17.01.2025 | 12:00

2025 сыл биһиги уулуссаҕа элбэҕи эрэннэрэр

2025 сыл биһиги уулуссаҕа элбэҕи эрэннэрэр
Ааптар: Маргарита АКИМОВА
Бөлөххө киир

2014-2032 сылларга үлэлиир «Сырдык киин куорат» муниципальнай бырагырааманан Дьокуускай куоракка ааспыт 2024 сылга 7027 миэтэрэ усталаах уулусса ситимин былаһын тухары 208 тирээбил уонна 249 светильник туруорулунна. 
Анал бырагыраама киириэҕиттэн, куорат таһынааҕы нэһилиэктэргэ уулуссалары электричество уотунан сырдатыы күүскэ барда. Бу туһунан сиһилии билсэр сыаллаах Пригороднай уонна Хатас нэһилиэктэригэр киэһээҥҥи бириэмэҕэ анал рейдэттэн репортаж бэлэмнээбиппитин ааҕаргытыгар ыҥырабыт.

Дьокуускай куораттан киэҥ суол устун массыына сыыйылыннарар. Муусука долгунугар уйдаран, сып-сырдык уоттаах киэҥ, саҥардыы эрэ оҥоһуллубут айан суолунан иһэбит. Ырыых-ыраахха диэри чаҕылыһар лаампалар, ырыаҕа ылланар “Дьокуускай оҕуруо уоттарын” санаталлар.

Хатастыыр суолга хаҥас туораатыбыт. Урут манан хабыс-хараҥанан айанныыр эбит буоллахпытына, аҕыйах сылтан бэттэх сандаарар уот сырдыгынан айанныыр үчүгэйэ сүр. Чахчы даҕаны, “Сырдык киин куорат” муниципальнай бырагыраама көмөтүнэн элбэх лаампа уота сандаарбыт!

Хатас бөһүөлэгэ улахан. Кэнники сылларга биллэрдик кэҥээтэ. Сэттэ тыһыынча кэриҥэ нэһилиэнньэлээх сир тайаан да сытар иэнэ кырата суоҕа биллэр. Нэһилиэнньэ 9 бөдөҥ түөлбэнэн тэнийэн олорор. 

Кыһыҥҥы хараҥа киэһэҕэ уоттаах уонна уота суох уулуссалары билэр сыаллаах массыынанан бөһүөлэк бары түөлбэлэрин тилийэ көттүбүт. Куораттан кэлиигэ Моисеевка диэн түөлбэнэн, салгыы кини кэтэҕинэн сытар уһун субурхай уулуссанан ыраахха диэри лаампа уота бара турда. Онтон кытыы дии санаабыт сирдэрбитинэн сырыттыбыт. Барыта сып-сырдык, уот-күөс бөҕө. Киин уулуссалары этэ да барыллыбат.

Хатас биир түгэх дии санаабыт Баҕарах анараа өттүгэр турар Петровка түөлбэҕэ тиийбиппит, эмиэ сып-сырдык. Онтон Баҕарахтан салгыы элбэх оҕолоохторго бэриллибит саҥа Киэҥ Хочо түөлбэ суола киэҥэ, уота-күөһэ сырдыга соһутта. Бу буоллаҕа дии сайдыы диэн. Итинник эргийэн, Баҕарах уулуссаларынан тилийэ көттүбүт. Киһи хараҕар хатанар хараҥа сир суохха дылы. Манна баар сэргэстэһэ даҕаны, уһаты да сытар уулуссалар бука бары сып-сырдыгынан көрөн, киһи эрэ үөрэр көстүүтэ. 

2000 сыллар саҕаланыыларыгар Хатас бөһүөлэгэр СӨ Бастакы Бэрисидьиэнэ М.Е. Николаев анал ыйааҕынан Агрогородок диэн ааттаах саҥа түөлбэ баар буолбута. Өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан сэрии, үлэ бэтэрээннэригэр, ону таһынан улуустар үтүөлээх үлэһиттэригэр, өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар элбэх сыраларын уурбут дьоҥҥо анаан тутуллубут түөлбэ.

