25.05.2025 | 14:00

Аатырбыт саллаат, снайпер-минометчик Илья Бочкарев

Аатырбыт саллаат, снайпер-минометчик Илья Бочкарев
Ааптар: И.С. Жараев аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин аудиовизуальнай киинэ
Бөлөххө киир

Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сыла биллэриллэн, патриотическай иитиигэ, историческай өйү-санааны иҥэриигэ уонна бэтэрээннэри үйэтитиигэ туһуламмыт элбэх тэрээһин ыытыллар.

Быйыл биһиги дойдубутугар Улуу Кыайыы 80 сылын чиэстээхтик бэлиэтиибит. Ол да буоллар эйэлээх олох туһугар сэриилэспит бэтэрээннэрбитин бэлиэ эрэ күҥҥэ буолбакка ахта-саныы сылдьыахтаахпыт.

 Аҕа дойду Улуу сэриитигэр 60 тыһыынчаттан тахса саха ньургун уолаттара саа-саадах тутан Ийэ дойдуларын көмүскүү арҕаа барбыттара, сэрии араас фроннарыгар хааннарын тохпуттара, сураҕа суох сүппүттэрэ. Олор истэригэр дьоруойдуу охсуспут биир хорсун буойун, инники кирбиигэ кыргыспыт, аатырбыт снайпер-минометчик, икки «Албан аат», «Кыһыл Сулус» уордьаннар, «Хорсунун иһин» о.д.а. бойобуой мэтээллэр кавалердара Илья Сергеевич Бочкарев буолар.

Илья Сергеевич 1913 сыллаахха дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ Дүпсүн улууһун Остуойка сирин Туора алааһыгар Баарда сайылыгар төрөөбүтэ. Кыаммат-түгэммэт дьиэ кэргэҥҥэ үөскээн үөрэх диэни билбэккэ бэрт кыра сааһыттан үлэҕэ эриллэн, эрэйи-муҥу көрөн улааппыта. Кини бойобуой суола 1941 сылтан 28 саастааҕар саҕаламмыта. Аҕа дойду Улуу сэриитин аатырбыт полководеһа Георгий Жуков ахтыы кинигэтигэр Москваны сибиряктар быыһаабыттара диэн махтанан, сүгүрүйэн суруйбута баар. Ол Сибиир Аармыйатын састаабыгар Илья Сергеевич миномет наводчигынан сэбиэскэй дойду хас биирдии муннугун иһин кыргыһыытыгар кыттыыны ылбыта. Аатырбыт буойун Клин, Рогачев, Ржев, Калинин куораттары босхолоспута, Польшаны, Пруссияны, Германияны ылыынан бэйэтин бойобуой суолун түмүктээбитэ.  Бу туһаайыыларынан кыргыһыыга хорсун-хоодуот саллаат быһыытынан буспута-хаппыта, кини бойобуой суола Москва оборонатыттан Эльба өрүскэ тиийэ тардыллыбыта.

Сэриигэ 4 сыл буолан баран Илья Сергеевич дойдутугар 1945 сыл бүтүүтүгэр эргиллэн кэлбитэ уонна эйэлээх олоҕу тутууга, айгыраабыт хаһаайыстыбаны чөлүгэр түһэриигэ, салгыы сайыннарыыга күүһүн-сыратын ууран туран таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. 1946 сылтан «Үүнүү» холкуос бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлинэн үлэтин саҕалаабыта. Төрөөбүт-үөскээбит дойдутугар бөдөҥсүйбүт Ленин аатынан холкуос бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан, оҕуруот биригээдэтин биригэдьииринэн, сылгы табаарынай ферматын сэбиэдиссэйинэн, Дүпсүн нэһилиэгин сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн туох баар сыратын-сылбатын ууран туран үлэлээбитэ.

