлтөх, дэриэбинэлэрин олоҕо өссө мөлтөх. Итии дойду нэһилиэнньэтэ да элбэх.

Азия дойдуларын олохтооҕо итэҕэлин күүскэ тутуһар. Биир судаарыстыба атын-атын итэҕэллээх буолуон сөп. Ол эрээри ону кимиэхэ да соҥнообот, туора итэҕэллээх диэн араарбат, туораппат.

Сахалар сүрүн аһылыкпыт эт, үрүҥ ас. Анараалар астара: рис, муора бородууктата, куурусса. Эт сиэххин баҕардаххына, эт баар. Ас-үөл култууратыгар биири бэлиэтии көрдүм: төһөнөн баай, талым олохтоох сиргэ тиийэҕин да, оччонон аһылыктарын порцията кыра, оттон олох таһыма мөлтөх сиригэр, холобур, ристэрин өрөһөлүү куталлар, үүнээйилэрин элбэҕи биэрэллэр. Сыаналара да онно чэпчэки.

Бэйэҥ дьону кытта үчүгэйдик кэпсэтэ сырыттаххына, эйиэхэ эмиэ оннук сыһыаннаһаллар. Бастаан тиийдэххэ дьоппуоннарга, кэриэйдэргэ майгыннаталлар, онтон күн уотуттан харааран истэххэ, бэйэлэрин тылларынан кэпсэтэн бараллар.

Аны туран, олорор дойдуҥ итэҕэлин тутуһан, сөптөөхтүк таҥна сылдьар бэйэҕэр туһаны аҕалар, болҕомтону тардыбат. Малайзия – мусульманнар дойдулара. Онно эккин-сииҥҥин көрдөрүө суохтааххын, ырбаахы, ыстаан кэтэр ордук. Дьахтарга сүгүрүйэллэр. Миэстэлэрин туран биэрэллэр, көмөлөһө сатыыллар, болҕомто бөҕө уураллар. Индияҕа, Кытайга, Таилаҥҥа кинилэр омуктарын таҥастарын кэтэбин. Таилаҥҥа дьахтарга, эр киһиэхэ сыһыан араастаһыыта суох, биир тэҥ. Тыынар тыыннаах, Айылҕа, Будда оҕото диэн өйдөбүллээхтэр. Онон киһи киһиэхэ сыһыана сымнаҕас, үтүө.

Быйыл Камбоджаҕа икки нэдиэлэ буолбуппут. Буддизмы сэҥээрэр дьоҥҥо үчүгэй дойду дии санаатым. Буддизм хас да көрүҥүнэн анал комплекстар үлэлииллэр. Аһара дьадаҥы дойду эбит. Олох-дьаһах өттүнэн Индияҕа майгынныыр.

Вьетнамҥа бастакы сүһүөх эрэ оскуолаҕа босхо үөрэтэллэр, ааҕар-суруйар буоллуҥ да, бүтэҕин. Салгыы төлөбүрдээх үөрэнэҕин. Ити дойдуга үөрэх, доруобуйа харыстабыла барыта төлөбүрдээх. Улахан уратыбыт итиннэ сытар.

– Бэйэҥ биолог идэлээххин, киһи быһыытынан да, олоҕу көрүүгүнэн да  уратыгын. Астрологиянан дьарыктанаргын кэпсии түс эрэ...

– Учуутал идэтин таларбар төрөппүттэрим сабыдыаллаабыт буолуохтарын сөп.  Ийэм  Мария Федоровна Николаева алын сүһүөх кылаастарын учуутала идэлээх, иитээччинэн эмиэ үлэлээбитэ, биир идэтэ – ойуур хаһаайыстыбатын исписэлииһэ. Аҕам Николай Егорович Илларионов физика учууталынан, оскуола дириэктэринэн уонна үйэ чиэппэрэ сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн, нэһилиэк баһылыгынан үлэлээбитэ. Идэтэ космоһы кытта ситимнээх буолан, дьарыга да элбэҕэ, билиигэ-көрүүгэ тардыһыыта күүстээҕэ. Хаартыскаҕа түһэриинэн дьарыктанара, дьиэбитигэр туох баар саҥа тэхиньиичэскэй тэрил баар буолан иһэрэ. Оҕолорун саҥаларын магнитофоҥҥа устара.

Билигин олорон санаатахпына, биолог буолуум тулалыыр эйгэбин кэтээн көрүүбүттэн, саҥаны, биллибэти билэр-көрөр баҕабыттан тахсыбыт эбит. Оҕо эрдэхпиттэн ойууру, үүнээйини үөрэтэ, харыстабыллаахтык сыһыаннаһа улааппытым. Төһө да оскуолаҕа биир эрэ сыл үлэлээбитим иһин, идэм олохпор өрүү туһалыыр дии саныыбын.

Сүүрбэттэн тахса сыл астрологиянан сөбүлээн дьарыктанным. Дьон астрологияны сыыһа өйдүүр. Дьиҥэр, биологияны, философияны кытта сибээстээх, улахан суолталаах, киэҥ өйдөбүллээх, халлаан куйаара киһиэхэ дьайыытын чинчийэр, атын көрүүлээх үөрэх буоллаҕа. Кыратык сырдаттахха, маннык. Марс планета сиргэ чугаһыырыгар киһи туруга уларыйар, киһиэхэ дьайыыта атын буолар. Аны туран, дьыл түөрт кэмигэр төрөөбүттэр тус-туспа майгылаахтар. Сайын төрөөбүттэр тымныы ыйдарга төрөөбүттэртэн букатын атыттар. Кыһыҥҥы кэмҥэ күн сирин көрбүт дьон сабыылаах, бүтэй соҕустар, күһүҥҥүлэр, этэргэ дылы, күлбүтүнэн сылдьаллар, баай-дуол өттүгэр охтоллор. Сайын айылҕа уһуктуута төрөөбүттэр сытыылар, хорсуннар, хоодуоттар.

Сулустар – энергия көрүҥнэрэ, ол дьайыытын көрөбүт. Астрология диэн элбэх норуот үйэлээх үөрэҕэ, сулустарынан ааҕыллан, чэпчэтиини аҕалар үөрэх. Сорохтор сыыһа өйдөбүлтэн бит-билгэ курдук ылыналлар.

Бэйэм майгыбынан кэпсэтинньэҥмин, билиибин, сатабылбын куруук сайыннара сылдьарбын сөбүлүүбүн. Саҥа үйэ кирбиитигэр тэлэбиидэнньэҕэ уон сыл диктор быһыытынан үлэлээбитим. Онон саха тэлэбиидэнньэтин сайдыытыгар бэйэм сэмэй кылааппын киллэрэн турабын.

– Елена Николаевна, кэрэхсэбиллээх кэпсээниҥ иһин махтанабын! Оҕо саастан төрөппүттэриҥ идэлэрин, билиилэрин-көрүүлэрин иҥэринэн, билбэти билэр баҕаҥ туолан, ыраах-чугас сытар Азия дойдуларынан айаннаан, астрология курдук сулустар энергияларын таба көрөн, дьоҥҥо сүбэ-көмө оҥорор дьарыгыҥ сайынныҥ! Айаныҥ ыыра өссө кэҥээтин, ырааттын!