Агрогородок киин уулуссата бөһүөлэк атын уулуссаларыттан туох да атына суох сырдык уоттарынан көрүстэ. Эргийэ көтөн, Восточнай диэн уулусса диэки айаммыт суолун туппуппут... биир да уот көстүбэт. Уулуссатын кытыытыгар үрдүк, аныгы уот баҕаналара баалларынан сылыктаатахха, манна даҕаны тыгыахтаах уот тыкпакка турар курдук.

Уулуссаҕа хааман иһэр оскуола үөрэнээччитин көрүстүбүт. Тохтоон ыйыталаспыппытыгар, “былырыын сырдык буолааччы” диэн биир этиилээх судургу хоруйа сэрэйбиппитин бигэргэттэ. Инньэ гынан бу даҕаны бырагырааманан киирбит уоттаах уулусса эрээри, тоҕо хараҥаҕа баһыйтаран турарын мунаара-мунаара, салгыы айаннаатыбыт. Төһөнөн түгэх диэки киирэн иһэҕин да, хараҥаттан ураты суох. Бу Агрогородок Степная, Труд уулуссалара. Саҥа түөлбэ буолан буоллаҕа диэн санаа кылам гынан ылар, бириэмэтэ, уочарата кэллэҕинэ, кинилэр даҕаны киһи билбэт гына сандаарыахтара.

Оннук төттөрү эргийэн, аны биир, уһунун ааһан, эмиэ ытыс таһынар хараҥа уулуссаҕа киирэбит. Тэйиччи биир уот кылайарынан сэрэйдэххэ, ыаллар тиэргэннэрин уота бадахтаах. Ханнык уулуссата да биллибэт диэн, уулусса суругун көрдөөһүн буолла. Восточная диэҥҥэ сылдьыбыппыт, мантыбыт Западная диэн уулусса буолан таҕыста. Икки ардыгар уоттаах-күөстээх Центральная мин эрэ диэбиттии дьиэлэр быыстарынан чаҕылыйан, ыраахтан сандааран көстөр.

Бачча улахан бөһүөлэги тилийэ көттүбүт даҕаны, “хараҥа уулуссата да суох эбит” диэн санаабыт сайҕанна. Бу уулуссаны “Сырдык киин куорат” бырагыраама төрүт да таарыйбатах. Уулуссаҕа биир даҕаны светильник ыйаныах айылаах тирээбил даҕаны көстүбэт.

Сырыыбытын түмүктээн, сарсыҥҥы күҥҥэ олохтоохтортон уонна дьаһалтаттан билсэр сыаллаах-соруктаах, куораппытыгар төнүннүбүт. Аара суолга баар Пригороднай бөһүөлэк “оттон мин маннык чаҕылыйан олоробун” диэбиттии көрүстэ. Бөһүөлэккэ киириигэ уһун Новая уулусса устун сыыйылыннардыбыт. Оптуобус тиһэх тохтобулугар диэри икки өттүнэн электричество уота күлүмүрдэс. Онон, урут хараҥа, ыраах, уһун даҕаны уулусса сырдыгыттан дуоһуйбучча, Пригороднай бөһүөлэги ортотунан ааһар сып-сырдык суолунан Дьокуускай диэки маршруппутун туттубут.

Хатас нэһилиэгин дьаһалтатын салайааччытын солбуйааччы Михаил Владимирович Егоровтуун төлөпүөнүнэн сибээскэ тахсаммыт, маннык хоруйу ыллыбыт:

Хатас нэһилиэгэр “Сырдык киин куорат” бырагыраама үлэлиир. Барыта 74 уулуссалаахпыт уонна  9 түөлбэлээхпит. Билиҥҥи туругунан уулуссалары электричествонан сырдатыы барыллаан 60% буолла. Ааспыт сылга үс уулуссаҕа уот киирдэ: Малгин түөлбэҕэ Николаев уулуссатыгар, Озёрная уулуссаҕа, оттон Баҕарах диэн түөлбэҕэ Никифоров аатынан уулуссаҕа электричество уотун киллэрдибит.