Дьөһөгөй оҕотун үрдүктүк тутар, таптыыр киһи баар буоллаҕына, биир оннук киһи – Илья Сергеевич. Ат майгытын-сигилитин, туругун олус мындырдаан билэрэ. Холкуоска үлэлиир кэмигэр учаастактарга барарыгар массыына көрдөөн олорбот буолара: ыҥыыр, сыарҕа атынан кэрийэн кэлэрэ. Кэнники сылларга төһө да куоракка олордор, сайын аайы төрөөбүт Дүпсүнүгэр тахсан күүһэ кыайарынан оттуура-мастыыра, уопсастыбаннай да үлэттэн туора турбатаҕа.

 Албан ааттаах буойун Илья Сергеевич Бочкарев биэс уонча сыл бииргэ иллээхтик-эйэлээхтик, истиҥник олорбут холоонноох доҕоро Анна Егоровналыын 5 оҕону иитэн, элбэх сиэни көрбүт дьоллоох кырдьаҕастар этилэр. Илья Сергеевич ыччаттара эһэлэрэ ситиспит кыайыытын махталынан ахталлар, кини иҥэрбит үлэҕэ үөрүйэхтэрин күннээҕи олохторугар туһаналлар, хаалларбыт үтүө үгэстэрин чиэстээхтик салгыыллар.  

Илья Сергеевич Бочкарев туһунан Аудиовизуальнай киин көмүс пуондатыгар «Якутская студия телевидения» 1970 сыллаахха «Участник Великой Отечественной войны Бочкарев» диэн ааттаан  уһулан халларбыта кичэллээхтик харалла сытар. Бу 3 мүнүүтэлээх устууга биһиги көрөбүт Илья Сергеевич биир дойдулааҕа, сэрии бэтэрээнэ, «Кыһыл Сулус» уордьан кавалера Роман Петрович Жирковтуун кэпсэтэрин.  

Хорсун буойун, туруу үлэһит, үтүө киһи аата саха дьонун өйүгэр-санаатыгар, көлүөнэттэн-көлүөнэҕэ үйэлэргэ ааттана, уруйдана турдун.

Өйдүүбүт, махтанабыт, сүгүрүйэбит.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Кыраайы үөрэтии мусуойун устуоруйата
Сонуннар | 31.05.2025 | 16:00
Кыраайы үөрэтии мусуойун устуоруйата
Дойду устуоруйатын мусуойдар кэпсииллэр. Норуот быһыытынан сайдыыбыт барыта мусуойга кэпсэнэр. Суруйааччы Николай Денисович Неустроев аатынан Уус Таатта орто оскуолатын СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, Алдан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, мусуойу төрүттээбит Анна Денисовна Данилова аатын сүгэр кыраайы үөрэтэр мусуой салайааччыта, Таатта улууһун «Ай-Тал 2017» бастыҥ мусуой үлэһитэ аат хаһаайката Антонина Николаевна Неустроевалыын...
«Манан дьарыктан, элбэҕи ситиһиэҥ!»
Дьон | 31.05.2025 | 18:00
«Манан дьарыктан, элбэҕи ситиһиэҥ!»
Сахалартан бастакынан хотугу многоборьеҕа Арассыыйа уонна СӨ спордун маастара, наартаны ойууга СӨ экс-рекордсмена, сүгэни ыраах быраҕыыга Арассыыйа чөмпүйүөнэ, мастаах сүүрүүгэ Арассыыйа призера, СӨ хотугу многоборьеҕа хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, СӨ хотугу многоборьеҕа үтүөлээх тренерэ Анатолий Сыромятников – «Эр бэрдэ» рубрика бүгүҥҥү дьоруойа.   – Анатолий Гаврильевич, хантан төрүттээххиний? – Ийэм Сунтаар, ...
Сэттэ уол сэрииттэн төннүбэтэҕэ...
Сонуннар | 01.06.2025 | 12:00
Сэттэ уол сэрииттэн төннүбэтэҕэ...
(«Журавли» ырыа төрүттэммит историята)
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...