Агрогородокка Западнай уулусса олохтоохторо илии баттааһын хомуйан, ааспыт сылга киллэрбит суруктарыгар эппиэппитин ыытан олоробут. «Сырдык киин куорат» бырагыраама чэрчитинэн бу боппуруос былаан быһыытынан олоххо киириэҕэ. 

Западнай уулусса олохтоохторо анал бөлөх тэринэн, уоту таһынан, суол оҥоруутун кытта туруорсаннар, бу боппуруоһу хоннохтоохтук ылсыбыттар.

Петр Петрович Николаев, Западнай уулусса олохтооҕо:

Биһиги манна Агрогородок төрүттэниэҕиттэн олорор ыалбыт. Хатаһы дойду оҥостон олорбуппут 23 сыл буолла. Манна оҕолорбут оскуоланы бүтэрэн, билигин сиэннэрбит үөрэнэллэр. Биһиги уулусса дьоно атын уулуссаларга ымсыырарбыт ханна барыай?! Ол баҕа санаабытын нэһилиэк мунньаҕар даҕаны, ону ааһан Олохтоох дьаһалта салалтатыгар тылынан даҕаны сылын аайы туруорсабыт. Онтон былырыын уулусса ыаллара сүбэлэһэммит, 2024 сыл алтынньытыгар 36 илии баттааһыннаах сурук суруйан киллэрбиппит. Онно Олохтоох дьаһалта 2024 сыл сэтинньи 28 күнүгэр 329 нүөмэринэн регистрацияламмыт официальнай эппиэти биэрбитэ.

Онно этиллэринэн, Западнай уулуссаҕа уоту тардыы “Сырдык киин куорат” бырагыраама 2025 сыллааҕы былааныгар киллэриллибит. Хатас олохтоох дьаһалтатын салайааччытын солбуйааччыта М.В. Егоров илии баттааһыннаах эппиэти туппуппутун уулуссабыт олохтоохторугар үөрүүнэн биллэрбиппит.

Манна дэриэбинэ иһинэн сүүрэр таксистар даҕаны бигэргэтиэхтэрэ. Дэлэҕэ, “Тоҕо эһиги эрэ уулуссаҕыт оҥоһуллубатый?” диэн бэйэбититтэн ыйытыахтара дуо? Атын уулуссалар эмиэ маннык олордохторо дии саныыр буоллахпыт дии (күлэр - Аапт.). Эмиэ туруорсаммыт, икки сыллааҕыта уулуссабытыгар буор куппуттара. Хаачыстыбалаах үлэ эбитэ буоллар, сытыах эбитэ буолуо. Онон бу сурукпутугар таарыйа уулуссабытыгар суол хапытаалынай өрөмүөнүн көрдөспүппүт. Хата, ол боппуруоспутугар эмиэ “2025 сылга былааҥҥа турда, суолгут оҥоһуута” диэн иккис пуунунан киирбит. Онон бу саҕаламмыт 2025 сылга биһиги да уулуссаҕа уот ситимэ тардыллыа, суолбут тупсуо диэн бүк эрэллээхпит.

Дьэ, ити курдук «Сырдык киин куорат» Дьокуускай куорат хас биирдии олохтооҕор олус наадалааҕар уонна суолталааҕар эрэнэбит уонна бу бырагыраама нөҥүө элбэх куорат олохтооҕо сүргэтэ көтөҕүллүө, куттала суох киэһээҥҥи бириэмэҕэ сибиэһэй салгыҥҥа дьаарбайыа турдаҕа!

 

Хаартыскалар ааптар түһэриилэрэ

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Дьон | 01.02.2025 | 11:00
Саргылан Семенов: «Паралимпиада кыһыл көмүһүн ылларбын...»
Кини – 25 саастаах эдэр киһиэхэ олох ыараханын, аһыытын-ньулуунун билбит, ол охсууттан самныбатах, күүстээх санаалаах, сахалыы мындыр толкуйдаах, саастаах да дьоҥҥо холобур буолар киһи киэн туттар дьоруойа.   – Саргылан, бастатан туран, бэйэҥ тускунан билиһиннэриэҥ дуо? – 1999 сыллаахха Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо төрөөбүтүм, улааппытым, оҕо, эдэр сааһым барыта онно...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....